’s Lands wijs, ’s lands eer. Vrijdagochtend vroeg, op de eerste dag dat Nederland aangifte mocht doen over belastingjaar 2023, kon de Belastingdienst melden dat zo’n 100.000 mensen de aangifte al hadden ingevuld. De eerste aangifte kwam 3,5 minuut na middernacht binnen. Het was in de vroege uurtjes van 1 maart al zo druk op de website van de fiscus, dat die regelmatig overbelast raakte. Met die belastingmoraal in Nederland zit het wel goed, zou je denken.
De eerste problemen bleven ook niet lang uit. Op platform X meldden gebruikers al om acht minuten over twaalf dat de site eruit lag. Medewerkers van de Belastingdienst, eveneens massaal aanwezig op sociale media om alles in goede banen te leiden, reageerden casual, zoals dat gemeengoed is op sociale media: „Oh no! Balen dat het niet meteen lukt. Er is een limiet aan het aantal mensen dat tegelijk kan inloggen voor de aangifte, waardoor je deze melding ziet. Hopelijk lukt het later op de dag wel! ^TA.”
op X, die vrijdag om 01.48 al wist dat hij bij de fiscus geld zou terugkrijgenMiquel Thx broeders! Ik ga plannen maken voor de vakantie
Sommige enthousiastelingen meldden in de loop van de nacht al triomfantelijk dat ze klaar waren en geld terugkregen. Ene Miquel om 01.48 uur vrijdagochtend op X: „Thx broeders! Ik ga vakantieplannen maken.” Ook daarop reageerde de dienst: „Hallo Miquel, goed om te lezen dat het gelukt is om de aangifte te doen. Altijd fijn om geld terug te krijgen.” Direct gevolgd door een boodschap die leest als een disclaimer: „Dit is een voorlopige berekening op basis van de door jou ingevulde gegevens. Wij moeten je aangifte nog controleren, er kunnen dus geen rechten aan dit bedrag ontleend worden, dit is een indicatie dat je waarschijnlijk geld terugkrijgt. Je ontvangt voor 1 juli bericht van ons. Ik wens je alvast een mooi weekend toe. ^DS”
Geruisloze mega-operatie
Het is weer de tijd van het jaar. Terwijl de krokussen de kop op steken, is het seizoen voor belastingaangiftes ook weer begonnen. Zo’n 9,2 miljoen mensen kregen bericht van de fiscus en moeten vóór 1 mei aangifte doen: 7,3 miljoen particulieren en 1,9 miljoen ondernemers. In de praktijk zullen nóg meer mensen aangifte doen: niet iedereen krijgt automatisch bericht van de Belastingdienst, bijvoorbeeld omdat ze pas net belastingplichtig zijn geworden. Wie vóór 1 april aangifte doet, krijgt voor 1 juli de definitieve aanslag binnen. Gegarandeerd.
Sommige mensen redden de deadline niet. Zij kunnen maximaal een half jaar uitstel aanvragen (dat mag en wordt altijd gehonoreerd). Dan moet de boel dus uiterlijk op 1 september ingeleverd worden. De praktijk leert dat dit vooral mensen zijn die hun aangifte laten invullen door een belastingadviseur. Die kan op deze manier de periode waarin klanten geholpen kunnen worden (en dus geld verdiend kan worden) oprekken van de twee formele aangiftemaanden naar zes maanden. Vorig jaar deden 2,9 miljoen mensen een verzoek tot uitstel, van wie 2,7 miljoen via hun belastingadviseur.
Geruisloos
Het is een mega-operatie die jaarlijks zo geruisloos verloopt dat het eigenlijk een wonder mag heten, zeker voor de door een chronisch personeelstekort en automatiseringsproblemen geplaagde fiscus. Maar los van lange wachttijden bij de belastingtelefoon en een incidentele overbelasting van de site, gaat het al jaren goed. Ongeveer vier vijfde van de mensen doet zelf aangifte via de website van de Belastingdienst, 6 procent gebruikt de app, 14 procent doet aangifte via een adviseur en minder dan 1 procent doet nog aangifte op papier.
De snelheid waarmee de eerste aangifte dit jaar binnenkwam is opmerkelijk, maar verklaarbaar. Voor een standaard huisje-boompje-beestje-aangifte is nauwelijks nog eigen uitzoekwerk nodig. Waar vroeger de jaaropgaves, bankafschriften en hypotheekpapieren rondom de wanhopige belastingplichtige dwarrelden, is het gros van de gegevens inmiddels al vooraf ingevuld door de fiscus.
Ruim 200 miljoen gegevens, van met name werkgevers en banken, zijn al ingevuld door de fiscus
In totaal gaat het om meer dan 200 miljoen gegevens die worden aangeleverd door met name gemeentes, werkgevers, banken en verzekeraars. De bulk (58,5 miljoen) betreft zogenoemde niet-financiële gegevens als naam, adres en burgerservicenummer. Maar ook gegevens over inkomens (35,7 miljoen stuks), banktegoeden en dividenden (47 miljoen), bancaire- en hypothecaire schulden (ruim 10 miljoen), WOZ-waardes van huizen (5,8 miljoen) en eventuele buitenlandse banktegoeden en pensioenen (2,1 miljoen) staan keurig ingevuld klaar. Wel even goed controleren natuurlijk, er kan wat mis zijn gegaan bij het verzamelen of verwerken van gegevens.
De berg gegevens die de fiscus al paraat heeft, neemt nog elk jaar toe. Zo zijn sinds vorig jaar platforms waarop particulieren tweedehands spullen verhandelen ook verplicht gegevens aan de Belastingdienst te leveren. Websites als Marktplaats en Vinted (tweedehands kleding) doen dat voor de huidige aangifte nog alleen voor nieuwe klanten die zich in 2023 hebben geregistreerd. Vanaf belastingjaar 2024 geldt de doorgifteplicht voor alle gebruikers van zulke platforms. Van gebruikers die in een jaar meer dan dertig transacties doen of voor meer dan 2.000 euro hebben omgezet, zullen de platforms de gegevens aan de fiscus verstrekken. Die doet daar overigens nog niks mee. Het aantal transacties en zelfs de hoogte van de omzet zegt nog niets over het karakter ervan: is het zakelijk of privé. Dat vergt meer onderzoek en vooralsnog worden deze gegevens dus nog niet vooraf ingevuld. Wel moeten belastingplichtigen vanaf nu ook zelf die inkomsten doorgeven.
Let op giften en aftrekposten
Ondanks de steeds alwetender Belastingdienst, moeten belastingplichtigen zelf ook goed blijven opletten. Zo staan aftrekposten en giften nog niet automatisch ingevuld, terwijl juist daar veel ‘te halen’ is. Denk aan bepaalde zorgkosten, niet door de werkgever vergoede reiskosten of kosten voor studies. Of giften die – mits gedaan aan een Algemeen Nut Beogende Instelling – deels aftrekbaar zijn. Alles bij elkaar kan dat aardig wat voordeel opleveren.
Eigenlijk geldt voor alles: hoe meer een aangifte afwijkt van de standaard, des te meer er zelf ingevuld moet worden. Is iemand gescheiden, of juist gaan samenwonen? Is iemand zijn baan kwijt geraakt, al dan niet met ontslagvergoeding? Dan is extra opletten geboden. Juist dit soort afwijkingen van het normale patroon komt niet altijd goed door bij de fiscus.
De grootste verandering in de aangifte dit jaar zal pas helemaal aan het eind van de invulexcercitie duidelijk worden: de traditionele verdeling tussen fiscale partners van het te betalen dan wel te ontvangen bedrag. Waar tot vorig jaar fiscale partners zelf moesten gaan schuiven met aftrekposten en kosten om tot een zo laag mogelijke aangifte te komen (een betrekkelijk ondoorgrondelijk proces van eindeloos proberen met verschillende bedragen), is dat dit jaar geautomatiseerd én geoptimaliseerd. De verdeling leidt dus tot de voor belastingplichtigen gunstigste uitkomst.
