Duur gas maakt de Britse kaspaprika tot een luxeproduct

Ze hebben geprobeerd de temperatuur in de kassen lager te zetten. Alleen, daar reageerden de tomaten nogal slecht op. „Ze krompen helemaal in elkaar. Dus na een dag of vijf hebben we de boel weer hoger gezet”, zegt Nof Nicastro, bedrijfsleider van tuinbouwbedrijf Valley Grown Salads.

Hij heeft ook overwogen de oogst maar helemaal te laten verpieteren. Ze moeten gas verstoken om zelf CO₂ te maken, die ze aan de lucht in de kassen toevoegen om de bloei te bevorderen. Dus de hoge internationale gasprijzen zijn voor de tuinbouwbedrijven hier in Lea Valley een ellendig probleem – het zoveelste.

Al sinds eind negentiende eeuw halen Londen en de rest van het Verenigd Koninkrijk hun groenten uit dit gebied langs de rivier Lea, een soort grote moestuin even ten noorden van de hoofdstad. De rivier maakte de grond vruchtbaar en het vervoer makkelijk. Nu staat de vallei vol kassen waarin sla, tomaat, komkommer en paprika’s groeien. In normale tijden, tenminste.

Ongeveer de helft van de tuinbouwbedrijven in Lea Valley heeft er dit jaar voor gekozen de kassen niet of niet helemaal te vullen. De hoge productiekosten wegen niet op tegen de inkomsten. Gas, kunstmest en arbeid zijn duurder geworden. Vooral de almaar stijgende energieprijzen maken het vooruitzicht nog veel somberder. En dat terwijl de Britse overheid, juist na de Brexit, er prat op gaat dat het land zelfvoorzienend is.

Volgens Lee Stiles, secretaris van de lokale tuinbouwkoepel Lea Valley Growers Association, zijn alle slatelers in de vallei ermee opgehouden. Samen zijn ze goed voor 5 procent van het aanbod in het VK. „Ze proberen hun bedrijven te verkopen.”

De helft minder oogst

Van de komkommers en paprika’s die hier normaal vandaan komen, is pakweg de helft dit jaar niet geplant. Dat gaat om veertig miljoen komkommers en vijftig miljoen paprika’s, een nog veel groter deel van het landelijke aanbod. „In 2020 produceerden wij 75 procent van alle komkommers en paprika’s in het VK.”

De situatie heeft geleid tot waarschuwingen over tekorten en tot meer invoer van komkommers en paprika’s uit onder meer Nederland: de import steeg tussen mei vorig jaar en mei dit jaar met 59,3 procent. De export daalde juist, met 69,3 procent. En grote supermarktketens als Marks & Spencer en Waitrose verwijderen de houdbaarheidsdatum van groenten en fruit om verspilling tegen te gaan.

De paprika’s in drie kleuren en de cherrytomaatjes van Valley Grown Salads gaan naar één van de duurdere supermarktketens in het VK, al maken ze liever niet bekend welke. Zij hebben dit jaar dus wel geplant, maar of dat de juiste keuze was? Directeur Jimmy Russo voelt zich machteloos, voor het eerst in zijn ruim veertig jaar als ondernemer. „Alsof ik zonder riemen in een bootje op zee zit en ik maar moet zien waar de wind en de golven me heen voeren. Ik ben de controle kwijt.”

De afgelopen tweeënhalf jaar heeft Russo een lading tegenvallers moeten verwerken. Eén van de grootste was de Britse uittreding uit de Europese Unie, waardoor zijn overwegend Roemeense seizoenswerkers ineens een visum moesten hebben. Een groot deel van hen vertrok. „Ze voelden zich niet meer gewenst en gerespecteerd, ook al betaalden ze gewoon belasting hier. En er zaten goede, trouwe werknemers bij.”

Nu heeft Russo een sterk wisselend personeelsbestand. Niemand werkt langer dan een half jaar voor hem, want de visa voor seizoenswerkers zijn maar zes maanden geldig. En nog steeds komt iedereen die hier plant, plukt en verpakt uit het buitenland. Van de 220 man personeel zitten er alleen wat Britten op de administratie. Op de aankondigingsborden in de kantine voor het personeel hangen briefjes in vijf talen.

Dit voorjaar zouden dertig Russen en dertig Oekraïners overkomen – en toen brak de oorlog uit. Halsoverkop regelden ze zestig werkers uit de voormalige Sovjetrepubliek Tadzjikistan. „Eerlijk is eerlijk, ze doen het prima. Ze hebben ons uit de brand geholpen.” Russo regelde extra huisvesting, op korte termijn lastig te vinden hier. Op het terrein naast de kassen staan twee rijen aluminium containerwoningen, ongeveer van caravanformaat. Twee werknemers delen een container.

Race naar de bodem

Het mag Jimmy Russo zijn gelukt mankracht te vinden, dat geldt lang niet voor alle ondernemers. Begin juli vertelde een ondernemer aan de Financial Times dat ze twee miljoen kroppen ijsbergsla niet had kunnen oogsten. En uit een enquête onder fruittelers bleek dat ze veel meer weg moeten gooien door een gebrek aan plukkers: de waarde van hun afval steeg van 18,7 miljoen pond (22 miljoen euro) in 2020 naar 36,5 miljoen in 2021. Voor dit jaar verwachten ze daar een verdubbeling van.

Het probleem is ook dat de prijzen van tuinbouwproducten in het VK minder hard stijgen dan de inflatie die vorige maand op jaarbasis 10,1 procent bedroeg. Een komkommer kost in de supermarkt nu 59 pence (omgerekend 0,69 euro). Dat is 5 pence meer dan de gemiddelde prijs van een komkommer in 1988 en nog geen 2 procent meer dan vorig jaar. Terwijl, zegt Jimmy Russo, een komkommer nu op zijn minst 1,45 pond zou moeten kosten om nog iets aan marge over te houden.

„De race naar de bodem is in onze sector nog steeds bezig. Supermarkten zijn niet erg bereid op hun marges in te teren”, zegt hij. Britse supermarkten hebben op hun beurt met arbeidskrapte te maken, waardoor ze personeel meer moeten betalen om het te behouden. Een andere oorzaak is volgens Russo dat in de tuinbouw geen bekende merken bestaan: „Ze kunnen twintig bedrijven vragen komkommers te leveren, terwijl er maar één Coca-Cola is.” Het verzwakt hun onderhandelingspositie.

Weinig hulp voor de sector

George Eustice, de Britse minister voor voedsel en landbouw, benadrukt steeds het belang van zelfvoorziening voor het VK – al haalt het land iets meer dan de helft van zijn voedsel uit het buitenland. „Wij zullen Britse boeren helpen de Britse koelkasten te vullen”, schreef Eustice dit voorjaar in een opiniestuk in het conservatieve dagblad The Daily Telegraph.

Echter, de meeste subsidie gaat naar vee- en landboeren. Niet naar de glastuinbouw, die traditioneel amper overheidssteun krijgt. De sector zet jaarlijks voor zo’n 3 miljard pond om, nog geen 0,2 procent van het bruto binnenlands product. Wel zegde Eustice de tuinbouw extra visa toe voor seizoenswerkers – komend jaar mogen er veertigduizend voor een half jaar komen, tienduizend meer dan dit jaar – en soepeler regels voor kunstmestgebruik.

Als de energieprijzen niet stabiliseren, hebben dit soort beperkte maatregelen geen zin, zegt Lee Stiles van de Lea Valley Growers Association. „Dan is het gewoon niet economisch om je kassen te verwarmen met gas- of olieboilers.” Hij voorspelt een verdere afname van de binnenlandse productie en meer aanvoer uit Spanje en Marokko. „Geen van onze leden is van plan om eerder dan februari volgend jaar te beginnen met zaaien.” Normaal gesproken zouden ze daar eind december mee beginnen, nu wachten ze af wat de energieprijzen doen.

Precies dit zegt ook Jimmy Russo. Voor hem zijn de meeste problemen afzonderlijk op zich overkomelijk, en samen ontzettend vervelend – maar de hoge gasprijzen zijn funest. „Mijn richtlijn is dat je ongeveer 20 procent van je kosten aan energie uitgeeft. Met de gasprijzen van vandaag zou dat 115 procent zijn. Hoe we dat moeten overleven? Ik weet het echt niet.”

Lees ook dit artikel: Bijna niemand ontkomt aan de gevolgen van de hoge gasprijs


Lees ook dit artikel: In de glastuinbouw is verduurzamen onaantrekkelijker geworden