Isabel dos Santos, de dochter van de voormalige president van Angola, stuurt vanuit Dubai al tijdenlang vrolijke kiekjes de wereld in van het jetset-bestaan waarmee het woestijnstaatje zichzelf op de kaart heeft gezet. Aan de rand van een zwembad. Op blote voeten in de woestijn. Met een dromerige blik op het strand, de laatste zonnestralen in de rug. Dat werk.
Maar haar Instagram-leven laat niet zien dat de 50-jarige Dos Santos de laatste maanden juridisch en financieel steeds verder in het nauw raakt. Eind vorig jaar gaf de High Court in Londen, de rechtbank voor civiele zaken, toestemming aan het Angolese telecombedrijf Unitel om voor maar liefst 681 miljoen euro wereldwijd beslag te laten leggen op bezittingen van Dos Santos. En in Angola werd ze vorige maand aangeklaagd voor twaalf misdrijven, waaronder fraude, verduistering en witwassen. De zaak begint naar verwachting in maart.
Lees ook Nederlandse advocaten betaald met Angolees diamantgeld van ex-presidentsdochter Isabel dos Santos
Met een geschat vermogen van ruim 2,7 miljard euro gold ze lang als rijkste vrouw van Afrika. Maar dat was toen haar vader José Eduardo dos Santos nog leefde en president was van Angola. Ongestoord kon ze in die jaren bouwen aan haar zakenimperium; ze zat onder meer in de diamanthandel, de telecombusiness, had een eigen bank, een energiebedrijf en een supermarktketen. Ze kreeg lucratieve opdrachten toegeschoven. En ze werd door haar vader aan het hoofd van het Angolese staatsoliebedrijf neergezet. Vanwege haar zakelijk inzicht, zei ze zelf.
Zo werd in het straatarme Angola presidentsdochter Isabel dos Santos steenrijk.
Corruptie en nepotisme
Tot de president in 2017 zijn functie neerlegde en zijn opvolger besloot de verhalen serieus te nemen over hoe de presidentsdochter haar vermogen door corruptie en nepotisme bijeen had gescharreld. Ze werd ontslagen als hoofd van het oliebedrijf en in 2019 legde de Angolese staat beslag op bezittingen van Dos Santos.
Hoe Dos Santos zichzelf had verrijkt ten koste van het Afrikaanse land, werd gedetailleerd duidelijk toen in 2020 de zogeheten Luanda Leaks uitkwamen, een onderzoek van het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ). Op basis van duizenden gelekte documenten werd uit de doeken gedaan hoe Dos Santos en haar echtgenoot Sindika Dokolo met behulp van een groot netwerk van brievenbusfirma’s over de hele wereld miljarden in hun eigen zakken hadden gestoken.
Isabel dos Santos gold lange tijd als de rijkste vrouw van Afrika
Ook in Nederland heeft Dos Santos een handjevol vennootschappen waar het geld doorheen stroomde. De verwikkelingen met het Angolese telecombedrijf Unitel laten zien hoe Dos Santos geld naar zichzelf toe wist te schuiven. Dos Santos was met de Angolese staat deels eigenaar van Unitel, maar ze was tot 2019 ook directeur. In die positie verstrekte ze voor in totaal 464 miljoen dollar leningen aan de Nederlandse brievenbusfirma Unitel International Holdings, blijkt uit rechtbankstukken, waarvan ze zelf de enige aandeelhouder was. Die leningen zijn tot op heden nooit terugbetaald.
Het telecombedrijf Unitel – dat nu volledig in handen is van de Angolese staat – wil de honderden miljoen terug en klaagde Dos Santos daarom aan in Londen, waar ze kapitale panden bezit. De High Court in Londen gaf Unitel in december vorig jaar gelijk: het bedrijf mag voor 681 miljoen euro beslag leggen op panden in onder meer Londen, Monaco en Dubai. En daarnaast moest Dos Santos van de rechter binnen een maand een lijst met bezittingen overhandigen aan Unitel. Het is de zoveelste beslaglegging op het bezit en vermogen van Dos Santos.
Dat maakt het voor Dos Santos lastig om de advocaten te betalen die haar bijstaan in alle juridische procedures waarmee ze haar vermogen probeert te beschermen. NRC onthulde eerder al hoe Dos Santos haar juridische geschillen nu bekostigt met haar bedrijf Naxos Precious Trading uit Dubai, dat handelt in diamanten. In dit belastingparadijs, dat ook geldt als toevluchtsoord voor avontuurlijke zakenlieden en criminelen, is geen beslag gelegd op haar vermogen en kan ze nog wél bij haar geld. Dubai heeft geen uitleveringsverdrag met Angola.
Designerjurken
Vanuit het 5-sterren Bulgari Resort in Dubai gaf Dos Santos twee weken geleden een interview aan The Times waarin ze zich beklaagde over haar positie. Ze is inmiddels behoorlijk berooid, vertelde ze. Ze weet haar levensstijl een beetje op orde te houden met geleend geld en giften van vrienden. Tijdens de fotoshoot voor het interview kleedde ze zich vijf keer om, zodat ze wat kon afwisselen tussen Dolce & Gabbana, Gucci en Prada. Allemaal designerjurken die al jaren oud zijn, benadrukte ze.
Ook ging ze in het interview in op de beschuldigingen dat ze door de positie van haar vader steenrijk is geworden en vertelde ze het verhaal dat ze ook in rechtbanken vaak herhaalt. Namelijk dat ze gewoon een zakenvrouw was, die zelfstandig haar vermogen met hard werken en „zakelijke dapperheid” bij elkaar had gebracht. Waarom de Angolese staat dan zo verbeten achter haar en haar vermogen aan zit? Dat is een puur „politieke heksenjacht” en het verraad van de man die haar vader opvolgde, stelde ze. De huidige Angolese president, João Lourenço, is volgens haar gewoon bang dat zíj een gooi zal doen naar het presidentschap.
Lees ook ‘Dos Santos kon 52 miljoen stelen door wanbeleid bestuurders’
De documenten uit de Luanda Leaks, die gedetailleerd lieten zien hoe honderden miljoenen heen en weer werden geschoven, doet ze af als „vals en gemanipuleerd”. In het interview met The Times zegt ze dat het niet meehelpt dat ze een vrouw is. Daardoor voelen de machthebbers in Angola zich bedreigd, meent ze. „Dat je als Afrikaanse vrouw een ondernemer bent is al een politiek statement. […] Daardoor ben je ook een rolmodel voor andere vrouwen om zich te emanciperen, om onafhankelijk te worden en een kostwinner. Dat is ontwrichtend.”
