N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Luchtvaart Fossielvrij NL daagde KLM voor de rechter wegens ‘misleidende’ reclame over vergroening. KLM vindt de klimaatorganisatie onvoldoende representatief om een rechtszaak te mogen aanspannen. Donderdag was de eerste zittingsdag.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data99541663-e8e1b2.jpg)
De advocaat van klimaatorganisatie Fossielvrij NL heeft kopietjes gemaakt. En die deelt hij donderdagochtend uit in de Amsterdamse rechtszaal tijdens de eerste zitting in een zaak tegen KLM. Het is pagina 7 van het nieuwe Climate Action Plan van de luchtvaartmaatschappij. In de grafiek op de pagina toont KLM hoe de maatschappij het vliegen wil vergroenen. Met nieuwe, schonere toestellen, met meer biokerosine en met vliegtuigen op waterstof of elektriciteit hoopt KLM de klimaatdoelen van Parijs te halen.
Fossielvrij NL’s advocaat Frank Peters (Bureau Brandeis) noemt het een voorbeeld van misleidende ‘groene’ marketing door KLM. En tegen die zogenoemde greenwashing voert de klimaatorganisatie actie.
In zwart en rood heeft Peters het een en ander op de velletjes gekrabbeld. „Van nu tot 2030 loopt de grafiek scherp omlaag. Dat wil zeggen: KLM denkt binnen zeven jaar het grootste deel van zijn uitstoot te verlagen. Dat slaat nergens op. Het plaatje is hoopvol, maar misleidend.” Fossielvrij NL stelt dat technologische vernieuwingen volstrekt onvoldoende zijn om de klimaatimpact van de luchtvaart te verminderen. Alleen krimp is een oplossing.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data98401433-37adf5.jpg)
Maar krimp van de luchtvaart staat donderdag niet op de agenda van de rechtbank. Op verzoek van KLM onderzoekt de rechtbank eerst of Fossielvrij NL ontvankelijk is om een rechtszaak te voeren tegen de vermeende greenwashing van KLM. De burgerbeweging wil dat de luchtvaartmaatschappij stopt met allerlei groene claims in zijn reclame-uitingen. Daarmee zou KLM de Wet oneerlijke handelspraktijken overtreden.
Milieucompensatie
Fossielvrij NL eist dat KLM direct stopt met de Fly Responsibly-campagne en soortgelijke duurzame marketing. KLM zou bovendien moeten stoppen met beweren dat klimaatschade tenietgedaan, verminderd of gecompenseerd kan worden door middel van ‘CO2-compensatie’. Denk aan: bomen planten in de tropen om de uitstoot te verlagen. Ook eist de klimaatorganisatie dat KLM eerder gemaakte uitingen rectificeert. „De burger, de consument, heeft het recht om niet misleid te worden.”
De gekopieerde grafiek is „slechts een schets”, reageert advocaat Branda Katan (Stibbe) namens KLM. De maatschappij is al begonnen met het aanpassen van de website. Directeur klimaatbeleid Hedwig Sietsma van KLM vult aan: „De term ‘Fly Responsibly’ komt niet meer terug.” Maar daarop toont de advocaat van Fossielvrij NL een foto van een billboard op Schiphol; daarop staat nog steeds de vermelding ‘Fly Responsibly’.
KLM vindt dat Fossielvrij NL onvoldoende representatief is om deze rechtszaak te voeren. Volgens de luchtvaartmaatschappij zou de organisatie de 14.000 mensen die een petitieverklaring hebben ondertekend onjuist hebben geïnformeerd. Deze zaak over greenwashing moet niet worden gevoerd bij de civiele rechtbank, stelt KLM’s advocaat Katan. Daarvoor bestaat de Reclame Code Commissie. Volgens Fossielvrij NL heeft deze zelfregulering van het advertentiewezen niet voldoende gewerkt. In de afgelopen tien jaar is KLM twaalf keer op de vingers getikt door de Reclame Code Commissie. „KLM past dan iets aan in zijn uitingen en gaat vervolgens verder met wat het altijd deed”, aldus Fossielvrij NL.
Net als voor tabak en drank zouden ook strenge beperkingen moeten gelden voor reclame voor vliegreizen, vindt Fossielvrij NL
Het liefst zou de klimaatorganisatie willen dat de rechtbank grenzen stelt aan wat KLM (en andere bedrijven) mag beweren in marketing op het gebied van duurzaamheid. Net als voor tabak en drank zouden ook strenge beperkingen moeten gelden voor reclame voor vliegreizen. „Een ticket voor een langeafstandsvlucht is een van de meest vervuilende producten die een gewone consument gedurende zijn leven kan kopen”, zei advocaat Frank Peters.
Volgens Fossielvrij NL is de rechtszaak wereldwijd de eerste die „misleidende duurzaamheidsclaims van de luchtvaart” wil laten stoppen. De zaak zou een precedent kunnen scheppen voor het groeiende aantal rechtszaken tegen greenwashing. Nationale en internationale milieuorganisaties als Greenpeace, Milieudefensie en ClientEarth steunen de rechtszaak.
Onderzoek ACM
Ook de Autoriteit Consument & Markt (ACM), die in Nederland toezicht houdt op consumentenrechten, doet onderzoek naar greenwashing van de luchtvaart. In januari tikte de toezichthouder Ryanair op de vingers. De Ierse budgetmaatschappij zou „mogelijk misleidende duurzaamheidsclaims” over CO2-compensatie hebben geuit op zijn web-site. De ACM bestudeert op dit moment ook nog groene marketing van andere maatschappijen. Wanneer dat onderzoek is afgerond, kan de toezichthouder nog niet zeggen.
De rechtbank maakt op 7 juni bekend of Fossielvrij NL ontvankelijk is in de rechtszaak tegen KLM. Is dat het geval, dan volgt de inhoudelijke behandeling. Op 7 juni houdt moedermaatschappij Air France-KLM ook de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering.
