De soundtrack voor zwaarmoedigheid is zijn toetsenist kwijt

Sinds 1980 zijn ze de perfecte soundtrack bij zwaarmoedigheid: de Britse band Depeche Mode. Dat het in maart volgend jaar uit te brengen album Memento Mori van somberheid en donkerte druipt, verbaast dan ook geen fan. De dood van toetsenist Andy Fletcher, in mei dit jaar, zet echter alles in een ander licht, vertelt zanger Dave Gahan vlak na de aankondiging van het album. „De bedoeling was dat Fletch langs zou komen om zijn inbreng te bespreken, maar hij heeft de nieuwe muziek nooit kunnen horen.”

Gahan – donkerpaarse zonnebril, zwart overhemd, grote glimmende schedelring aan zijn linkerhand, zijn zilvergrijze haar strak naar achter gekamd – begint vanuit zijn hotelkamer in Berlijn zelf al snel over Andy Fletcher. Beheerst zoekt hij na elke vraag naar woorden. Enerzijds is hij trots op de aankondiging van het nieuwe album en de tour, anderzijds rouwt hij om zijn vriend. ‘Fletch’ overleed zeer plotseling op 60-jarige leeftijd: een scheur in zijn aorta. Ineens waren Gahan en Martin Gore gereduceerd tot een duo.

En zo staan ze ook op de nieuwe foto’s: met z’n tweeën. Gemaakt door de Nederlandse fotograaf Anton Corbijn, die al veertig jaar met de band werkt. „Martin en ik deden voor het eerst sinds jaren weer een fotosessie met Anton”, vertelt Gahan. „Zonder Fletch. Dat was bitterzoet, want het was heel ook fijn om weer met Anton foto’s te maken, en op een bepaalde manier was het ook louterend. We doen natuurlijk heel veel dingen voor het eerst zonder Fletch, en dat maakt het allemaal zo anders.”

Is dit een nieuwe start voor Depeche Mode?

„Op een bepaalde manier wel. Martin en ik waren nooit… hoe zal ik het zeggen… goed in communiceren.” Gahan lacht. „Met niemand! Ook niet met elkaar. Een frustrerende manier van werken, en tegelijk voedde die wrijving ons werk. Maar dat is een manier van werken die we denk ik hadden uitgeput. De dood van Fletch dwong ons om dichter bij elkaar te komen als vrienden, om er te zijn voor elkaar in deze tijd. Maar muzikaal bracht het ons ook dichter bij elkaar.”

Het nieuwe album heet Memento Mori – dat is een heavy titel.

„Ik denk dat die titel perfect is voor het thema van het album, en dat is hoe we ons verhouden tot het leven. Wat het is. Wanneer het eindigt, en waarom het eindigt. ‘Memento Mori’ betekent ‘onthoud dat je zult sterven’. Je hebt er niets aan om in het verleden te leven, en je hebt er al helemaal niets aan om in de toekomst te leven. Ik denk dat de hele pandemie iedereen aan het denken heeft gezet over dat soort dingen. Is dit het einde? En do I care?” Gahan zegt het met een charmante grijns. „Dat gevoel dat iedereen vast heeft gevoeld de afgelopen paar jaar, daar is absoluut iets van in de muziek terechtgekomen.”

Dit was grotendeels bedacht en opgenomen voor de dood van Andy Fletcher. Plaatst zijn dood het album in een ander licht?

„Zeker. Toen we ongeveer tien nummers hadden opgenomen zou Fletch langskomen voor input. Ik ging eerst nog een paar weken terug naar huis in New York, en in die periode overleed hij. Zo heeft hij uiteindelijk de nieuwe muziek nooit kunnen horen. Dat veranderde alles. Toen besloten we dat we op z’n minst het album zouden afmaken. Maar het was heel raar allemaal.”

Lees ook hoe Anton Corbijn in 2019 fans van Depeche Mode volgde.

Hebben jullie overwogen er helemaal mee op te houden?

„Ja, we hebben beiden wel gedacht dat dit misschien gewoon het einde moest zijn. Dat het een teken was.”

Spraken Martin en jij dat idee ook uit?

„Ja, maar dat duurde niet lang. Op een gegeven moment zei Martin: ‘We gaan wel door, toch?’ En ik zei, ‘ja.. wat moeten we anders doen? We kunnen niks anders.’ Kijk, Martin en ik zijn al jaren de creatieve spil van Depeche Mode. We werkten met allerlei producers en technici en noem maar op, maar de creatieve kracht kwam van ons twee.”

Gahan neemt de tijd voor wat hij wil zeggen, maakt halve zinnen en hapert, als het gaat om de rol van Fletcher in Depeche Mode. Lang was die rol ook een beetje vaag: zijn keyboardsound was ontzettend invloedrijk en bepaalde voor een belangrijk deel het geluid van de jaren tachtig, maar hij was ook vaak verantwoordelijk voor de meer aardse kwesties van een band: het zakelijke gedeelte, en het bewaren van de vrede tussen Gore en Gahan.

Andy Fletcher heeft de nieuwe muziek nooit kunnen horen

Fletcher maakte zijn rol als muzikant daarom wel eens klein. Hij zei eens, toen Alan Wilder nog in de band zat: ‘Martin is de schrijver, Alan de goeie muzikant, Dave de zanger, en ik hang wat rond.’ Dat was zijn humor. Later zei hij: ‘Soms is het frustrerend om niet serieus genomen te worden. Je zou ook kunnen zeggen dat mijn taak het allerbelangrijkst is; zonder mij zou er geen band meer zijn.’”

Gahan zegt voorzichtig: zonder Fletcher kan de band best blijven bestaan. „Depeche Mode is, denk ik, een moderne band. Fletch maakte daar ontegenzeggelijk deel van uit, daar wil ik op geen enkele manier ook maar iets aan afdoen, maar als het aankomt op de muziek, daar verandert eigenlijk niets aan.”

Jullie namen voor het eerst op bij Martin Gore thuis in Santa Barbara, wat was er nog meer anders in het opnameproces?

„Het grootste verschil zit voor mij in het gebruik van modulaire synthesizers. Dat komt door Marta Salogni, die naast producer James Wood aan het album werkte en veel met analoge apparatuur werkt, zoals reel-to-reel tape. Daarmee konden we enorme, vertragende effecten maken met een stem, een beat, een gitaar, of iets anders. Dat geeft het album over z’n geheel continuïteit in sfeer. Er is minder ruis, het is gestroomlijnder. We begonnen met veel toevoegen aan de nummers, om vervolgens tot de conclusie te komen dat we het niet nodig hadden.”

Lees ook: de recensie van het concert van Depeche Mode in 2017

Straks begint jullie eerste tournee in vijf jaar, en dan ook zonder Fletcher. Hoe zal dat gaan?

„Ik heb er zin in, en de andere muzikanten die met ons meespelen, Peter Gordino en Christian Eigner ook. We gaan Fletch niet vervangen, dat zou niet kunnen en het hoeft ook niet. Muzikaal komen we er live wel uit, maar er zal een lege plek op het podium blijven waar hij had moeten staan. Dus zo gaan we verder.”