De Republikeinen kiezen een nieuwe Huis-voorzitter: weten ze de chaos te beteugelen?

De vorige keer dat het Huis van Afgevaardigden een voorzitter koos, leverde dat historische televisie op. Bij uitzondering mocht C-SPAN, het doorgaans gortdroge tv-kanaal van het Congres, de vergaderzaal begin dit jaar met flexibele camera’s registreren. Ineens konden Amerikanen rechtstreeks meekijken hoe in de bankjes gesmoesd werd, hoe er gescholden werd of met priemende vingers gewezen. Hoe volksvertegenwoordigers bijna met elkaar op de vuist gingen. En dat vier dagen lang.

Het spektakel speelde zich vooral af op de Republikeinse helft van de debatvloer. Ondanks haar pas heroverde meerderheid had de oppositie vijftien stemrondes nodig om de eigen voorman Kevin McCarthy tot ‘speaker’ te verheffen. De interne verdeeldheid tussen establishment-Republikeinen en radicale trumpisten werd in alle openheid uitgevochten. Na het kijkcijfersucces vroeg de C-SPAN-leiding McCarthy of ze voortaan altijd met zwenkende camera’s mocht gaan werken.

Hoe staat de Republikeinse partij ervoor? Lees ook deze analyse na de aftocht van Kevin McCarthy

Deze woensdag kunnen Amerikanen inschakelen voor de volgende verkiezing. Vorige week dinsdag verloor McCarthy na 269 dagen al zijn voorzittershamer, toen acht rebellerende mede-Republikeinen het vertrouwen in hem opzegden. Niet eerder zette het Congres een speaker af, wat McCarthy een dubieus record opleverde: hij was de kortst zittende voorzitter sinds een verre voorganger in 1876 in het ambt overleed.

Fractiediscipline herstellen

Er hebben zich tot nu toe twee kandidaten openlijk voor zijn opvolging gemeld, al kunnen bij nieuwe chaos ook andere kandidaten komen bovendrijven. Steve Scalise geldt als de gematigder optie, die beter ligt bij het partij-establishment. Jim Jordan geniet de steun van Donald Trump: „Hij was al een STER voordat hij zijn succesvolle tocht naar Washington begon”, aldus de ex-president, die meldde zelf geen interesse in de baan te hebben, nadat sommige fans die mogelijkheid hadden geopperd.

Die aanprijzing van de onder de achterban populaire Trump maakt Jordan tot favoriet. Toch is het de vraag of hij (of Scalise, of ieder ander) de fractiediscipline zal weten te herstellen. De verdeeldheid binnen de partij is er in negen maanden niet kleiner op geworden. En omdat de Republikeinen slechts een krappe meerderheid van 221-212 hebben, kunnen ze zich bij elke stemming maar vier dissidenten veroorloven. Zeker daar de Democraten de gelederen wel gesloten weten te houden.

McCarthy benadrukte meermaals dat hij 96 procent van zijn fractie achter zich had. Toch waren er maar acht rebellen nodig om hem weg te sturen. Zeven van hen waren radicale trumpisten die elk compromis met de Democraten afwijzen. Al hebben Joe Biden en zijn Democraten in ieder geval tot begin 2025 nog de controle over het Witte Huis en de Senaat; de chaosfactie ziet de overheid nog liever op slot (of bankroet) gaan dan de tegenpartij één jota toe te moeten geven.

Ook McCarthy’s opvolger zal hier vanaf dag één mee worstelen. Om te beginnen zal hij voor half november een uitweg uit de begrotingsimpasse moeten vinden. Het akkoord van vorige maand loopt half november af, zonder verlenging dreigt alsnog sluiting van de overheid.

Nieuwe dreiging ‘shutdown’

Bij kiezers is zo’n shutdown impopulair, maar veel radicalere Republikeinen vertegenwoordigen conservatieve kiesdistricten waar nooit een Democraat zal winnen. Dertien maanden tot de verkiezingen van november 2024 – als naast het presidentschap ook alle 435 Huis-zetels opnieuw verdeeld worden – zien zij hun zetel bovenal als campagnepodium. Door zich in Washington onwrikbaar op te stellen behagen ze hun achterban thuis én bouwen ze landelijke bekendheid op. Een politieke merknaam waarmee de besten miljoenen aan donaties ophalen.

Hoe verlopen de Republikeinse voorverkiezingen? Vivek Ramaswamy valt tot nu toe op: jong, rijk, hindoe, en nog radicaler dan Donald Trump

Matt Gaetz, de aanvoerder van de rebellie tegen McCarthy, gaf dit begin deze maand zonder gêne toe. „Als je het nieuws niet haalt, bestuur je niet.” Deze woensdag zal hij de – al dan niet zwenkbare – camera’s van C-SPAN weer op zich gericht weten.