‘De pijn van kinderen in Gaza is onbeschrijfelijk’

„Er is geen veilige plek voor mijn kinderen. Ze durven niet naar buiten omdat ze bang zijn voor de beschietingen en bombardementen.” Op de schaarse momenten dat ze toegang heeft tot internet vertelt Lubna (38), die niet met haar achternaam in de krant wil, in audioberichten over de situatie van haar gezin in Gaza.

Met haar man en vier kinderen van tussen de 8 en 16 jaar heeft ze twee keer moeten vluchten. Eerst vanuit hun woonplaats Abasan al-Kabira naar de nabijgelegen stad Khan Younis, en toen naar Rafah, in het uiterste zuiden, waar ze nu verblijft. Maar ook daar zijn luchtaanvallen.

Sinds het begin van de Israëlische aanvallen op Gaza zijn volgens het Gazaanse Gezondsheidsministerie ruim elfduizend kinderen gedood, met name door bombardementen. Kinderen maken 45 procent uit van de voor de oorlog 2,3 miljoen mensen tellende bevolking in Gaza waarvan zeker 1,9 miljoen ontheemd zijn. Duizenden kinderen zijn gewond, hebben familie verloren, of lijden ernstige honger.

Lubna beschrijft de dagelijkse moeizame zoektocht naar eten en drinken. Schoon water is er nauwelijks en haar kinderen kunnen een keer in de vier of vijf dagen douchen. Het weinige eten dat er is, komt uit blik. „Het leven is een lijdensweg geworden.”

Haar zestienjarige dochter Salma zou dit jaar de middelbare school afronden en naar de universiteit gaan. Maar in Gaza zijn inmiddels geen intacte universiteiten meer: ze zijn stuk voor stuk gebombardeerd.

Zware explosies

„De pijn van kinderen in Gaza is onbeschrijfelijk”, zegt Nebal Farsakh, woordvoerder voor de Palestijnse Rode Halve Maan in Gaza, telefonisch vanuit Ramallah. „Veel kinderen hebben meerdere keren, soms wel vijf of zes keer, moeten vluchten en uren gelopen over onveilige wegen. En nog zijn ze niet veilig. Er zijn constante bombardementen in het zuiden, vooral ’s nachts.”

De fysieke kenmerken van kinderen maken hen ook veel kwetsbaarder voor zware explosies, vertelt Pim Kraan, directeur van Save the Children Nederland, via een videoverbinding vanuit Den Haag – bijvoorbeeld doordat ze door hun geringe gewicht ver worden weggeslingerd. „Kinderen hebben veel minder kans om te overleven.”

„Van onze Palestijnse collega’s in Gaza horen we dat ouders de namen van hun kinderen op hun lichamen schrijven, zodat als ze in een massagraf komen ze later geïdentificeerd kunnen worden”, vertelt Kraan. „Veel families blijven bij elkaar op dezelfde plek met het idee: als we dood gaan, dan liever samen.”

Volgens de Gazaanse autoriteiten zijn sinds het begin van de oorlog zeker elfduizend kinderen omgekomen door het geweld. Nog veel meer kinderen zijn ontheemd, zoals deze bewoners van een vluchtelingenkamp in Rafah.

Ondertussen blijft er in Gaza een groeiend aantal kinderen achter zonder enige familie, zoveel zelfs dat het voor hulporganisaties in het gebied een aparte categorie is: ‘gewond kind, geen levende familieleden’.

Naar schatting achtduizend mensen liggen nog onder het puin, onder wie vermoedelijk een groot aantal kinderen. Farsakh vertelt dat haar collega’s in Gaza onlangs een meisje van dertien jaar hebben gered dat twintig uur onder het puin had gelegen. Maar de kans op zulke wonderen is zeer klein. „Er zijn simpelweg geen middelen voor”, zegt Kraan.

Amputatie zonder verdoving

Een ander groot probleem is dat ambulances en hulpverleners in Gaza de gewonden moeilijk kunnen bereiken door de Israëlische luchtaanvallen en belegeringen. Het dertienjarige zoontje van Lubna’s zwager raakte ernstig gewond en verloor een oog bij een luchtaanval op hun huis.

„Omdat ambulances hem niet konden bereiken, is hij met een tuktuk naar het ziekenhuis vervoerd. Ondertussen gingen de bombardementen door”, vertelt ze. „Het overheidsziekenhuis had geen middelen om hem te behandelen. We hebben heel veel geluk gehad dat hij in een Emiraats veldhospitaal terecht kon.”

De weinige nog functionerende ziekenhuizen in Gaza beschikken nauwelijks meer over medische middelen. Daardoor hebben diverse kinderen onverdoofd een operatie of amputatie moeten ondergaan. „We zullen nog heel veel uitgesteld overlijden zien door wondinfecties”, denkt Kraan.

Op X ging vorige week een filmpje rond van een dokter in Gaza-Stad, die het been van zijn gewonde achttienjarige nichtje noodgedwongen zonder verdoving amputeert op de keukentafel. „Waar is de compassie, waar is de menselijkheid”, zegt hij huilend in de camera. Het even verderop gelegen al-Shifa ziekenhuis, dat in november werd belegerd, is onbereikbaar. Op de achtergrond klinken hevige beschietingen.

Ook bevallingen – zo’n 180 per dag – verlopen in Gaza onder zeer moeilijke omstandigheden, vaak zonder anesthesie of verloskundigen. Het aantal miskramen in Gaza is met 300 procent toegenomen, zo rapporteerde de feministische nieuwswebsite Jezebel. Pasgeboren baby’s in Gaza lopen gevaar door het gebrek aan schoon water en medische zorg.

„Vrouwen kunnen meestal niet naar ziekenhuizen omdat die niet langer functioneren of onbereikbaar zijn”, zegt Farsakh. Haar collega’s in Gaza, die met gevaar voor eigen leven doorwerken, voelen zich machteloos. „Onlangs hebben ze een vrouw dan maar telefonisch instructies gegeven.”

De Palestijnse medewerkers van Save the Children en hun gezinnen zijn zelf ook ontheemd in Rafah, maar proberen zoveel mogelijk te doen. De organisatie distribueert geld, hygiënekits en voedsel, maar het is een druppel op een gloeiende plaat doordat Israël nauwelijks hulpgoederen toelaat.  

Getraumatiseerd

Ook probeert de organisatie afleiding te bieden voor kinderen. „Onze medewerkers doen eenvoudige traumatherapie met kinderen in schuilplaatsen. Dat zijn een soort groepssessies waarbij bijvoorbeeld sportieve spellen worden gedaan”, vertelt Kraan. „Bij dergelijke activiteiten kun je goed zien welke kinderen het heel moeilijk hebben. In dit geval kunnen we alleen nauwelijks opvolgende zorg geven.”

Kraan maakt zich ernstig zorgen over de gevolgen op de lange termijn. „Als stress zich te veel opbouwt wordt het toxisch en ondermijnt dit het functioneren van de organen en hersenen”, zegt Kraan. „De basale behoeften van kinderen worden zodanig ondermijnd dat we er vanuit moeten gaan dat zij allemaal posttraumatische stressbehandeling nodig zullen hebben.”

Lees ook ‘Er staat ons in Gaza nog iets gruwelijks te wachten’

Al ver voor 7 oktober was de mentale gezondheidssituatie van kinderen in Gaza desastreus, benadrukt zijn collega Elizabeth White, directrice van Save the Children in Ramallah. Onderzoek van de organisatie uit 2022, na vijftien jaar Israëlische blokkade en verschillende oorlogen in de Gazastrook, liet zien dat 80 procent van de kinderen er permanente angst, verdriet, zorgen en rouw ervaart.  

Kinderen reageren verschillend op traumatische gebeurtenissen, vertelt White telefonisch vanuit de Jordaanse hoofdstad Amman. „Sommigen sluiten zich volledig af, of praten niet meer. Anderen hebben emotionele uitbarstingen. Voor ouders in Gaza, die zelf getraumatiseerd zijn, is dit heel zwaar.”

Dat blijkt ook uit de ervaringen van Lubna. Waren haar kinderen voor de oorlog heel rustig, vertelt ze, nu zijn ze hyperactief, vooral haar zoontje van acht. „Ik heb helemaal geen controle meer over zijn gedrag, maar ik wil geen druk op hem uitoefenen omdat we in een oorlog zitten. Hoe kunnen mijn kinderen rustig worden als de bombardementen 24 uur per dag doorgaan?”

Delen Mail de redactie