N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Recensie
Oudejaarsconferences Wat bespreken cabaretiers Guido Weijers, Sjaak Bral, Claudia de Breij, Dolf Jansen en Vincent Bijlo in hun jaarafsluitingen? Een overzicht.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/12/data94994265-fb4a4d.jpg)
Foto Hans Peter van Velthoven
Claudia de Breij: Oudejaarsconference 2022
Motto: ‘In Nederland lossen we een probleem niet op, maar we wachten totdat het een crisis wordt.’
Show: In haar derde oudejaarsconference spreekt en zingt Claudia de Breij (47) ons toe te midden van een onheilspellend landschap. Het is een mooi decor: we zien een zee vol dreigende golven, donkere wolken en als we goed kijken drijft daar ergens in het midden nog een schip. En als we nog beter kijken… Nee, er is geen kapitein, constateert De Breij al snel.
De zee en het onbestuurde schip zijn metaforen over de huidige stand van Nederland, waarbij later ook nog de Griekse held Odysseus om de hoek komt kijken. Verder vertelt De Breij onder meer over de winnende strategie voor het winnen van een paalzitwedstrijd: die leerde ze in haar jeugd van ene oom Rob. Ook is er veel muziek, waaronder een sympathieke poging om de bekendheid van de Groningse troubadour Ede Staal (1941-1986) verder te laten reiken dan de noordelijke provincies.
Onderwerpen: Van nationale politiek tot een Tiktokkend zoontje tot een familievakantie op Ibiza. Veel aandacht is er voor twee groepen gedupeerden: jongeren en Groningers.
Oneliner:
„Ik weet heel weinig van Chinese astrologie, maar volgens mij was dit niet het jaar van De Mol”
Conclusie: Een sterke en afwisselende oudejaarsconference met een goede balans tussen licht en zwaarder. Die afwisseling tekent ook de heel verschillende liedjes: van een zeer komische muzikale ‘battle’ tussen de kortstondig gedetineerde Lil Kleine en Glennis Grace tot een ontroerend lied naar aanleiding van mentale problemen onder jongeren. Beide behoren tot de hoogtepunten.
Foto Remko de Waal / ANP
Guido Weijers: De Oudejaarsconference 2022
Motto: ‘Wat we nodig hebben is minder van meer, en meer van minder.’
Show: Onze huizen werden kouder (torenhoge energieprijzen) en er was zoveel ellende dat een rustige ademhaling vaak op de proef werd gesteld. Genoeg reden voor Guido Weijers (45) om 2022 uit te roepen tot het jaar van Wim Hof, een man die zich een leven lang heeft gespecialiseerd in kou en ademhalen. Zelf heeft Weijers ook geoefend op de methodes van ‘The Iceman’ en in zijn elfde oudejaarsconference demonstreert hij diverse malen wat hij heeft geleerd. Dan gaat Weijers zitten op een kruk en probeert hij met gesloten ogen – de diepe stem van Hof op de achtergrond – luidkeels om rustig te ademen. Zo geeft hij het goede voorbeeld bij zijn stelling dat we wat minder oververhit moeten raken door de waan van de dag. Zijn oudejaarsboodschap: knoop in je oren dat alles went. Ook verleidelijke zaken waar we soms hevig naar kunnen verlangen – meer geld, status, consumeren – zullen ons niet gelukkiger maken.
Onderwerpen: Alles waar het in 2022 over ging wordt wel even kort aangestipt: Sywert van Lienden, Poetin, The Voice of Holland, prinses Amalia. Meer tijd is er voor twee zaken die Weijers duidelijk aan het hart gaan: de bio-industrie en cancelen. Van allebei is hij bepaald geen voorstander.
Oneliner:
„Ik ga niet meedoen aan een programma waarin Jack van Gelder tegen knikkers aan het schreeuwen is.” (Over SBS6-programma ‘Marble Mania’)
Conclusie: Een degelijke maar niet al te memorabele oudejaarsconference. Weijers heeft weinig verrassende grappen bedacht en trapt veel open deuren in, maar hij gidst je wel soepel door het afgelopen jaar heen. Leuk is de running gag waarin Weijers soms ‘plotseling’ in een tekst van Doe Maar belandt: een originele ode aan de dit jaar overleden Henny Vrienten.
Foto Martijn Beekman
Sjaak Bral: Vaarwel 2022
Motto: ‘Ik weet niet zeker of het zo is, maar bewijs jij maar dat het niet zo is.’
Show: De Haagse held Sjaak Bral (59) stelt dat 2022 alleen een goed jaar is geweest voor enkele figuren die goed geld verdienden. Al snel wordt duidelijk dat Bral daar een schurfthekel aan heeft, net als aan het beleid van de leider van de VVD: ‘Mark Rutte heeft alles naar de tering geliberaliseerd.’
Bral is niet al te optimistisch over de huidige stand van zaken, toch zit de sfeer er – vooral door sterke muzikale intermezzo’s en een flinke dosis prettig sarcasme – goed in.
Zo horen we onder meer wat Bral dacht toen hij onlangs het bedrag op de kassabon van de supermarkt zag: was dit soms de factuur voor overname van het hele filiaal?
Onderwerpen: Van de wraakactie van Glennis Grace in een Amsterdamse Jumbo tot de in Brals ogen doorgeslagen liberalisering van de nutsvoorzieningen. Veel aandacht is er voor waterbesparende maatregelen (plas terwijl je doucht, dat scheelt doortrekken).
Oneliner:
„Mark Rutte wil na zijn premierschap fulltime voor de klas gaan staan, maar zó groot is het lerarentekort nou ook weer niet”
Conclusie: Zeer vermakelijke afsluiting van het jaar. Veel sarcasme, leuke liedjes en wat Haagse humor: Haagse vocabulaire blijkt prima oplossingen in huis te hebben voor het ontbreken van een Nederlands woord voor dickpic (‘pikprent’, ‘klotekiekje’). Vermoeiend zijn soms de flauwe woordgrappen: exemplaren als ‘forum’ in plaats van ‘voor hem’ zijn van een bedenkelijk niveau. Al is dat ook juist de kracht ervan, zouden liefhebbers van het genre kunnen beweren.
Foto Tom Cornelissen
Dolf Jansen: Flitsbezorgd
Motto: ‘We weten niet hoe de route loopt, hoe lang deze is en wat het eindpunt is.’
Show: Dolf Jansen (59) – hij noemt zichzelf inmiddels ‘activistisch cabaretier’ – ziet Nederland als een land in transitie, bijvoorbeeld als hij kijkt naar de verschuivende lijn tussen normaal en grensoverschrijdend gedrag. Hij ziet ook ‘bange mannen’ (voorbeeld: Johan Derksen) die bepaalde transities maar moeilijk kunnen accepteren. Jansen stelt dat er momenteel veel onrust heerst, omdat het eindpunt van veel veranderingen nog niet duidelijk is. Hij vraagt waar de zaal zoal ongerust over is en deelt prompt ook iets over zijn eigen onrust uit het afgelopen jaar. Die had alles te maken met een persoonlijke transitie: zijn huwelijk eindigde na zesentwintig jaar en later in het jaar vond hij nieuw geluk. Over dit prille geluk draagt Jansen op poetryslam-achtige wijze een aantal mooie teksten voor.
Onderwerpen: De grote schaarste op de arbeidsmarkt, flitsbezorgers, de rijen op Schiphol. Veel aandacht is er voor de boeren: Jansen opent zijn voorstelling met een toespraak als ‘boer Tjerk’. Ook aandacht voor minder prangende kwesties zoals het vraagstuk: waarom vindt iedereen barbecueën toch ‘zo gezellig’?
Oneliner:
„In de jaren dat Marc Overmars foto’s van zijn piemel stuurde, kreeg hij bij Ajax verlenging aangeboden”
Conclusie: Over het afgelopen jaar heeft Jansen niet zo gek veel opzienbarends te melden, maar gezellig is het wel bij zijn 34ste (inclusief voorstellingen met Lebbis & Jansen) oudejaarsshow.
Moeiteloos windt Jansen het publiek om zijn vinger. Zijn vele en goedbedoelde pogingen tot ‘gesprekken’ met de zaal zijn niet altijd even raak. Soms resulteren ze in leuke improvisaties, maar minstens zo vaak in flauwigheden die de vaart (zelfs bij snelspreker Jansen) uit de voorstelling halen.
Foto Geerke Vermeulen
Vincent Bijlo: GalV edreekegmO
Motto: ‘Ik moet blijven fietsen om de depressieve gevoelens een beetje te verdrijven.’
Show: Als Vincent Bijlo (57) zegt dat hij tot ‘de kern’ wil komen, wordt ook al snel duidelijk wat hij daar bepaald níet onder verstaat: in GalV edreekegmO (‘Omgekeerde Vlag’) krijgen we geen gelul over ‘BG’ers’ (‘bekende gevangen’) zoals Lil Kleine en Sywert van Lienden, kondigt hij aan. Wel heeft Bijlo het over een groeiend gevoel van dreiging, een gemoedstoestand waar hij uiting aan heeft gegeven door het podium om te toveren tot schuilkelder. Hier houdt hij het licht aan door te fietsen op een tot generator uitgebreide hometrainer. Intussen vertelt hij hoe de grillen van een wrede Russische dictator hem terugbrengen naar de jaren tachtig, toen hij tijdens een les Duits even vreesde dat de bom zou vallen.
In 2022 vindt Bijlo troost en hoop in de muziek van vroeger: hij heeft vier muzikanten meegenomen en met veel overgave worden er vredes- en protestliederen gezongen.
Onderwerpen: Groter wordend onheil en liedjes van onder andere John Lennon, Yoko Ono en Vera Lynn. De dit jaar gestorven Henny Vrienten en Remco Campert worden geëerd met ‘De Bom’ en ‘Verzet begint niet met grote woorden’.
Oneliner:
„Engeland heeft vijf premiers gehad in zes jaar tijd: dat is een systeem dat wij ook moeten invoeren”
Conclusie: Veel van wat het afgelopen jaar het nieuws domineerde, beoordeelt Bijlo als te irrelevant om te bespreken. Hiermee is zijn jaarafsluiting wat atypisch, maar wel onderscheidend. Soms is de voorstelling enigszins chaotisch, maar gelukkig is er veel muziek: daarbij is een beetje chaos best gezellig.
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/widgets/files/2022/10/lees-ook-theater.gif|//images.nrc.nl/97sxAmv56U9UvQEoRcNbAkcF6Xk=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/widgets/files/2022/10/lees-ook-theater.gif)
