Tussen de muziek uit de luidsprekers van kledingzaak Sabrina in de smoezelige Calle Florida hoor je geldwisselaars stiekem consumenten aanspreken. „Cambio, cambio”, wisselen, wisselen. De dagen rondom de presidentsverkiezingen, die afgelopen zondag nog geen definitieve winnaar opleverde, controleerde de politie strenger in dit deel van Buenos Aires dat bekendstaat om de vele illegale wisselaars. Met opeenvolgende recessies waarbij Argentinië economisch steeds verder afgleed, de peso devalueerde en de inflatie op jaarbasis inmiddels 140 procent is, is er in Argentinië een wirwar van allerlei wisselkoersen ontstaan.
De economische crisis – inmiddels leeft 40 procent van de Argentijnen onder de armoede, is het verkiezingsthema waarbij de twee overgebleven kandidaten, beiden economen, het in de tweede ronde tegen elkaar opnemen. De ultrarechtse populist Javier Milei wil voor Argentinië dollarisering. Zijn grote tegenstander, de huidige minister van Economische Zaken, Sergio Massa, van de links-peronistische regeringspartij won de meeste stemmen bij de eerste ronde. Hij vindt dit een absurd idee en wil de peso juist verstevigen door meer export en handelsrelaties aan te knopen.
Met zijn dollariseringsbelofte weet Milei veel aandacht te trekken, maar critici waarschuwen dat het niet realistisch is om de dollar in Argentinië in te voeren. Toch speelt de munt in het leven van de gemiddelde Argentijn nu al een uiterst belangrijke rol, en wordt er voor prijzen van bijvoorbeeld huishuur, ook al dollars gevraagd. De lokale peso daalde de afgelopen jaren steeds verder in waarde en veel Argentijnen proberen als het lukt zo snel mogelijk dollars te kopen.
Wildgroei
„Ik wissel het op de zwarte markt, op straat of bij de cambiokantoren en hou mijn dollars thuis. Banken vertrouw ik niet”, zegt Lourdes Santos die in de Calle Florida bij Starbucks werkt. De zaak is vrijwel leeg want een koffie kost al 2.000 pesos. Voor de dollar zijn inmiddels zo’n zestien verschillende wisselkoersen ontstaan. De officiële koers voor de dollar, op maandagochtend lokale tijd was 365,50 peso, die krijg je als je wisselt via de bank. Maar deze koers ligt drie keer lager dan de BLUE-koers, de alternatieve koers, die op de zwarte markt gangbaar is. Daar lag de koers begin van de week al tegen de 1.100 peso voor de dollar. Dan is er nog een aparte koers als je met een betaalpas of creditkaart betaalt, wat een stuk ongunstiger is dan contant. En er is een speciale, gunstige koers voor importeurs die met dollars spullen uit het buitenland inkopen.
De wildgroei aan koersen geeft een beeld van de enorme geldontwaarding van de peso, de ontstane chaos en het wantrouwen van de Argentijnen ten opzichte van hun lokale munt. „Het eerste wat ik ’s ochtends doe, is in een app kijken wat de koers is, en dan besluit ik of het gunstig is om te kopen of niet. Maar ik heb meer vertrouwen in de dollar dan in de peso, die is waardeloos”, zegt Lourdes die het plan voor dollarisering van Milei toejuicht. Sommige Argentijnen zetten de dollars vast op speciale valutadepositorekeningen, maar veel gangbaarder is het dat mensen thuis contante dollars houden. Dit uit voorzorg, omdat in het verleden banken in Argentinië al vaker over de kop zijn gegaan. „Als je bij mensen thuis kijkt, zul je heel wat dollars vinden onder de matrassen of op geheime plaatsen. Of het wordt in het buitenland geïnvesteerd. Wie het zich kan veroorloven heeft buitenlandse rekeningen”, zegt econoom Juan Fernandez, verbonden aan de Federale Universiteit van Buenos Aires.
‘Chaotische taferelen’
De dollariseringsplannen van Milei klinken volgens veel economen mooier dan de werkelijkheid. „Je krijgt chaotische taferelen, want de banken hebben geen dollars. Sterker nog, ze hebben een enorme dollarschuld”, zegt econoom Roberto Cachanosky die verbonden is aan de Katholieke universiteit van Buenos Aires. Volgens Milei zou er begonnen moeten worden met het accepteren van de dollar als betaalmiddel, waardoor geleidelijk aan meer dollars in het officiële monetaire systeem terecht komen en uiteindelijk de peso vervangen wordt. De koppeling van de peso aan de dollar werd al in 1991 gedaan onder de neoliberale president Carlos Menem. Ook toen al waren er discussies over een volledige dollarisering van de economie. Maar na de grote economische crisis in 2001, toen banken failliet gingen, werd de koppeling opgeheven. Een aantal landen in de regio gebruikt de dollar wel als officieel betaalmiddel, zoals Ecuador, El Salvador en Panama. Dat Milei serieus de dollar wil doorvoeren, mocht hij in de tweede ronde winnen van zijn tegenkandidaat Massa, blijkt ook uit gesprekken die hij in augustus had met het IMF over een mogelijke dollarisering.
Argentinië heeft in 2018 een lening afgesloten bij het IMF ter waarde van 44 miljard dollar, wat betekent dat er fors bezuinigd moet worden op overheidsuitgaven. Hoewel het IMF er officieel niets over naar buiten bracht, zei een oud-vertegenwoordiger van het IMF in de Argentijnse media wel dat het volgens hem gunstig zou zijn als de peso als valuta wordt vervangen voor de dollar. „Het risico op een verdere inflatie in de toekomst neemt dan af. Alleen moet er wel fors bezuinigd worden op de uitgaven, want dat is het grote probleem in Argentinië”, aldus oud-IMF-functionaris Mark Rosen. Ook daarvoor heeft Milei radicale ideeën. Hij wil een groot aantal ministeries opheffen en gratis onderwijs en ook gezondheidszorg afschaffen.
Sergio Massa wil deze uitgaven juist veiligstellen door de export op te voeren en zo de handelstekorten op te lossen en verdere samenwerking te stimuleren met buurland Brazilië en grootmacht China, een van de belangrijkste handelspartners van Argentinië. Voor Massa is het creëren van een mogelijke gezamenlijke munt van Brazilië en Argentinië een plan waar hij verder mee wil. De verwachting is dat de komende weken, tot de beslissende ronde van de verkiezingen, de verkiezingsstrijd zich nog verder zal toespitsen op de economie.
„Als de peso weer sterker wordt, heb ik dat natuurlijk het liefst, want het is toch onze eigen munt”, zegt Lourdes Santos achter de bar van de lege Starbucks. „Alleen heb ik daar na zoveel jaren crisis niet echt vertrouwen meer in.”
