Crisis in de plasticrecycling: nieuw plastic is te goedkoop

Het is feest bij Umincorp, in de zomer van 2022. Het bedrijf heeft net twee Afvalfonds Verpakkingen Awards gewonnen voor zijn innovatieve hergebruik van verpakkingsafval. Mede dankzij Umincorp verkoopt Albert Heijn stukjes fruit in bakjes van gerecycled plastic.

Anderhalf jaar later is de fabriek van Umincorp in Rotterdam dicht, en alleen in de hoop op een doorstart draait de fabriek in Amsterdam nog door. Het bedrijf moest vorige week uitstel van betaling aanvragen en staat op het randje van faillissement.

Umincorp illustreert zo hoe grote politieke doelen, in dit geval een circulaire economie, nog mijlenver afstaan van de werkelijkheid. Het grootste probleem voor recyclingbedrijven: fabrikanten van verpakkingen kopen liever nieuw plastic dan gerecycled. Nieuw plastic is gewoon goedkoper. En het is alleen maar aanlokkelijker geworden door de recente sterke prijsdaling. Dat komt volgens de zakenkrant Financial Times door de groei van de petrochemische productie in China en de VS. Zo opende Shell in 2022 een gigantische fabriek in Pittsburg. Ook Amerikaanse oliereuzen hebben de plasticsproductie verhoogd, mede door ruime beschikbaarheid van schaliegas. Daardoor is nu sprake van een mondiaal overaanbod van kunststoffen.

De Vereniging Afvalbedrijven bevestigt dat Europese sorteerders en recyclers van plastics het moeilijk hebben. De Nederlandse brancheorganisatie vreest dat „meer plasticrecyclingbedrijven failliet zullen gaan én de sorteermarkt ook daardoor verslechtert”. Gevolg is dat weer meer recyclebaar afval de verbrandingsoven ingaat.

Ongeveer 40 procent van het nieuwe plastic wordt gebruikt voor verpakkingen. Hebben die de consument bereikt, dan verdwijnen ze doorgaans in de prullenbak. Voor nieuwe verpakkingen wordt nog weinig gebruikgemaakt van gerecycled plastic.

brancheorganisatieVereniging Afvalbedrijven We vrezen dat meer recyclingbedrijven failliet gaan en de sorteermarkt ook daardoor verslechtert

Umincorp probeert verpakkingen meer circulair te maken. Het bedrijf verwerkt plastics uit het restafval van steden als Rotterdam, Amsterdam, Utrecht en Den Haag. Het maakt die schoon en sorteert ze uiteindelijk met een magnetische deeltjesscheider op type plastic.

Zo werden van uitgefilterd PET-afval (polyethyleentereftalaat) weer plastic korrels gemaakt, geschikt voor nieuwe verpakkingen. Normaal gesproken gebeurt dit alleen met de frisdrankflessen van dit materiaal, maar niet met bekers en bakjes. En juist die bekers en bakjes komen veel voor – denk aan de maaltijdsalades in supermarkten.

Verbranden

„We krijgen veel telefoontjes”, zegt Arjen Wittekoek, topman van Umincorp. „Bijvoorbeeld van een grote opdrachtgever uit België. Zij zeggen: als jullie er niet meer zijn, moet ik dit soort bakjes weer gaan verbranden.”

Naast PET-korrels verkoopt Umincorp versnipperd plastic van het type PP (polypropeen, denk aan bloempotjes) en HDPE (hogedichtheidpolyetheen, denk shampooflessen en speelgoed).

Recyclingbedrijven moeten voor hun afzet concurreren met aanbieders van nieuwe plastics. De prijs daarvan schommelt en is nu op een bijzonder laag niveau. Kostte een ton PET in augustus 2022 nog 1.700 euro, tegenwoordig is dat volgens Plastics Information Europe zo’n 1.300 euro. „Plasticrecyclingbedrijven hebben het financieel moeilijk”, zegt Wittekoek. „Ze bouwen geen fabrieken bij, maar zijn blij als ze het hoofd boven water kunnen houden.”

In Duitsland sloot deze winter Veolia zijn PET-recyclingfabriek vanwege grillige marktomstandigheden. Het bedrijf kon te weinig langetermijncontracten afsluiten. De fabriek had capaciteit voor de recycling van ongeveer 36.000 ton petflessen per jaar.

Behalve door concurrentie van nieuw plastic lijden reyclingbedrijven onder oplopende kosten, zegt Wittekoek. De energie is duurder geworden, de lonen een stuk hoger. „Dat hou je niet vol in een periode dat je heel weinig kan verkopen, of tegen een veel te laag tarief.”

Nieuwe regels

De Umincorp-directeur begrijpt de verpakkingsbedrijven ook wel een beetje, zegt hij. „Zij concurreren tot op de cent met elkaar. Dit kan uiteindelijk alleen maar worden opgelost met regelgeving. Anders blijft men de goedkoopste oplossing kiezen – en dat is geen gerecycled plastic.”

Voor gebruik van deels gerecycled plastic in nieuwe verpakkingen zijn wel regels op komst, waarbij plastic producenten een deel gerecyceld plastic moeten ‘bijmengen’. Maar die gelden pas in 2027 in Nederland, en in 2030 in de hele EU. Vermoedelijk komen ze te laat voor Umincorp. Zulke regels zouden veel verschil maken, zegt Wittekoek. „Nu concurreren wij direct met nieuw plastic. Maar dan krijg je een aparte markt voor gerecycled materiaal, en worden de prijzen losgekoppeld van elkaar.”

De prikkel om gerecycled plastic te kopen ontbreekt momenteel, schrijft de Vereniging Afvalbedrijven. „Onze sorteer- en recyclingbedrijven zijn afhankelijk van goodwill om hun producten te verkopen. Ze kunnen geen jaren wachten tot marktverbetering optreedt.”

topman van UmincorpArjen Wittekoek Dit kan uiteindelijk alleen met regelgeving worden opgelost

Een plicht tot gebruik van gerecycled materiaal kan ook geregeld worden via de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid, meent Wittekoek. Die upv legt bedrijven die plastics gebruiken nu al op mee te betalen aan inzameling en recycling. „Het zou heel logisch zijn ze meteen ook te verplichten gerecycled plastic te gebruiken in hun nieuwe producten.”

Maar vooralsnog zitten de regels recyclingbedrijven vooral tegen. Zo is er nieuwe EU-wetgeving die vrijwel verbiedt dat gerecycled plastic afkomstig uit restafval in contact komt met voedsel, uit angst voor vervuiling. Door die wet mochten de fruitstukjes van Albert Heijn bijvoorbeeld niet meer verkocht worden in de bakjes van gerecycled plastic die dankzij Umincorp op de markt waren.

Lees ook Studenten winnen opvallende greenwashingzaak tegen Colgate-Palmolive

Filteren

Ook de Vereniging Afvalbedrijven baalt van deze wetgeving. Juist Nederland heeft een sterke nascheidingsinfrastructuur, schrijft ze, en kan goed plastic uit restafval filteren en schoonmaken. De brancheorganisatie wil samen met producenten van plastic verpakkingen „onderzoek doen naar de kwaliteit [van dit plastic] om bij de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid tot een aanpassing [van de regels] te kunnen komen. Dit is een proces van jaren.”

De doelen voor een circulaire economie in Nederland zijn onverminderd ambitieus. In 2030 moet het gebruik van fossiele grondstoffen voor plastic gehalveerd zijn ten opzichte van 2022, aldus het Nationaal Programma Circulaire Economie. „Maar dat gaat niet vanzelf”, zegt Wittekoek. „Dat de markt dit zelf wel regelt, is een misvatting.”

Delen Mail de redactie