Column | Weg met leesplezier

Er zijn gelukkig nog steeds dingen waar je naar uit kan kijken, bijvoorbeeld naar aankomende zondagavond wanneer in Zomergasten psychiater en traumaspecialist Bessel van der Kolk zal aanschuiven. Hij schreef de bestseller The body keeps the score (in het Nederlands vertaald als Traumasporen), over de invloed van trauma op het lichaam. Ondanks het zware onderwerp is het een boeiend en hoopgevend boek, waarin Van der Kolk vertelt over de weerslag van geestelijk leed op het lijf, en ook hoe je ermee om kan gaan.

Door een relletje eerder deze week is er bovendien nog meer reden om zondag Zomergasten aan te zetten. Eveline Aendekerk, directeur van het CPNB, zei onlangs dat het lezen van Marga Minco’s Het bittere kruid het leesplezier van jongeren zou vergallen. De hele letterenwereld viel over haar heen, op de socials volgde het ene na het andere pleidooi voor het werk van Minco, ikzelf bestelde meteen exemplaren van het Kruid voor mijn neven.

„Had ze maar over míjn boek gezegd dat het het leesplezier van jongeren zou verpesten”, weende een bevriende schrijver, „dan had ik nu een herdruk.”

Literatuur kan eenzaamheid opheffen, woorden maken gebeurtenissen behapbaar

Inmiddels heeft Aendekerk haar excuses aangeboden, maar haar opmerking over leesplezier bleef aan me knagen. Vermaak is echt niet de enige reden waarom jongeren zouden lezen. Ze moeten het ook doen omdat je via romans en gedichten soms dingen verwoord ziet waar je al langer mee liep maar waarvan je dacht dat je de enige was en ze daarom niets betekenden. In literatuur is er ruimte voor gebeurtenissen en gevoelens waar je het met je familie en leeftijdgenoten niet zo makkelijk over hebt, maar die, als je ze wegstopt, kunnen gaan etteren. Het is zo’n opluchting als je in romans of poëzie zaken genoemd ziet die je eerder niet kon verwoorden en dus ook niet verwerken. Goddank, denk je, ik ben niet de enige, ik ben niet gek.

En daarom moeten jongeren lezen. Niet alleen voor de lol, maar ook om de talloze manieren te zien waarop je kan en mág bestaan, waar je in je eentje misschien niet op was gekomen. Het gaat om lees- en dus levenservaring. Literatuur kan eenzaamheid opheffen, handvatten bieden, zin geven. Woorden maken gebeurtenissen behapbaar. In Traumasporen schrijft Van der Kolk daarover: „Taal geeft ons de mogelijkheid te veranderen, door het delen van onze ervaringen; het helpt ons om te bepalen wat we weten en om een betekenis en zingeving te vinden die we met elkaar kunnen delen.” Eens te meer reden om in boeken te duiken, die schatkamers van taal, die oceanen van mogelijkheden. En om zondagavond de slotaflevering van dit seizoen Zomergasten niet te missen.