Gisteren nam ik deel aan een bijeenkomst voor zelfstandigen over zaken waar de meeste zzp’ers liever niet aan denken, zoals arbeidsongeschiktheid en werkloosheid. Op een zeker moment kwam het gesprek op het gruwelijkste onderwerp van allemaal: Het Pensioen. „Wie heeft er al wat geld voor later opzijgelegd?”, vroeg onze voorlichter opgewekt, waarop iedereen bleek wegtrok. Geld verdienen is als zelfstandige in dit soort rare tijden al moeilijk genoeg, een pensioen opbouwen voor de meesten complete sciencefiction.
„Joh,” zei hij blij, „oud worden is het leukste ondernemingsrisico dat er is!”
Hij bedoelde het ongetwijfeld lief, maar de combinatie ‘oud’ en ‘ondernemingsrisico’ veroorzaakte in de zaal complete kortsluiting. Je zag ze denken: nóg een risico! Nog iets dat geld kost!
De vriendin die ik had meegesleurd fluisterde dat ze hoopte om nog voor haar pensioen te overlijden, dan hoefde ze er ook geen op te bouwen. Ik dacht aan een bevriende schrijver, een man van achter in de zeventig, die alleen AOW heeft en daarom nooit gestopt is met werken.
„Ik zal nog een lezing moeten geven op mijn eigen uitvaart”, riep hij eens. „Anders kan ik hem niet eens betalen!”
„Joh, we gaan tegen die tijd wel met een collectebus langs de leesclubs”, stelde ik hem gerust. „De meeste hebben er geen enkel probleem mee om onderling boeken en epubs uit te wisselen, waardoor een schrijver als jij toch zeker al duizenden euro’s is misgelopen. Ik zal wel even inspelen op hun schuldgevoel.”
Daar moest hij om lachen.
Terug naar de informatiemiddag. Mijn vriendin en ik zaten hem braaf uit, maakten aantekeningen en gaandeweg gloorde er, ongelofelijk maar waar, toch hoop, want er waren broodfondsen, levensverzekeringen en constructies waardoor we onze oude dag misschien toch niet onder een viaduct hoefden te door te brengen. Natuurlijk, als we in een teletijdmachine konden stappen hadden we onze jongere versies direct gedwongen om zich in te schrijven voor een studie rechten, bestuurskunde of Mandarijn, maar met de riemen die we nu hadden, bleek roeien ook best mogelijk.
Opgelucht zeiden we tegen onze docent dat we de toekomst alweer wat rooskleuriger inzagen.
„Fijn!”, zei hij. „Al is het natuurlijk wel spannend of het nieuwe kabinet de zelfstandigenaftrek nog verder verlaagt, en wat ze gaat doen met de AOW-leeftijd enzo!”
En daar knapte de hoop alweer vrolijk uiteen, maar wat was het heerlijk geweest om heel even te hebben geloofd dat het goed zou komen. Dat in leven blijven iets was wat je kon afdekken, in plaats van vrezen.
Ellen Deckwitz schrijft op deze plek een wisselcolumn met Marcel van Roosmalen.
