Column | Irakezen letten even niet op en húp, alcohol gaat in de ban

Drank, alcoholische welteverstaan, is zoals u ter plaatse wel heeft meegemaakt vaak een moeizame kwestie in het Midden-Oosten. Om eraan te komen. Van de islam mag het niet maar er leven ook christenen en joden en yezidi’s en andere groepen van wie het wél mag. In sommige landen in het gebied zijn whisky en wijnen en bier uit den boze, ik noem Iran en Saoedi-Arabië (nog). In andere mag u wel alcohol kopen, min of meer vrij, of alleen in de hotelbar en alleen voor niet-moslims. En waar het officieel écht niet kan, kan het toch. De grootste fles whisky die ik ooit had en nog steeds heb gezien stond in een kantoor in Teheran. Ergens anders in Teheran, ik zal niet zeggen waar, heb ik een bijzonder lekkere witte wijn gedronken bij een lunch.

Vandaag ga ik over alcohol in Irak. Vorige maand werd de opgraving bekendgemaakt van een vijfduizend jaar oude taveerne in de ruïnes van de antieke stad Lagash, in het zuiden van het land. Lagash is een van de eerste stedelijke centra van de Sumerische beschaving, en de Sumeriërs waren echte bierdrinkers. Wist ik niet, ondanks de cursus oudheid die ik heb gevolgd, maar dat lees ik, en in de taveerne is ook bewijs daarvan aangetroffen. Wat ik nou een geestig toeval vind is dat tegelijkertijd een wet in de Iraakse staatscourant werd gepubliceerd, en zodoende wet werd, die de verkoop, invoer en productie van alcohol verbiedt. Dus Irak in het rijtje Iran, Saoedi-Arabië etcetera bijzet. Tien dagen geleden gaf de minister van Justitie de douane opdracht het invoerverbod ook te handhaven.

Iraakse burgers in rep en roer. Er wordt behoorlijk gedronken in het land, en absoluut niet alleen in anders-dan-islamdenkende sferen. Onder wijlen Saddam Hussein, die het niet zo nauw nam met de islamitische voorschriften, stonden bier- en whiskyflessen trots uitgestald op de cafétafels, herinner ik me. Dat is in de eerste tijd na de Amerikaanse bezetting in 2003 en Saddams omverwerping nogal geminderd door toedoen van scherpslijpers uit de sjiitische meerderheid die hun kans schoon zagen. Maar de drank is allang weer terug.

Wat is er dan aan de hand? De wet die vorige maand van kracht werd, werd in 2016 aangenomen toen de aandacht werd afgeleid door de strijd om miljoenenstad Mosul te bevrijden uit de greep van Islamitische Staat. Vervolgens is er zeven jaar niks mee gedaan, tot er afgelopen oktober een regering aantrad waarin vrome sjiitische partijen, uit de pro-Iranrichting, hun invloed hadden versterkt. Toen alwéér niemand oplette, verscheen die wet in de staatscourant en kwam de minister in actie.

Het alcoholverbod staat niet op zichzelf. De autoriteiten hebben ook de aanval geopend op „decadent materiaal” dat Iraakse „zeden en tradities” schendt op sociale media als TikTok en YouTube. Er zijn vorige maand al verscheidene overtreders gearresteerd, te expliciete kleding (nauwsluitend soldatenpakje en dergelijke), en sommige veroordeeld tot gevangenisstraffen. Met veel steun uit het publiek, zegt het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Maar er zijn genoeg woedende reacties te vinden op de nieuwe ge- en verboden die wel worden gezien als een boosaardig plan om de vrijheid van de burger in te perken: moeten we Iran worden? Ik heb zo’n idee dat het niet gaat werken – misschien wel TikTok maar niet de drank. Christelijke politici hebben zich al tot de rechter gewend, en denk ook eens aan ál die duizenden jaren bier.