Column | Een nieuwe baan? Een nieuwe liefde? Een muntje opgooien helpt bij het maken van lastige keuzes

Kop: ik zeg vandaag mijn baan op. Munt: ik blijf nog even. Stel je voor dat je zo – door een muntje op te gooien – moeilijke beslissingen nam. Zou je daar dan gelukkiger van worden? Gedragseconoom Steven Levitt onderzocht het. Levitt, hoogleraar aan de University of Chicago en schrijver van de bestseller Freakonomics, over opmerkelijk economisch onderzoek, voerde de afgelopen jaren een grootschalig experiment uit.

Via zijn website freakonomicsexperiments.com lieten ruim twintigduizend vrijwilligers het lot beslissen. Bij eenvoudige keuzes als: zal ik mijn haar verven? Maar ook bij ingrijpende als: moet ik een eigen bedrijf beginnen? Of: zet ik een punt achter mijn relatie?

Hoe? Deelnemers konden een lastige beslissing selecteren uit een lijst of een eigen dilemma invoeren. Vervolgens beantwoordden ze een vragenlijst, waarmee onder meer hun huidige geluksniveau werd vastgesteld. Hierna konden ze virtueel een muntje opgooien. Waarbij de uitslag kon zijn: niet veranderen of wel veranderen. De deelnemers werden twee en zes maanden later via e-mail en een online enquête ondervraagd over hun beslissing.

De resultaten? Wanneer de munt verandering aanraadde waren de deelnemers minder geneigd dit advies ook echt te volgen, dan wanneer de munt adviseerde om niet te veranderen. Blijkbaar is er meer nodig dan een eenvoudige coin toss om afscheid te nemen van de status quo. Ook al heb je vooraf in een onderzoek aangegeven dat je je aan de uitslag wilt houden.

Dit bleek vooral op te gaan bij de belangrijkere beslissingen. Bij minder ingrijpende keuzes volgde men vaker de uitslag.

De mensen die wél veranderden op aanraden van Levitts virtuele muntje, bleken gelukkiger te zijn dan daarvoor en geen spijt te hebben van hun beslissing. Wellicht hielp de uitslag van de loting hen iets te doen wat ze stiekem toch al wilden.

Volgens Levitt bevestigt zijn experiment vooral het bestaan van de zogenaamde status-quo-bias: de algemene menselijke neiging om te willen behouden wat we hebben. Die bias is irrationeel, want, zegt Levitt, de mensen die wél kiezen voor verandering – in dit geval geholpen door het opgooien van een muntje – beoordelen hun nieuwe situatie doorgaans als beter.

Psychologen van de Universiteit van Basel voerden recent ook experimenten uit met het opwerpen van muntjes. Zij denken dat het werkt als een katalysator. Als de toss een bepaalde keuze aanreikt, dan denken we daar meer over na en voelen we daar ook meer bij. Positief of negatief. En die versterkte gevoelens maken het kiezen makkelijker.

Denk je nu: goed idee, geen keuzestress meer. Ik laat een muntje voortaan alle belangrijke beslissingen nemen. Dan is het verstandig om eerst op zoek te gaan naar het klassieke Donald Duck-verhaal Flip Decision, Het knobelisme in het Nederlands. Geschreven en getekend door de geniale cartoonist Carl Barks in 1952.

In deze strip laat Donald zich door een charlatan/managementgoeroe verleiden om ‘flipist’ te worden en bij alle beslissingen een muntje op te gooien. Dat loopt natuurlijk volledig uit de hand. Zo heeft Donald onder meer als spookrijder een ongeluk. De rechter veroordeelt onze gevederde vriend tot een boete van 50 dollar (meer dan 600 dollar in het huidige Duckstad!).

Niet vanwege de verkeersovertreding. Maar omdat hij zijn beslissingen overliet aan een muntje.

Ben Tiggelaar schrijft wekelijks over persoonlijk leiderschap, werk en management.