Column | Compensatie

Gisteravond vierden we de verjaardag van oom H. en bij binnenkomst belandde ik meteen in een debat over de klimaattop in Sharm-el-Sheikh, waar de familieleden die ooit in de fossiele industrie zaten een even stevige als voorspelbare mening over hadden. Zo vond een oom het bijvoorbeeld belachelijk dat het Westen zou gaan betalen voor klimaatschade in de Derde Wereld.

„Je kan toch nooit aantonen dat al die overstromingen door onze industrie komen?” sputterde hij. „Weersextremen zijn van alle tijden, neem de Sint-Elisabethsvloed van 1421!”

Niemand ging daarop in wat me weer erg voor mijn familie innam. De discussie stopte echter niet.

„Je kan nooit bewijzen wie waarvoor verantwoordelijk is”, riep een nicht, „en bovendien is een deel van de aansprakelijken allang dood.”

„Het is net zo zinloos als compenseren voor de VOC-tijd”, zei haar broer.

De Sint-Elisabethsvloed-oom voegde eraan toe dat hij het inderdaad idioot vond dat er in Den Haag een plan ligt om 200 miljoen euro uit te trekken voor een betere bewustwording van het slavernijverleden.

„Al die nazaten zijn gewoon in vrijheid opgegroeid, die hebben dezelfde kansen als de rest”, zei hij.

Een paar jongere neven en nichten riepen iets over de invloed van slavernij op institutioneel racisme en hoe mishandeling en armoede intergenerationele trauma’s en dus behoorlijk maatschappelijke achterstanden in families kunnen veroorzaken, maar zij werden helaas overstemd door de aanwezigen die het met de oom eens waren. Ik besloot om even met mijn oudtante M. naar buiten te gaan, zodat zij even een sigaret kon roken.

‘Ik vind het een goed idee”, zei ze. „Zowel het vergoeden van klimaatschade als die van de slavernijtijd. Niet alleen neem je daardoor verantwoordelijkheid en erken je leed, het zorgt er ook voor dat je beter gaat letten op wat je in de toekomst onderneemt.” Ze giechelde.

„Maar ja, daar binnen zijn ze bang dat als we eenmaal beginnen met betalen, het hek van de dam is. Dan zullen er steeds meer onderdrukte of benadeelde partijen geld willen. Wie weet eisen vrouwen dan opeens ook vergoedingen.”

„Waarvoor?”

„Wel, vrouwen hebben millennia lang onbetaalde arbeid verricht. Tot op de dag van vandaag is het nog steeds normaal om vrouwen minder te betalen dan mannen. Bovendien vindt men het nog steeds gewoon dat moeders in hun vrije tijd het merendeel van het huishouden en de opvoeding voor hun rekening nemen. En dat allemaal gratis.”

Ze liet de rook langs haar mondhoeken stromen.

„Maar ja, dan heb je het wél over de helft van de wereldbevolking, dus daar is geen beginnen aan. En hoe reken je dat soort gederfde inkomsten door? Daar zijn geen cijfers voor”, zei ze, terwijl de rook langzaam oploste in de lucht, „laat staan woorden.”