Column | Bidens vergeefse gang naar het Arabische Canossa

Ik kan het toch niet laten nog even terug te komen op het volgens mij tamelijk desastreuze bezoek van president Biden aan Saoedi-Arabië en zijn bijeenkomst met een selectie Arabische leiders in Jeddah, half juli. Het gaat me niet eens om de handboks met de Saoedische kroonprins. Ja, Biden had gezegd Saoedi-Arabië wegens de moord op de Saoedische journalist Khashoggi in een paria te zullen veranderen. Maar dat was campagnetaal, en u weet, mooie beloften in verkiezingstijd moeten niet zo letterlijk worden genomen. En tussen twee cynische haakjes, er blijven weinig gesprekspartners en wapenklanten over als mensenrechtenschenders niet meer mogen. Het gezelschap in Jeddah – de leiders van de zes Arabische Golfstaten plus Jordanië, Irak en Egypte – omvatte alleen grote en kleine schenders. Onze eigen koningin heeft in het post-Khashoggi tijdperk toch ook met de kroonprins zitten praten? Osaka juni 2019, als u het nog even wilt terugzoeken.

Nee, het viel me op dat Biden geen enkele steun wist te genereren voor het westerse pro-Oekraïne, anti-Rusland kamp, althans niet dat ik die bespeurde. Omdat Amerikaanse presidenten door de jaren heen hun belangstelling voor het gebied leken te verliezen, hebben veel van hun Midden-Oosterse bondgenoten hun buitenland verbreed en lucratieve relaties aangeknoopt met Rusland, China en Israël ook.

Biden kwam bezweren dat Amerika er áltijd zou zijn voor zijn vrienden: „De Verenigde Staten gaan nergens heen.” Maar zijn Arabische gesprekspartners bleven zorgvuldig op de wip zitten tussen Rusland en Oekraïne, en sancties tegen Poetin c.s. bleven in de kast (wat trouwens ook geldt voor Bidens aller-allerbeste vriend, Israël). Ze gaan evenmin heel veel meer olie produceren, zoals Biden graag wilde. Voor alle zekerheid belde Poetin na het Jeddahgebeuren met de Saoedische kroonprins waarbij ze volgens de Arab News de wereld doornamen evenals „de inspanningen om veiligheid en stabiliteit te bereiken”.

Wat ik het treffendst vond, was dat de Emiraten precies toen Biden probeerde een soort militair verbond tegen Iran rond te krijgen, rondbazuinden te overwegen hun ambassadeur naar Teheran terug te sturen. „De-escalatie moet het sleutelwoord zijn”, zei Anwar Gargash, tegenwoordig adviseur van de Emiraatse president en een oude rot in de buitenlandse politiek. Ik bedoel, het was geen vergissing. Het is wel begrijpelijk: stel dat Amerika en/of Israël zouden gaan vechten met Iran – Biden zei in Israël dat hij als laatste optie geweld zou gebruiken om een Iraanse kernbom te voorkomen – dan liggen de Emiraten aan het front. Wat gezien het Iraanse raket- en dronespotentieel een zeer onprettige plaats is.

De Emiraten haalden in 2016 hun ambassadeur uit Teheran weg uit sympathie voor Saoedi-Arabië, dat met Iran brak na de bestorming van de Saoedische ambassade. In 2017 signaleerde de Saoedische kroonprins Hitler in Teheran. Maar vorige week meldde bemiddelaar Irak dat besloten onderhandelingen tussen Iraanse en Saoedische veiligheidsdiensten dusdanig zijn gevorderd dat nu de respectieve buitenlandministers in Bagdad zullen bijeenkomen. Dus tussen die twee gaat het ook al goed.

Ik hoor u zeggen: dat moeten we allemaal nog maar zien, en daar heeft u volkomen gelijk in. Iran práát wel over toenadering tot zijn Arabische overburen aan de Golf, maar neemt geen afstand van zijn gevreesde proxies in Libanon, Irak en Jemen of zijn alliantie met Syriës Assad. Maar Biden is duidelijk niks opgeschoten met zijn gang naar Canossa.

Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert en scheidt op deze plaats elke week de feiten van de hypes.