Overzicht: ’Straten bezaaid met lijken en mijnen na terugtrekking Russen’

‘Bijna 2.700 mensen geëvacueerd uit Marioepol en regio Loehansk’

Bijna 2.700 mensen zijn zondag geëvacueerd uit de zwaar belegerde stad Marioepol en uit de regio Loehansk. Dat heeft de Oekraïense vicepremier Iryna Veresjtsjoek bekendgemaakt, meldt persbureau Reuters. Burgers in Marioepol zouden met bussen van het Rode Kruis uit de stad zijn gehaald.

Eerder op zondag kondigde de vicepremier aan dat het Rode Kruis met zeventien bussen inwoners uit Marioepol zou proberen te krijgen. Het is niet duidelijk hoeveel mensen precies uit Marioepol zijn geëvacueerd, en hoeveel uit de Oost-Oekraïense regio Loehansk.

Het Rode Kruis probeert al dagen mensen uit Marioepol te halen. Meerdere evacuatiepogingen dit weekend zijn mislukt door aanhoudende beschietingen. Dat maakt het voor schuilende burgers moeilijk de stad te verlaten. Ook is het meermaals mislukt om noodhulpgoederen in Marioepol te krijgen. Wel zouden 765 mensen met eigen vervoer de stad hebben kunnen verlaten dit weekend. Volgens het Rode Kruis zitten er nog steeds enkele tienduizenden mensen vast in de stad.

‘Burgemeester en gezin van voorstad Kiev gedood door Russen’

Een van de lichamen die onlangs zijn gevonden in de voorsteden van Kiev is die van de burgemeester van de Oekraïense plaats Motyzjyn. Volgens de Oekraïense vicepemier Iryna Veresjtsjoek werd de burgemeester gedood door Russische militairen. Ook haar man en zoon zijn daarbij om het leven gebracht, zeggen buurtbewoners zondag tegen journalisten van persbureau AP. De verslaggevers zagen de lichamen, die leken te zijn neergeschoten, in een nabijgelegen put. De handen van de echtgenoot van de burgemeester zouden met touw zijn vastgebonden en hij zou zijn geblinddoekt. Deze informatie is voor NRC lastig te verifiëren.

In totaal zijn tot dusverre de lichamen van zeker 410 burgers gevonden in buursteden van Kiev. De burgemeester van Kiev, Vitali Klitsjko, heeft de internationale gemeenschap zondag in een interview met de Duitse krant Bild opgeroepen om Russisch gas te weren, omdat daarmee volgens hem „moorden worden gefinancierd”.

Zelensky: VN-Veiligheidsraad buigt zich over situatie in Boetsja

De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties zal zich volgens de Oekraïense president Volodymyr Zelensky dinsdag buigen over de situatie in Boetsja en in andere belegerde Oekraïense steden. Dat meldt persbureau Reuters. In Boetsja en andere voorsteden van Kiev zijn volgens Zelensky honderden mensen, onder wie ook burgers, doodgeschoten door Russische strijdkrachten. Rusland ontkent dit, noemt de beelden „in scène gezet” en heeft dezelfde raad verzocht bijeen te komen om te praten over een „provocatie door Oekraïense radicalen”. De VN-Veiligheidsraad heeft nog niet gereageerd.

Ook als het Westen nieuwe sancties oplegt aan Rusland is dat volgens de Oekraïense president „niet genoeg” als straf voor de daden in Boetsja. „Iedereen die verantwoordelijk is voor de oorlogsmisdaden moet worden gestraft, inclusief zij die de bevelen gaven”, aldus Zelensky. Het is tijd om „al het mogelijke” te doen om Rusland te stoppen, „zodat de oorlogsmisdaden van de Russische strijdkrachten het laatste van dat soort kwaad op aarde zal zijn”, zei de president volgens Reuters.

Nederlands Dagblad-journalist opgepakt en Oekraïne uitgezet

Robert Dulmers, een oorlogsverslaggever van het Nederlands Dagblad, is zondag in Oekraïne opgepakt en vervolgens het land uitgezet. Dat meldt het Nederlands Dagblad. Dulmers had diezelfde ochtend beelden gemaakt van een door een raketaanval getroffen olieopslag in de zuidelijke havenstad Odessa en deze op Twitter geplaatst. Kort daarna werd de verslaggever door drie mannen aangehouden op verdenking van „het openbaren van staatsgeheimen”. Daarbij kreeg hij een pistool tegen zijn hoofd.

Op het politiebureau zeiden de mannen die Dulmers hadden opgepakt dat ze van de „geheime dienst” waren en dat hij tot persona non grata was verklaard. Vervolgens werd hij naar de Oekraïens-Moldavische grens gebracht en werd zijn paspoort gestempeld met: „toegang tot Oekraïne geweigerd tot 2032, getekend 2022”.

Nederlands Dagblad-hoofdredacteur Sjirk Kuijper reageert zondag verontwaardigd. Dulmers werkte in Oekraïne met een officiële persaccreditatie verstrekt door het Oekraïense leger, aldus Kuijper in hetzelfde artikel. Volgens hem „blijkt uit niets” dat Dulmers zich niet aan de regels heeft gehouden toen hij zondagochtend beelden deelde van de raketinslag in Odessa. Dat de verslaggever „zonder formele motivatie” het land is uitgezet, evenals „de gewapende manier waarop dat gebeurde” vindt Kuijper „reden voor zorg” en voor „protest bij de Oekraïense autoriteiten”.

Ook Thomas Bruning van journalistenvakbond NVJ is kritisch op de Oekraïense autoriteiten. In gesprek met het Nederlands Dagblad noemt hij het „zorgelijk” dat Dulmers „onder dreiging van een geladen pistool het land is uitgejaagd”. Oekraïne wil zich volgens Bruning „spiegelen aan landen in het Westen”, maar „laat zich zo van zijn slechte kant zien”.

Journalisten moeten hun werk kunnen doen, reageert Peter Mollema, directeur communicatie van het ministerie van Buitenlandse Zaken, ook onder „deze omstandigheden”. In het Nederlands Dagblad zegt het ministerie daarom contact op te nemen met de Oekraïense autoriteiten „om te horen waarom dit is gebeurd en te zoeken naar een oplossing”.

Oekraïne: 410 lichamen van burgers gevonden in voorsteden Kiev

In buursteden van de Oekraïense hoofdstad Kiev zijn tot nu toe de lichamen van 410 burgers gevonden door de Oekraïense autoriteiten. Dat heeft de Oekraïense procureur-generaal Iryna Venediktova zondag in een televisietoespraak bekendgemaakt, zo melden internationale persbureaus. NRC kan deze aantallen niet controleren.

De lichamen zijn uit de bevrijde gebieden gehaald, zei Venediktova. „Forensische experts hebben al 140 lichamen onderzocht.” Oekraïense aanklagers onderzoeken of er sprake is van oorlogsmisdaden door Rusland. In Boetsja, een voorstad van Kiev, werden dit weekend vele lichamen van burgers op straat gevonden en in massagraven. Volgens AFP-journalisten leek het of de meeste slachtoffers „in ieder geval enkele dagen” op straat lagen. Ook in de voorsteden Hostomel en Irpin zijn lichamen van burgers gevonden.

Boetsja, dat voor de oorlog zo’n 37.000 inwoners telde, was sinds de Russische invasie vrijwel onbereikbaar. Afgelopen donderdag werd de plaats door de Oekraïense strijdkrachten heroverd en trokken Russische militairen zich terug. Moskou ontkent de beschuldigingen dat de Russische strijdkrachten de burgers zouden hebben gedood vlak voor de terugtrekking.

Rusland ontkent doden van vele tientallen burgers in Boetsja: ‘in scène gezet’

Rusland heeft zondag ontkend dat het verantwoordelijk is voor de dood van vele tientallen burgers in de stad Boetsja. De beelden van straten vol lichamen zijn „in scène gezet” en „de zoveelste provocatie” van Oekraïne, schrijft het Russische ministerie van Defensie in een verklaring.

De Russen hebben de stad al op 30 maart verlaten, staat in de verklaring, en in de tijd dat ze in Boetsja aanwezig waren zou „geen enkele lokale bewoner het slachtoffer zijn geweest van geweld”.

Na de terugtrekking van de Russische troepen uit Boetsja troffen Oekraïense militairen en journalisten van internationale persbureaus zaterdag tientallen lichamen aan op straat. Ook is er een open massagraf gevonden. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky beschuldigt de Russen van „genocide”.

Vredesonderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland maandag hervat

De vredesonderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne worden maandag (digitaal) hervat. Dat heeft de Russische hoofdonderhandelaar Vladimir Medinski zondag gezegd, schrijft het Russische persbureau Interfax. Er is volgens Medinski „nog veel werk te verzetten” om tot een eindakkoord te komen, maar de Oekraïners zouden de onderhandelingen inmiddels „realistisch benaderen”. Een struikelblok voor het bereiken van een akkoord blijft de status van de Krim en de Donbas. Zowel Rusland als Oekraïne beschouwen die regio’s als eigen grondgebied.

Lees ook: Wat wil Poetin nog wel nu de Russische troepen zich terugtrekken?

In beeld: Oekraïense militairen bevrijden Boetsja, elders gaan de gevechten door

Europa en VS reageren geschokt op lugubere beelden uit Boetsja

Vanuit Europa en de Verenigde Staten is zondag met afschuw gereageerd op de vondst van vele tientallen lichamen in de Oekraïense stad Boetsja, op zo’n 25 kilometer van Kiev. Premier Mark Rutte (VVD) is „geschokt”, schrijft hij op Twitter, door de berichten van „afschuwelijke misdaden uit gebieden waar Rusland zich uit terugtrekt”. Hij pleit voor een onderzoek naar de gebeurtenissen en stelt dat „Nederland en onze partners niet zullen rusten tot de daders van oorlogsmisdaden verantwoordelijk zijn gehouden”.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken noemt de beelden van Boetsja in een interview met CNN „een stomp in de maag”. Zijn Britse evenknie Liz Truss is eveneens geschokt over „de wreedheden” in Boetsja en roept net als Rutte op tot een „onderzoek naar oorlogsmisdaden”.

„Deze verschrikkelijke oorlogsmisdaad kan niet onbeantwoord blijven”, stelt de Duitse minister van Economische Zaken Robert Habeckau, en ook de Franse en Italiaanse ministers van Buitenlandse Zaken Jean-Yves Le Drian en Luigi Di Maio vinden dat de daden van de Russen „niet onbestraft mogen blijven”. De Europese Raad-voorzitter Charles Michel schrijft op Twitter dat nieuwe Russische sancties „onderweg zijn”, zonder dat verder te specificeren.

Zaterdagavond verschenen op sociale media de eerste lugubere beelden van straten en opritten in Boetsja die bezaaid liggen met overledenen. Volgens de burgemeester van Boetsja, Anatoli Fedoroek, zijn alle slachtoffers om het leven gekomen door kogelschoten. Tegen persbureau AFP zegt hij dat er al zeker 280 lichamen zijn aangetroffen. Deze informatie is voor NRC niet te verifiëren. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky spreekt zondag in een interview met de Amerikaanse zender CBS van „genocide” en stelt dat Rusland „een hele natie probeert uit te roeien”.

Oekraïense buitenlandminister roept G7 op tot nieuwe Russische sancties na ‘Boetsja’

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Koeleba heeft de G7-landen zondag op Twitter opgeroepen tot nieuwe sancties, waaronder het ontkoppelen van alle Russische banken van het internationale betaalsysteem Swift. Aanleiding zijn de schokkende beelden uit het door Oekraïne heroverde Boetsja, waar volgens burgemeester Anatoli Fedoroek de straten zijn „bezaaid met lijken”. Volgens Koeleba wil Rusland „zoveel mogelijk Oekraïners uit de weg ruimen”.

De voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, zegt dat er meer sancties moeten komen tegen Rusland na de „gruwelen” die door de Russische militairen zouden zijn gepleegd in Boetsja. De EU gaat Oekraïne volgens hem helpen bij het verzamelen van „bewijs voor vervolging in de internationale rechtbanken”. Voorzitter van de Europese Commissie Ursula Von der Leyen is „verbijsterd” door de verhalen over de „onuitspreekbare gruwelijkheden in gebieden waaruit Rusland zich terugtrekt”.

Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch heeft „meerdere gevallen van schendingen van het oorlogsrecht door Russische strijdkrachten” vastgesteld in door Rusland gecontroleerde regio’s, zoals Tsjernihiv, Charkov en Kiev. De organisatie spreekt over „onuitsprekelijke, opzettelijke wreedheid en geweld tegen Oekraïense burgers”.

‘Russische raketten raken ook havenstad Mikolajiv’

Russische raketten hebben zondag doelen in de havenstad Mikolajiv geraakt, zo meldt Anton Gerasjtsjenko, een adviseur van het Oekraïense ministerie van Binnenlandse Zaken, volgens persbureau Reuters. Lokale autoriteiten bevestigen de aanval, maar nadere details zijn niet bekendgemaakt. Het Russische leger neemt meerdere zuidelijke havensteden onder vuur, omdat het Oekraïne de toegang tot de Zwarte Zee wil ontzeggen, die economisch van groot belang is.

Op zondagochtend werden in Odessa volgens het Russische ministerie van Defensie een olieraffinaderij en drie brandstofdepots geraakt. Volgens Britse militaire inlichtingendiensten blokkeert Rusland de toegang tot de havensteden ook via de Zee van Azov en de Zwarte Zee, om zo herbevoorrading van de Oekraïense strijdkrachten te bemoeilijken.

Oekraïense militairen treffen tientallen lichamen aan in de straten van Boetsja

Na de terugtrekking van Russische militairen uit gebieden rond Kiev zijn schokkende beelden naar buiten gekomen. In Boetsja, een stad op zo’n vijfentwintig kilometer ten noordwesten van Kiev, troffen Oekraïense militairen en journalisten van internationale persbureaus tientallen lichamen aan op straat, te midden van verwoeste infrastructuur en achtergebleven militair materieel.

Veel slachtoffers liggen, ogenschijnlijk in burgerkledij, op hun buik, de handen op hun rug gebonden. Soms vergezeld door een fiets, of een boodschappentas. Volgens de Oekraïense autoriteiten zijn de mensen door de Russische strijdkrachten geëxecuteerd vlak voordat de Russen uit de stad vertrokken, melden internationale persbureaus. Ook is er in Boetsja een open massagraf gevonden, waar lichaamsdelen uitsteken van tientallen mensen. Volgens burgemeester Anatoly Fedoroek zijn er driehonderd mensen gedood.

‘Klootzakken’
Verslaggevers van persbureau Reuters spraken met ontredderde burgers die de belegering overleefden. „Klootzakken”, zegt de 66-jarige man Vasili in tranen over de Russische militairen, terwijl op de straat voor zijn huis meer dan tien lichamen liggen. Een van hen is de peetoom van zijn zoon, zo zegt Vasili, die twee weken in een schuilkelder doorbracht. „Er was eten, maar geen licht of verwarming. We verwarmden ons water boven kaarsen en sliepen met onze vilten laarzen aan.”

Lees ook: Hoe een soldaat een moordenaar wordt

Kiev werd de afgelopen weken omsingeld door het Russische leger, dat de hoofdstad via omliggende steden als Boetsja wilde binnentrekken. Op 29 maart liet het Russische ministerie van Defensie weten de militaire activiteiten rondom Kiev „drastisch” te willen „verminderen”. De Oekraïense president Zelensky stelt dat Rusland de focus van het conflict nu naar het oosten en zuiden van het land heeft verplaatst. Door de Oekraïense herovering van de gebieden komen nu de gevolgen van het grootschalige geweld aan het licht.

Opnieuw evacuatiepogingen van Rode Kruis in Marioepol

Zondag vinden er opnieuw pogingen plaats om inwoners van de Oost-Oekraïense havenstad Marioepol te evacueren. Dat heeft de Oekraïense vicepremier Irina Veresjtsjoek laten weten via Facebook. Het Rode Kruis gaat proberen grote groepen mensen met zeventien bussen de stad uit te krijgen.

De noodhulporganisatie probeert al meerdere dagen mensen uit Marioepol te evacueren en hulpgoederen de stad in te krijgen. Pogingen tot evacuatie afgelopen donderdag, en zaterdag met 45 bussen, mislukten. Wel zouden 765 mensen met eigen vervoer van Marioepol naar Zaporizja zijn gereden.

De Oekraïense autoriteiten zeiden zaterdag te verwachten dat de evacuaties dit weekend onder betere omstandigheden kunnen plaatsvinden dan eerder deze week. „Ik denk dat we vandaag of misschien morgen goed nieuws zullen ontvangen over de evacuatie van de inwoners van Marioepol”, aldus een adviseur van president Volodymyr Zelensky zaterdag op televisie.

Lees ook dit artikel over evacuaties en hulp in de gevallen stad Marioepol.

Rusland: standpunt over Krim en Donbas blijft ook na vredesbesprekingen onveranderd

Het Russische standpunt dat de bezette gebieden, de Krim en de Donbas, onderdeel uitmaken van Rusland blijft onveranderd. Dat heeft de Russische hoofdonderhandelaar Vladimir Medinski zondag laten weten, schrijft persbureau Reuters. Oekraïne en Rusland hielden de afgelopen week vredesbesprekingen, maar die hebben volgens Rusland voor „onvoldoende vorderingen” gezorgd.

Uit de onderhandelingen bleek dat Oekraïne openstaat voor een neutrale status, mits het land voldoende veiligheidsgaranties krijgt. Onder meer Turkije, Israël, Polen en Canada zouden de veiligheidsgaranties kunnen geven.

Consultatieperiode
De neutrale status zou onder meer inhouden dat Oekraïne in de toekomst geen lid wordt van de NAVO of buitenlandse militaire bases op het grondgebied toestaat. Ook biedt Oekraïne Rusland een vijftien jaar durende consultatieperiode over de status van de geannexeerde Krim. Dat betekent een periode waarin beide partijen toezeggen geen geweld te gebruiken.

Nieuwe vredesonderhandelingen zijn nog niet aangekondigd. De Oekraïense onderhandelaar David Arakhamia zei zaterdag juist dat er „voldoende vooruitgang” is geboekt voor directe gesprekken tussen de Oekraïense president Volodymr Zelensky en de Russische president Vladimir Poetin. Medinski laat weten daar „niet optimistisch” over te zijn.

Odessa getroffen door Russische raketaanvallen, ‘kritieke infrastructuur geraakt’

Het Russische leger heeft zondagochtend Odessa vanuit de lucht aangevallen. Dat meldt het bestuur van de stad aan de Zwarte Zee op Telegram. Volgens een adviseur van het ministerie van Binnenlandse Zaken, geciteerd door persbureau AFP, zijn ook enkele raketten via luchtafweersystemen uit de lucht geschoten.

Ooggetuigen meldden rond 06.00 uur een aantal explosies. Boven de havenstad zijn grote zwarte rookpluimen te zien. Het Russische ministerie van Defensie laat volgens persbureau Interfax weten dat het een olieraffinaderij en drie brandstofdepots in Odessa geraakt heeft met raketten vanuit de lucht en vanaf de zee.

Volgens de Oekraïense militaire functionaris Vladislav Nazarov zijn er geen mensen omgekomen bij de aanval. Dat schreef hij volgens de Britse omroep BBC op zijn Telegram-kanaal. Nazarov bevestigde in het bericht dat „kritieke infrastructuur” geraakt is, maar gaf geen nadere details.

Aanvulling (09.37 uur): de verklaringen van het Russische ministerie van Defensie en de Oekraïense functionairs Nazarov zijn aan een eerdere versie van dit bericht toegevoegd.

Lees ook deze reportage uit Odessa over hoe de oorlog inwoners van de stad dichter bij elkaar brengt: Doorgaan met leven is in Odessa een vorm van verzet

In beeld: de door Oekraïne heroverde straten van Boetsja

Het Oekraïense Boetsja is als een van de eerste plaatsen heroverd door Oekraïense militairen. Op 31 maart trokken Russische militairen zich terug, zei burgemeester Anatoly Fedoroek die dag tegen persbureau AFP. Oekraïense militairen bieden de inwoners van Boetsja medische hulp.

Fedoroek vertelde zaterdag dat de straten in Boetsja zijn „bezaaid met lijken”. Volgens de burgemeester zijn al bijna driehonderd slachtoffers begraven in massagraven. Deze aantallen zijn voor NRC niet te verifiëren. De reguliere begraafplaatsen van de stad zouden nog binnen bereik van de Russische militairen liggen, waardoor het te gevaarlijk is om de doden daar te begraven.

Deze fotoserie bevat schokkende beelden.

Overzicht: ’Straten bezaaid met lijken en mijnen na terugtrekking Russen’

Dit zijn de belangrijkste ontwikkelingen van zaterdagavond en de nacht van zaterdag op zondag:

• Russische troepen die zich terugtrekken uit het noorden van Oekraïne leggen mijnen in de gebieden die ze verlaten. Dat heeft de Oekraïense president Volodymyr Zelensky gezegd in zijn dagelijkse videotoespraak. Op beelden van persbureau AFP zijn foto’s te zien van mijnen in verlaten dorpen en lokale autoriteiten bevestigen de uitspraken van de Oekraïense president.
• In de stad Boetsja, waaruit de Russen zich na hevige gevechten hebben teruggetrokken, liggen volgens AFP en journalisten van de BBC tientallen lijken op straat. Op beelden is te zien hoe de lichamen op straat liggen naast uitgebrande tanks en dat bij sommige doden de handen op de rug zijn gebonden. Het zou gaan om burgers, mogelijk mannelijke inwoners van Boetsja, die zijn geëxecuteerd door Russische troepen.
• Litouwen draait vanaf april de Russische gaskraan volledig dicht. Daarmee is Litouwen het eerste EU-land dat stopt met de import van Russisch gas. De Litouwse president Gitanas Nauseda hoopt dat andere EU-landen het voorbeeld van zijn land zullen volgen. „Als de oorlog in Oekraïne voorbij is, kunnen we niet terugkeren naar de normale gang van zaken. Europa’s houding tegenover Rusland is drastisch aan het veranderen”, zei hij tegen Sky News.