Coach Alfred Schreuder is zoekende en blijft bij Ajax schuiven met spelers

Na de deceptie zondag in de topper tegen PSV (1-2), kan Ajax de korte, eerste seizoenshelft van de Eredivisie deze week toch nog afsluiten als ‘winterkampioen’. Mits het wint van Vitesse (woensdag, thuis) en FC Emmen (zaterdag, uit). Maar dat Ajax-coach Alfred Schreuder veel problemen heeft, werd eens te meer duidelijk in het optreden tegen PSV. De belangrijkste dilemma’s van de 50-jarige trainer doorgelicht.

Draagvlak

Veel van de keuzes van Schreuder, zijn inmiddels snel voer voor discussie. Was de basisploeg, met een zeer aanvallend middenveld, wel in evenwicht tegen PSV? Waarom speelde Daley Blind, regisseur van de defensie, niet? Waarom greep Schreuder niet eerder in na de 0-2 van PSV, vroeg in de tweede helft? Davy Klaassen – met een neusje voor goals – en de jonge Italiaanse stormram Lorenzo Lucca (die de 1-2 maakte) werden pas tien minuten voor tijd ingebracht. Het slotoffensief kwam te laat om nog een gelijkmaker te forceren.

Spelers oogden gefrustreerd tijdens de vele opstootjes op het veld. En straalden in de interviews na afloop niet uit dat ze op korte termijn geloven in verbetering. Zeven van de negentien wedstrijden heeft Ajax dit seizoen verloren, in alle competities. Dat is al één nederlaag meer dan heel vorig seizoen. ‘Schreuder rot op’, zongen Ajax-fans in de tweede helft.

Schreuder heeft de moeilijke opdracht om zijn succesvolle voorganger Erik ten Hag – drie landstitels in 4,5 jaar (Schreuder was een periode zijn assistent) – te doen vergeten. Maar er is dit seizoen, 4,5 maand onderweg, geen progressie te zien. Na een sterke fase in september, met onder meer een 4-0 zege op Rangers FC, is Ajax in korte tijd aanzienlijk gezakt in niveau en resultaten. Het lukt de ploeg al elf duels op rij niet de nul te houden.

Schreuder is zoekende, blijft schuiven met spelers. En lijkt soms de grip op de situatie kwijt, getuige zijn uitbarsting in een persconferentie drie weken geleden, onder meer in reactie op kritiek van analytici en journalisten. Hem wordt verweten dat hij te lang blijft vasthouden aan zijn aanvoerder Dusan Tadic, die bijna alles speelt, maar minder brengt dan afgelopen jaren. Veel problemen die nu zijn ontstaan, had Schreuder kunnen voorkomen, zei analist en voormalig Ajax-speler Marciano Vink zondag bij ESPN. „Hij had eerder boven de partijen moeten gaan staan. Door spelers te beschermen, met name Tadic, heeft hij zich nu in een bepaalde situatie gemanoeuvreerd waardoor het heel lastig is om dit nog te managen.”

Spitspositie

Tegen PSV was het voor het eerst dat Ajax in een samenstelling speelde met aanvallende middenvelder Mohammed Kudus áchter spits Brian Brobbey. Een succes werd het niet. Brobbey kwam weinig in het spel voor. En in de combinatie tussen de twee liep het ook niet vloeiend: van de 445 geslaagde passes van Ajax was er één onderlinge pass tussen Brobbey en Kudus, ontdekte een datajournalist van Voetbal International. Het bleek ook nog eens een pass terug, van Brobbey naar Kudus.

Zo kan het experiment met het tandem Kudus-Brobbey voor nu als mislukt worden beschouwd. Het is een risico dat Schreuder nam door dit uitgerekend in een topwedstrijd te proberen.

Het illustreert ook het probleem van de coach bij het invullen van de spitspositie. Dat was de afgelopen maanden stuivertje wisselen – dan weer de fysiek sterke Brobbey, dan weer de snelle Kudus. Geen van beiden weet over een langere periode te overtuigen als spits. Qua rendement ontlopen ze elkaar weinig: Kudus maakte dit seizoen tien goals en gaf twee assists in 876 speelminuten, tegen acht doelpunten en drie assists voor Brobbey in vrijwel dezelfde speeltijd.

Als vervanger voor topscorer Sébastien Haller kocht Ajax deze zomer Brobbey van RB Leipzig voor ruim 19 miljoen euro (variabelen meegerekend), nadat de zelfopgeleide spits een jaar eerder nog transfervrij was vertrokken en eerst op huurbasis weer terugkeerde. Dat hij, als grote zomeraankoop, vervolgens op de bank belandde, had veel weg van ‘kapitaalvernietiging’. Schreuder toonde zich kritisch over Brobbey: „Brian moet nog harder werken, moet er nog meer voor doen. Dan gaat hij een hele goede spits worden.”

Tadic en Bergwijn

Tadic was de afgelopen jaren keer op keer vanaf linksbuiten de meest waardevolle speler van de Eredivisie. Toch haalde Ajax afgelopen zomer de linkerspits Steven Bergwijn naar Amsterdam. Als multi-functionele aanvaller. Steven Bergwijn zou net als Tadic voorin kunnen rouleren. Vanaf de linkerkant schoot de recordaankoop van 31,25 miljoen euro in de strijd om de Johan Cruijff Schaal na een kwartier verwoestend raak tegen PSV. Bergwijn zette zijn opmars aan de linkerkant voort, kwam in tien competitiewedstrijden en zes duels in Champions League nog negen keer tot scoren, maar moest op 22 oktober uit bij RKC zijn plek afstaan aan Tadic, die als manusje-van-alles ontevreden was.

Tadic hervond op links iets van zijn oude vorm, maar Bergwijn kon moeilijk wennen aan de rechterkant. Hij voelt zich daar nu eenmaal niet in zijn element. Niets nieuws. Toen Louis van Gaal vorig jaar in hem de meeste geschikte rechtsbuiten van Oranje zag, bedankte Bergwijn voor die rol. Bij Ajax had hij geen keuze. Al liet Schreuder tijdens de laatste wedstrijden Tadic en Bergwijn in de tweede helft weer van kant wisselen. Ook tegen PSV. Tadic werd zondag in 81ste minuut onder – cynisch – gejuich van het publiek naar de kant gehaald. Bergwijn, die zo mogelijk nog veel minder speelde, mocht het duel op links uitspelen. „Het heeft ons helemaal niets opgeleverd”, luidde de pijnlijke conclusie van Bergwijn. Schreuder zal op links een pijnlijke keuze moeten maken tussen zijn aanvoerder of zijn belangrijkste aankoop.

Daley Blind

Zijn positie in het eerste elftal van Ajax was heel lang onomstreden. Daley Blind speelde 37 competitiewedstrijden in de basis totdat hij er tegen PSV opeens naast kwam te staan. En net als eerder in de week in het Champions League-duel uit bij Rangers FC kreeg Blind helemaal geen speelminuten. „Het is vervelend voor Daley, maar we moeten nu eenmaal bepaalde keuzes bij Ajax maken”, legde Schreuder na afloop in de perskamer van de Johan Cruijff Arena uit.

Schreuder is bij Ajax na een onrustige transferzomer – waarbij met André Onana, Antony, Lisandro Martinez, Nouzair Mazraoui, Ryan Gravenberch en Haller zes basisspelers vertrokken – aan het bouwen aan een nieuwe ploeg. Aanvankelijk was er steevast plek voor de 32-jarige Blind, tactisch sterk en een creatieve verdediger die als geen ander het spel kan verleggen. Nog altijd goed genoeg voor de Eredivisie. Maar met zijn gebrek aan snelheid kwetsbaar tegen de Europese top. Het uitduel bij SSC Napoli maakte dat pijnlijk duidelijk. Aanvaller Victor Osimhen plukte in de slotfase de bal van zijn voet en schoot de 4-2 binnen.

Schreuder gunde Blind in zijn 1-4-3-3-formatie lang een plek centraal achterin waardoor aanwinst Calvin Bassey (22), de duurste verdediger ooit van Ajax, op linksback kwam te staan. Met het passeren van Blind kreeg Bassey de voorkeur links centraal en hij vormt sindsdien een duo met Jurriën Timber. Nog lang niet stabiel, maar wel een koppel met toekomst.

Als Schreuder vasthoudt aan de huisstijl van Ajax, lijkt er in de grote wedstrijden geen plaats meer voor Blind. Het enige alternatief om hem toch te laten spelen heeft bondscoach Louis van Gaal voorhanden. Die speelt met een lijn van vijf verdedigers en offert in Oranje zo een speler op aan Blind. Maar dat kan op het WK in Qatar wel eens voor het laatst zijn.