N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Jeugdfilms Zaterdag gaat Cinekid Festival van start, ’s werelds grootste kinderfilmfestival. Drie makers van kinder- en jeugdfilms reflecteren op hun vak.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/10/data91652125-e1ad19.jpg)
1 Pak je een ‘gewone’ speelfilm, voor volwassenen, anders aan dan een jeugdfilm?
Burny Bos, eregast van Cinekid Festival en onder veel meer oprichter van productiebedrijf BosBros dat Pluk van de Petteflet, Het zakmes en andere kinderfilmklassiekers produceerde: „Het allergrootste verschil zit hem in de acteurs. Al in de schrijf- en productiefase houd je er rekening mee dat kinderen – meestal – geen acteurs zijn. Je moet ze geen lappen tekst laten uitspreken, maar proberen hun gevoelens, emoties en reacties in beeld via close-ups op het gezicht te laten zien.”
Sander Burger, regisseur van de openingsfilm Totem van Cinekid Festival, ziet weinig verschillen tussen het werken met jeugdige en volwassen acteurs. Burger: „Ik houd vooral rekening met de doelgroep bij de ontwikkeling van het script. Verder is het voor een kind heel belangrijk dat hij of zij zich veilig voelt op de set en het leuk vindt, dat is voor kinderen immers de enige motivatie. Als een kind de lol erin verliest ben je ’m kwijt. Daarom is een goede kinderbegeleider essentieel.”
Ineke Houtman, wier Telefilm Matties over de gevolgen van een vergismoord tijdens het festival zijn voorpremière heeft: „Ik denk dat publiek altijd merkt of het serieus wordt genomen. Ik heb net een film gemaakt voor mensen vanaf tien jaar oud over een jongen die door omstandigheden in een crimineel circuit dreigt te raken. Daarvoor cast ik kinderen die iets van de thematiek snappen, die streetwise zijn. Én dus met dat onderwerp kunnen spelen. Hun wereld en taal neem ik mee in de filmische werkelijkheid. Dat leidt tot een echter ‘beleven’ van de film door de doelgroep. Maar dat is niet specifiek gebonden aan leeftijd. Voor volwassenen werkt het eigenlijk ook zo. Wat ik verder belangrijk vind voor de allerjongsten is om hoop te geven. Een gitzwart scenario zonder openingen voelt voor mij als te naar en uitzichtloos aan.”
2 Jarenlang was het Scandinavische model hét voorbeeld voor Nederlandse kinderfilms. Hierin komen maatschappelijke problemen, al dan niet luchtig, ter sprake en worden vermengd met avontuur. Hoe zit dit tegenwoordig?
Burny Bos: „De lol die afspatte van de sterke, onopgevoede Pippi Langkous, een ‘stout en onaangepast’ kind dat overal mee wegkomt, was voor kijkers indertijd een bevrijding. Ik denk dat wij van de Scandinavische films geleerd hebben dat kinderen meedoen in de samenleving en dat hun perspectief ons kan ontroeren en meenemen. Dat zie je tegenwoordig ook in Nederlandse films.”
Sander Burger: „Dat Nederlandse kinderfilms serieuze thema’s durven behandelen komt ook voor een belangrijk deel door de geweldige jeugdliteratuur waarmee we zijn opgegroeid, schrijvers als Jan Terlouw, Paul Biegel en Thea Beckman.”
3 Zijn er taboes in kinderfilms?
Burny Bos: „Zeker, dat zijn in mijn ogen dezelfde als taboes voor volwassenen. Geen racisme, fascisme, seksisme, of andere vormen van discriminatie. Ook porno of andere al te expliciete seks lijkt mij niet de bedoeling.”
Houtman sluit zich daarbij aan: „Kinderporno, zinloos geweld, daar voel ik me niet goed bij. Maar misschien kan zelfs dat, afhankelijk van het perspectief en de leeftijdsgroep. Kinderen zijn ook bezig met sex shaming en sextortion [afpersing met seksfoto’s, red.], dus dat is juist een heel relevant onderwerp. Want waar liggen daar de grenzen? Waar een taboe is, zit een onderwerp.”
Sander Burger: „Het gaat om de manier waarop je een thema behandelt of het wel of niet geschikt is voor kinderen.”
4 In hoeverre mag een kinderfilm over de hoofden van kinderen heen volwassenen aanspreken?
Burny Bos: „Ik vind het leuk als er voor volwassenen ook een laag in de film zit. Dat proberen we bij BosBros zo subtiel mogelijk te doen en dat uit zich vaak in grapjes in de dialogen. In het echte leven worden er soms ook dingen gezegd door volwassenen die kinderen niet helemaal begrijpen. Dat kan juist grappig zijn.”
Sander Burger: „De meeste kinderen gaan toch met hun ouders naar de bioscoop dus is het belangrijk om ook hen aan te spreken.”
Ineke Houtman: „Ik houd niet speciaal rekening met ouders. Het prikkelt als een gedeelte van het publiek om iets lacht wat het andere gedeelte niet snapt. En een film kan daardoor een belevenis worden voor jong en oud, waarover gezamenlijk wordt nagepraat en wederzijds standpunten uitgewisseld kunnen worden.”
