Bij de Ivorianen sloeg de woede tijdens de Afrika Cup om in vreugde

Wie rondloopt door Abidjan ziet een zee aan voetbalshirts van het nationale elftal van Ivoorkust. Het straatbeeld wordt erdoor bepaald en zelfs als je een bakker of apotheek binnenstapt, heeft het personeel dikwijls een oranje of wit tricot aan. Maar de afgelopen twee weken zie je ook rode shirts van Marokko opduiken. Als dankbetuiging aan het Noord-Afrikaanse land, dat er medeverantwoordelijk voor was dat Ivoorkust de poulefase van de Afrika Cup overleefde.

Hakim Ziyech zorgde met zijn goal tegen Zambia dat het gastland bij de vier beste nummers drie eindigde. En nu spelen Ivoriaanse voetballers zondag tegen Nigeria om de titel.

Een finaleplaats was onvoorstelbaar nadat Ivoorkust zijn laatste groepsduel met ruime cijfers had verloren van het bescheiden Equatoriaal-Guinea. „Dat was ongelofelijk pijnlijk”, zegt Arnold Dakouri, journalist van radiostation Adjamé FM. „De woede was overal. Onder Ivorianen, maar ook onder de spelers en de voetbalbond. Als je meer dan een miljard euro investeert en je nationale elftal wordt vervolgens met 4-0 verslagen… Dat zou onmogelijk moeten zijn.”

Marck Leblanc, die voor de nationale omroep NCI werkt, vertelt verder over die grote frustratie die alom zichtbaar was. „Supporters die hun shirts verscheurden, de spelers uitscholden; op sociale media ontplofte het met dat soort filmpjes. De spelers waren ook in tranen. Iedereen dacht dat het over was.”

Tot er dus hulp uit onverwachte hoek kwam. Ondanks twee nederlagen in drie groepswedstrijden, mocht Ivoorkust door naar de knock-outfase. Zelden zal een finalist van een groot toernooi zich uit zo’n onmogelijk situatie hebben teruggevochten. „Als je een verklaring zoekt, dan ga je die niet vinden,” zegt verslaggever Patrick Guitey van Sport Ivoire. „Het was een mirakel dat begon met Ghana’s gelijkspel tegen Mozambique en eindigde met Marokko’s overwinning op Zambia. De rest is karakter, succes en een helpende hand vanuit de hemel.”

De Franse bondscoach Jean-Louis Gasset wachtte het resultaat van Marokko niet af en bood zijn ontslag aan. Dat werd door de Ivoriaanse bondsvoorzitter na een nachtje slapen geaccepteerd. Als vervanger werd Hervé Renard benaderd, de Fransman die in 2015 met Ivoorkust de Afrika Cup had gewonnen. De bondscoach van het Franse vrouwenelftal kreeg echter geen toestemming van zijn werkgever voor deze tijdelijke klus. Misschien maar goed ook, want onder Emerse Faé, assistent van Gasset, werd een wederopstanding ingezet.

In de achtste finale schakelde Ivoorkust favoriet Senegal uit na strafschoppen. Wilfried Bony, die er als speler bij was in 2015, zegt dat het elftal na de miraculeuze kwalificatie zonder angst speelde. „Ze hebben het omgedraaid tegen het beste team uit het toernooi, waarbij iedereen van tevoren dacht dat we zouden verliezen. Als iedereen dat denkt, heb ik zoiets van: een dode kan niet voor een tweede keer sterven, als je begrijpt wat ik bedoel. Die mentaliteit maakten de spelers zich eigen.”

Om dit in het juiste perspectief te zien schetst Bony, oud-aanvaller van Vitesse en NEC, nog maar eens de omstandigheden. „We moesten tegen het team dat als enige al zijn groepsduels had gewonnen. Nadat we hadden gewonnen, hadden de mensen iets van: hoe is dit mogelijk? Wat heeft er in de hoofden van de spelers plaatsgevonden?”

Sfeer in het stadion

De overwinning op Senegal is cruciaal geweest voor het vertrouwen van Ivoorkust, zegt journalist Leblanc. „Ook toen ze 1-0 achter kwamen, bleef het publiek hen steunen. Ook zij geloofden in deze tweede kans. Normaal zijn Ivoriaanse supporters niet heel uitbundig, ze kijken met hun armen over elkaar. Maar nu zag je iedereen, van begin tot eind, het elftal pushen, en toejuichen.”

In de kwartfinale tegen Mali ontsnapte Ivoorkust aan uitschakeling toen het vlak voor tijd, met tien man, op 1-1 kwam en vervolgens in de laatste minuut van de verlenging de zege veiligstelde. Bony, dit toernooi analist voor NCI , zag in die wedstrijd hoe de sfeer in het stadion oversloeg op het Ivoriaanse team. „Voor de tweede helft van de verlenging begonnen de fans spontaan het volkslied te zingen. Dat was heel indrukwekkend, ik zat op de tribune en begon te trillen. Dit voelde als meer dan extra motivatie. Als speler word je daardoor gemotiveerd. Dan komt er extra kracht in je lichaam.”

Lees ook Marokko is uitgeschakeld op de Afrika Cup – een rel over vermeend racisme tekende het toernooi voor de ploeg

Het verloop van deze Afrika Cup doet Bony enigszins denken aan het succesvolle toernooi van bijna tien jaar geleden. „Ook toen deden we het de eerste wedstrijden niet goed. Maar in het laatste groepsduel, tegen Kameroen, lieten we het zien. En in de kwartfinale versloegen we Algerije, zeg maar het Senegal van nu.” In die wedstrijd speelde Bony een hoofdrol met twee doelpunten.

Het huidige succes wordt voor een groot deel opgedragen aan interim-bondscoach Faé, die tussen 2005 en 2012 meer dan veertig interlands voor Ivoorkust speelde. „Ivorianen hebben Faé in hun hart gesloten”, zegt Leblanc. „Zelfs als ze de finale niet winnen, willen mensen niet dat de bond verder gaat zoeken. Ze zijn tevreden met wat hij al heeft laten zien. Er ontbraken geen spelers in dit elftal, het was een kwestie van de juiste complementariteit vinden en de moraal opkrikken. Daar is hij in geslaagd.”

Relatie met Franrkijk

Sebastian van Baalen, universitair docent aan de Uppsala Universiteit in Zweden, heeft zich gespecialiseerd in Ivoorkust. „Het is een van de meest neokoloniale landen ter wereld, Ivoorkust heeft nog altijd een zeer sterke relatie met Frankrijk.” Dat is ook terug te zien in het Ivoriaanse voetbal, de jeugdopleidingen leunen zwaar op Franse coaches en hun expertise.

Hetzelfde geldt voor het nationale elftal, zegt Van Baalen. „Andere Afrikaanse teams hebben veel vaker coaches uit hun eigen land gehad. Het is wel een beetje symbolisch dat er succes is sinds ze zijn overgestapt op een Ivoriaanse coach.” Vooral, stelt de Zweedse onderzoeker, omdat de relatie van Frankrijk met zijn voormalige Afrikaanse kolonies steeds meer onder druk staat, ook die met Ivoorkust.

Het ging tijdens de Afrika Cup ook veel over de nalatenschap van het toernooi, waarvoor de Ivoriaanse regering veel geld uittrok. Van Baalen ziet dat sommige investeringen waardevol zijn voor de toekomst. „Het wegennetwerk zal het leven van een groot aantal Ivorianen gemakkelijker maken, bijvoorbeeld bij de transport van cacao, hun belangrijkste exportproduct. De aanleg van bruggen, zoals ze in Abidjan hebben gedaan, is ook belangrijk, omdat de stad een groot fileprobleem heeft.”

Journalist Guitey wijst op de sociale en politieke impact van het sportieve verloop van het toernooi. „Een voortijdige uitschakeling van Ivoorkust zou een ramp zijn geweest voor de bedrijven die enorm hebben geïnvesteerd. Dat zouden we dan tot op politiek niveau hebben gevoeld.”

Het succes van het nationale elftal kan de Ivorianen wellicht ook weer dichter bij elkaar brengen. Het land werd aan het begin van deze eeuw geteisterd door verschillende burgeroorlogen. „Het is als nieuw cement dat moet worden gebruikt om de onderlingen verhoudingen te versterken”, zegt Guitey. „Maar het zou ook allemaal betrekkelijk kunnen zijn, want na 11 februari [de dag van de finale] zullen de Ivorianen terugkeren naar de dagelijkse realiteit. De prijsstijging van levensmiddelen, elektriciteit, huisvestingsproblemen. Maar goed, de resultaten zullen de sociale omstandigheden vast en zeker even iets verzachten.”

Oud-international Bony kijkt uit naar de finale, die zondag om 21.00 uur Nederlandse tijd begint. Hij heeft er alle vertrouwen in dat Ivoorkust zondag ook de laatste horde kan nemen. Ondanks de kracht van Nigeria, een elftal dat volgens hem geen druk zet op de tegenstander. „Ze verdedigen heel erg goed, onder leiding van hun aanvoerder [de Nederlandse Nigeriaan William Troost-Ekong]. En ze hebben ook hele sterke aanvallers, met Victor Osimhen, Ademola Lookman, Moses Simon en daarachter Alex Iwobi.”

Bony wijst nogmaals op de krachten die dit toernooi in het Ivoriaanse team zijn vrijgekomen. Krachten die dieper gaat dan techniek of tactiek. „Ik blijf erbij: een dode kan niet voor een tweede keer sterven.”

Met medewerking van Eva Oude Elferink

Delen Mail de redactie