Bedreigingen en vernielingen op Pride Photo-festival

De foto’s van Prins de Vos op het jaarlijks rondreizende festival Pride Photo zijn in de openbare ruimte beklad. Met name de foto van een halfnaakte trans man Levi Jacobs met zijn, zo noemt Jacobs het, „nieuwe piemel”. Ook heeft zowel Jacobs als De Vos bedreigingen ontvangen.

Afgelopen vrijdag streek het Pride Photo-festival neer in Maastricht. Daar hebben vandalen op de openingsnacht foto’s beklad en besmeurd. Bovendien zijn vijf jongeren die avond het plaatselijke COC binnengedrongen.

Op de IJ-promenade in Amsterdam, waar het festival in april van start ging, zijn de foto’s met stickers beplakt. Hoewel op het Jaarbeursplein in Utrecht alles rustig bleef, was het in mei bij de volgende halte, de Peperdijk in het centrum van Vlissingen, opnieuw raak. Op de foto van de halfnaakte Jacobs werd een groot rood kruis gekliederd. In juni, bij de volgende halte in Almere, werden de panelen met het werk van De Vos losgeschroefd en omgedraaid. De tentoonstelling daar sloot een week eerder dan gepland, om de beschadigde werken te herstellen.

„Vorig jaar was er geen vuiltje aan de lucht”, zegt Gijs Stork, woordvoerder van het festival. „Maar dit jaar is alles anders.” De organisatie van Pride Photo heeft, zo zegt Stork, in Vlissingen, Almere en Maastricht aangifte gedaan van vernieling. „Maar wat daarmee gebeurt? We vrezen helemaal niks.”

Nieuwe preutsheid

Voor de fotograaf en zijn geportretteerde is de gang van zaken „verdrietig, teleurstellend en boosmakend”. De Vos: „Mijn foto’s gaan helemaal niet over seks. Ze zijn niet pornografisch of aanstootgevend. Ze gaan over kwetsbaarheid, vergankelijkheid, het verstrijken van tijd. Dat Levi trans is, was niet de reden om hem te volgen met mijn camera. Ik vond hem een mooi en kwetsbaar persoon. Toen ik hem leerde kennen, leefde Levi in een kraakpand, werd eruit gezet, bivakkeerde in een caravan. Alles was in beroering, niet alleen zijn lichaam maar zijn hele leven. En langzaam – zo zag ik – groeide hij in zijn nieuwe lichaam. Hij werd een soort Griekse god. Dat proces wilde ik vastleggen. Dát is belangrijk. Niet of hij op sommige foto’s halfnaakt staat.”

Jacobs: „Ik ben geschrokken van de nieuwe preutsheid in Nederland en de reacties die ons werk oproept. Ik word online bedreigd. Op sociale media wordt sinds mei opgeroepen tot vernieling van de werken. Ik kan dat soort commentaren een half uur aan. Dan ben ik kapot. Ik zit dus haast niet meer online.”

De Vos wordt sinds de tentoonstelling in Almere ook telefonisch bedreigd. „Mannen bellen me anoniem en zeggen dat ze met me willen praten. Maar dat is helemaal niet zo. Ze willen alleen hún verhaal doen, me uitkafferen. Er is helemaal geen interesse bij de haatzaaiers en de vandalen om mijn serie, waar ik zeven jaar aan heb gewerkt, serieus te bekijken. Mijn werk is door hen in één handomdraai gereduceerd tot porno.”

Jongens huilen wel

Prins de Vos (1991) ontmoet dichter, kunstenaar en trans man Levi Jacobs (1993) in 2014. Hij ziet foto’s op Facebook van een jonge, schuchtere man van twintig. Jacobs krijgt al vanaf zijn vijftiende vrouwelijke hormoonremmers en vanaf zijn zestiende injecties met testosteron. Die stoppen zijn menstruatie en borstgroei. Maar het proces gaat langzaam. Op die eerste foto’s van wat uit zal groeien tot de serie Boys Do Cry, zie je een onzekere Jacobs. Geen borsten, nog geen baardgroei, wel puppy-vet. Verlegen kijkt hij in de camera.

Voor Boys Do Cry volgde De Vos Jacobs zeven jaar lang. De serie laat zien hoe hij verandert: schuchter, iets minder schuchter, en uiteindelijk heel zeker bewegend in de queer scene van Amsterdam. Zijn laatste, „zeer pijnlijke” operatie is aan het eind van de serie achter de rug, zegt Jacobs. Net boven zijn schaamstreek heeft hij de woorden ‘Boys Do Cry’ getatoeëerd. Want dat is hoe het is. Als man huil je wel degelijk.

De Vos’ fotoserie werd geselecteerd voor Pride Photo. Dit festival, in 2020 voor het eerst gehouden in de Oude Kerk in Amsterdam, verhuisde in 2021 naar de straat, de openbare ruimte. In plaats van één tentoonstellingsplek, kwamen er plekken in alle provincies waar de foto’s naartoe reizen. De lhbti-gemeenschap krijgt zo een brede stem. Emancipatie en schoonheid gaan hand in hand.

Emmer en een schuurspons

Pride Photo speelt zich met opzet in de openbare ruimte af, op plekken waar veel mensen komen. En dat vindt De Vos goed. „Zo kunnen mensen die geen museum bezoeken of een duur fotoboek kunnen aanschaffen de foto’s gratis zien. Dit is een prachtige kans voor emancipatie – daar ben ik nog steeds van overtuigd. En als mensen met rode verf willen smijten, dan doen ze dat maar.”

Gijs Stork is vastberaden: „Gelukkig blijven gemeentes ons steunen. Ook in Maastricht. De wethouder heeft daar met een emmer en een schuurspons de panelen helpen schoonmaken. Nee, wij trekken ons zeker niet terug.”