ANWB-directeur: ‘Blijf elektrisch autorijden fiscaal stimuleren’

De auto moet de komende jaren minder de melkkoe van het kabinet worden. „De auto wordt steeds schoner en daar hoort een andere belastingopbrengst bij,” stelt Marga de Jager, directeur van verkeer- en toerisme-organisatie ANWB.

Alleen als de overheid genoegen neemt met lagere inkomsten uit autobelastingen, schiet het volgens De Jager op met de noodzakelijke vergroening van het Nederlandse wagenpark. „De overheid wil dat de belastinginkomsten uit bezit en gebruik van de auto minstens gelijk blijven”, zegt ze. „Nu en in de toekomst. Op dit moment int de overheid ongeveer 15 miljard euro aan autobelastingen per jaar. Daarvan wordt ongeveer een derde uitgegeven aan mobiliteit. Dat moet meer in balans komen.”

De Jager volgde in april 2021 Frits van Bruggen op als directeur de ANWB, dat met vijf miljoen leden de grootste vereniging van Nederland is. De ANWB vindt dat automobilisten meer prikkels moeten krijgen om over te stappen op elektrisch rijden. De organisatie is daarom voor hervorming van de autobelastingen.

De ANWB is ook voor de kilometerheffing. „Maar of wij het kabinet daarbij steunen hangt wel af van de uitwerking en het tarief. Ruim twee derde van onze leden noemt ‘betalen naar gebruik’ een eerlijke manier om autobelastingen te betalen – maar ze willen niet dat het duurder wordt. Dat percentage is hoger dan een aantal jaar geleden. Een effect van de coronaperiode denk ik. Een auto is duur, zeker als je er niet mee rijdt.”

Het kabinet hakte de knoop door in het coalitieakkoord. De automobilist moet vanaf 2030 belasting betalen per kilometer. Dat wordt een simpele heffing – het maakt niet uit waar, wanneer en hoe je rijdt.

„Een vlakke heffing vinden wij wel heel vlak. Er zijn veel voorstanders van een heffing op basis van emissie. Een spitsheffing scoort niet zo goed. Veel leden vinden het niet eerlijk als je meer moet betalen om in de spits te rijden. Niet iedereen kan later reizen – een agent, een verpleegkundige, iemand die in een winkel werkt en die op tijd moet openen. Zij worden dan gestraft omdat ze hun werk moeten doen.”

Nu is de heffing zo plat dat het ook niet uitmaakt of je in een vuile of schone auto rijdt.

„Wij vinden het inderdaad beter om een heffing in te voeren op basis van uitstoot. Maar ook gewicht is een belangrijke component. Het is logisch als mensen met een grote auto iets meer betalen dan mensen met een kleine auto.

„Betalen naar gebruik wordt pas in 2030 ingevoerd. Ondertussen moeten wij niet stilzitten. Hoe meer betaalbare elektrische auto’s nu het wagenpark instromen des te eerder is er een tweedehandsmarkt. Daarom is nog stimulering nodig. De aanschaf van een elektrische auto is nu nog te duur voor veel mensen; veel van onze leden rijden niet in een nieuwe auto.”

Nu neemt het kabinet toch al genoegen met minder ‘auto-inkomsten’? Tot en met juni 2023 is de accijns op brandstof verlaagd.

„Daarvoor hebben wij het afgelopen jaar flink gelobbyd. Ik ben blij dat we dat in elk geval met een half jaar hebben kunnen verlengen. Wij moeten zorgen dat mobiliteit in Nederland niet onbetaalbaar wordt. Mensen moeten nu al de eindjes aan elkaar knopen om de brandstofkosten te kunnen betalen. Veel mensen hebben de auto nodig om op hun werk te komen. Van alle mobiliteitskilometers wordt in Nederland nog steeds 70 procent afgelegd met de auto. Wij verwachten dat dit ook zo blijft. Helemaal niet erg, want die auto’s worden schoner, dankzij allerlei technologie slimmer en daardoor veiliger. Maar zover is het nog niet.”

Lees ook: Kabinet kiest voor eenvoudigste manier van rekeningrijden

Welke rol heeft de ANWB volgens u bij het vergroenen van de mobiliteit in Nederland?

„Wij willen de ontwikkelingen dichterbij brengen die misschien nu nog voor veel mensen ver van hun bed zijn. Mensen helpen door informatie en advies te geven, producten en diensten te ontwikkelen.

„Elektrische auto’s zijn een goed voorbeeld. Nu kan een groot deel van Nederland die nog niet betalen. Wij willen de transitie helpen versnellen. Bijvoorbeeld met installatie van laadpalen. We willen zorgen dat via de private lease-markt ook een tweedehandsmarkt ontstaat, bijvoorbeeld door ruimere subsidies voor elektrische auto’s te bepleiten.

„Ook hebben we vorige week een accucheck geïntroduceerd. Wie een tweedehands elektrische auto wil kopen, kan bij ons de staat van de accu laten controleren. Zo proberen wij mensen te helpen die het spannend vinden zo’n aanschaf te doen. Een accu vervangen is een behoorlijke prijzige aangelegenheid.”

Dat heeft toch ook een commerciële reden? De ANWB is ook een bedrijf dat verzekeringen, reizen, outdoorkleding en meer verkoopt.

„Wij hebben er geen belang bij om heel veel nieuwe accu’s te verkopen. Dat is niet duurzaam. Misschien kunnen accu of batterijen nog prima mee. Laten we dan eerst een check doen.

„Van al onze bedrijven – verzekeringen, reizen, detailhandel en hulpverlening – verwachten wij dat zij bijdragen aan de maatschappelijke ambities van de ANWB. Samengevat: triple zero – nul verkeersdoden, nul uitstoot en nul files. Ik denk dat wij onze maatschappelijke impact nog kunnen vergroten door onze producten en diensten beter te combineren.”

Hoe kan bijvoorbeeld een autoverzekering bijdragen aan het maatschappelijk belang?

„Wij hebben een verzekering waarmee wij willen bijdragen aan de verkeersveiligheid. Een klant die veilig rijdt, betaalt minder premie. Daartoe plaatst hij een elektronisch kastje, een dongel, in zijn auto. Of hij gebruikt onze app, nog simpeler. Het idee is: als je wordt geconfronteerd met je eigen rijgedrag, ga je daar misschien anders over denken. Wij hopen dat je dan je rijgedrag aanpast.

„Wij zien ook dat mensen soms onbewust onveilig rijden. Bijvoorbeeld omdat de maximumsnelheid slecht is aangegeven. Als wij dat signaleren, geven wij dat door aan gemeentes en provincies. Zij kunnen dat dan verbeteren. Of we zien aan veelvoorkomend remgedrag van klanten dat het verkeer ergens onveilig is. Een gemeente of provincie kan dan gericht die situatie verbeteren.”

Gebeurt dat nu al?

„Wij zijn twee jaar geleden begonnen in Rotterdam. Op basis van onze informatie kan de gemeente haar budget gericht inzetten om de verkeersveiligheid te verbeteren. Voorheen werd vaak een hele weg aangepakt, terwijl het misschien maar om één onveilig kruispunt gaat.

„Het project in Rotterdam is zo succesvol dat we nu met 160 gemeenten en provincies kijken hoe wij die data verder kunnen gebruiken.”

Hoe beschermt u de privacy van uw klanten?

„De informatie die wij delen met gemeenten en provincies, is geanonimiseerd. Bovendien delen wij niet de data van individuele klanten. De inzichten zijn gebaseerd op de geaggregeerde gegevens van een groot aantal gebruikers.

„Wij merkten bij de introductie van deze verzekering dat mensen het heel logisch vonden dat de ANWB hiermee kwam. De vereniging had al een groot trackrecord op het gebied van verkeersveiligheid. Bovendien worden wij vertrouwd. Dat heeft geholpen de acceptatie van zo’n toepassing te vergroten.”

En hoe draagt verkoop van energie bij aan uw maatschappelijke doelen? De ANWB handelt sinds kort in elektriciteit.

„Nederland moet grote investeringen doen in de elektriciteitsvoorziening om het net klaar te maken voor onder andere steeds meer elektrische auto’s. Wij willen een bijdrage leveren aan de oplossing. Daarom leveren we energie tegen kostprijs voor een dynamisch tarief. Zo kan je mensen bewust energie laten gebruiken. Je auto opladen op het moment dat de zon veel schijnt, de wind hard waait en duurzame energie goedkoop is.”

ANWB Energie lijkt nog geen groot succes. Op internet wordt geklaagd over slechte service.

„Wat bijzonder dat je dat zegt. Het omgekeerde is het geval! Het is precies één van de onderwerpen waar we veel positieve reacties en vragen op krijgen. Wat je wel ziet is dat mensen zich zorgen maken over energieprijzen.”

Maar waarom past stroom verkopen bij een ‘wielrijdersbond’?

„De ANWB wil Nederlanders helpen met de transitie naar duurzame, betaalbare en veilige mobiliteit. Op termijn, zodra het technisch mogelijk is, zou je je auto overdag kunnen opladen, als de stroomprijs laag is. En ’s avonds je auto ‘leegtrekken’, gebruiken als grote batterij, voor je wasmachine of je tv. Een slimme meter of een handige app zorgt dan wel dat je voldoende stroom overhoudt om de volgende dag naar je bestemming te rijden.”