Ajax en PSV trainen alweer, voor het zwaarste seizoen ooit

Landskampioen Ajax, de KNVB, inspanningsfysioloog Raymond Verheijen en fysiotherapeut André van Alphen wilden hun verhaal wél doen. „Het is voor ons het belangrijkste dat onze spelers fit aan de competitie beginnen”, zegt Alessandro Schoenmaker, Head of Performance van Ajax. Bondsarts Edwin Goedhart weet uit ervaring dat in de opportunistische voetbalwereld het sportieve resultaat boven alles gaat. „In de regel staat het winnen van de eerstvolgende wedstrijd voorop”, stelt de medicus van Oranje, die in het verleden ook bij Ajax werkte.

Dat profvoetballers de meest veeleisende maanden uit hun loopbaan tegemoet gaan staat vast. Met name in de top van de piramide zullen clubs meer nationale en internationale duels dan ooit af moeten werken. De Feyenoorder Tyrell Malacia en de Ajacied Daley Blind speelden vorig seizoen bij hun clubs en Oranje respectievelijk 4.716 en 4.615 minuten. Ze zullen waarschijnlijk voor de winter al op meer dan de helft daarvan zitten. Het Eredivisieseizoen begint op vrijdag 5 augustus. De UEFA wil dat alle groepsduels in de Champions League, de Europa League en de Conference League voor het WK gespeeld zijn. Voordat Oranje op 21 november in het Al Thumama Stadium van Doha tegen Senegal begint, heeft bondscoach Louis van Gaal zijn internationals een week tot zijn beschikking gehad. „De spelers van Oranje zullen bij het WK sowieso conditioneel minder zijn dan aan het begin van het seizoen”, stelt Verheijen. „Onderzoek wijst dat eenvoudigweg uit.”

Feyenoorder Tyrell Malacia speelde vorig seizoen bij zijn club en voor Oranje in totaal 4.716 minuten

Scherpte en frisheid lopen terug

Verheijen werkte voorheen als inspanningstrainer voor verschillende nationale teams en clubs, verrichtte talloze studies en schreef onder andere het Handboek Voetbalconditie. Voor Verheijen tellen alleen feiten, hij distantieert zich dan ook nadrukkelijk van „op niets gebaseerde meningen” van anderen in dit artikel. Verheijen concludeerde op basis van onderzoek naar 27.000 wedstrijden dat clubs die geen drie, maar twee dagen rust hebben na een wedstrijd, 20 tot 40 procent minder kans hebben om te winnen. „Om volledig te herstellen van een wedstrijd heb je meer dan 72 uur nodig”, stelt Verheijen. „Als clubs van augustus tot november drie keer per week spelen is het vrijwel onmogelijk tussendoor te trainen. Dan zal de extra prikkel om conditioneel sterker te worden ontbreken. Langzaam maar zeker worden spelers zo onderbelast. Fitheid en frisheid lopen terug.”

De medische afdelingen van de clubs in het betaald voetbal staan de komende weken voor de vraag hoe ze de juiste balans tussen fitheid en prestaties kunnen bereiken. Op de korte én de lange termijn. Doorgaans worden de eerste drie weken in de voorbereiding gebruikt om conditie op te bouwen en de laatste drie weken om wedstrijdritme op te doen. „Eigenlijk doen we het nu niet anders dan anders”, legt Schoenmaker uit. „We zijn begonnen met spelers die niet voor hun land hebben gespeeld. De internationals sluiten wat later aan.” Verheijen stelt dat clubs het opbouwen van de conditie nu beter geleidelijk uit kunnen smeren over de volle zes weken. „Uiteindelijk zijn de spelers dan net zo fit aan het begin, maar zal hun conditie langer standhouden”, legt de eigenaar van de World Football Academy uit. „Dat is allemaal aangetoond. Maar in de voetbalwereld is het toegestaan feiten naast je neer te leggen.”

Geen ‘rocket science’

Edwin Goedhart is van mening dat spelers fit houden niet helemaal rocket science is. „Niemand weet wat ideaal is. Natuurlijk staan er bepaalde zaken wel vast. Zo staat het buiten kijf dat het spelen van wedstrijden heel anders is dan een training”, legt Goedhart uit. „Het is logisch dat clubs hun spelers snel fit willen hebben voor kwalificaties van Europese toernooien.” Schoenmaker is het met hem eens, maar ziet dat niet als een nadeel voor Oranje. „Als onze internationals zo fit mogelijk zijn is dat uiteindelijk ook in het belang van het Nederlands elftal.”

Sommige clubs proberen met alternatieve werkwijzen hun spelers zo fit en fris mogelijk te houden. Zo liet de voormalige PSV-trainer Roger Schmidt zijn spelers vorig seizoen met grote regelmaat rouleren. Dat werd geen onverdeeld succes. De sportieve prestaties waren wisselvallig en PSV kampte het hele seizoen met een groot aantal blessures. De Duitse trainer vertrok naar Benfica, maar de medische staf onder leiding van Gust van Montfort bleef. Hij was niet beschikbaar voor commentaar. Verheijen stelt dat PSV het onheil over zichzelf heeft afgeroepen. „Ook hier in gewoon sprake van een gebrek aan vakkennis”, verzucht Verheijen. „Het draait in het voetbal om drie dingen: communiceren, een keuze maken en die keuze uitvoeren. Hoe beter spelers op elkaar zijn ingespeeld, hoe beter dat proces zich voltrekt. Dus als de rechtsback altijd dezelfde rechtsbuiten voor zich heeft zal de communicatie steeds soepeler verlopen. Soms hebben ze aan elkaars lichaamstaal al voldoende. Als er steeds een ander voor hem staat zal de miscommunicatie groter zijn. Met balverlies als gevolg. Dus met rouleren denken trainers een oplossing te vinden, maar in feite creëren ze een veel groter probleem.”

Waken voor onderbelasting

Goedhart kan zich daarin vinden, maar denkt dat het vervangen van spelers ook afhangt van de manier van voetballen. En van de competitie waarin ze spelen. „In Engeland deinzen ze er niet voor terug om in bekertoernooien het B-team in te zetten. De belasting voor zeer explosieve spelers is groter. Die zou je er soms wat liever wat eerder uithalen. Wat dat betreft ben ik als dokter heel blij met de mogelijkheid om vijf wissels toe te passen”, legt Goedhart uit. Schoenmaker van Ajax: „De ervaren spelers vinden hun eigen ritme wel. We moeten vooral letten op de jonge jongens. Daarbij moeten we goed doseren.”

Over één ding zijn vrijwel alle partijen het eens: niet of nauwelijks spelen is nog veel slechter voor voetballers dan drie keer per week in actie komen. Schoenmaker legt uit dat Ajax de nummer ‘12’ tot ‘20’ zo scherp en fit mogelijk wil houden door ze na wedstrijddagen extra te laten trainen. Volgens Goedhart moeten clubs waken voor onderbelasting. „Reservespelers raken bij gebrek aan het spelen van wedstrijden hun conditie kwijt. Zo zijn ze vrijwel niet meer geschikt om een reeks van duels achter elkaar te spelen. Dat is een groter probleem dan overbelasting.”

Fysiotherapeut André van Alphen beaamt dat: „Nee, ik ben nog nooit een overbelaste voetballer tegen gekomen. Ze trainen meestal zo’n acht uur per week en spelen een wedstrijd. Het verschil met de meeste olympische sporters is enorm. Die trainen vaak minimaal vijftien uur en turners soms wel dertig.” En dan lachend: „Wat dat betreft kun je je zelfs afvragen of voetbal wel topsport is.”

Ik ben nog nooit een overbelaste voetballer tegengekomen

André van Alphen fysiotherapeut van Virgil van Dijk, Nathan Aké en Frenkie de Jong

Tal van clubs en spelers roepen de hulp in van Van Alphens bedrijf FysioConcept om naast de reguliere trainingen extra werk te doen. „Tijdens de vakantie van spelers zijn we bezig ze klaar te stomen voor de voorbereiding. Daarbij houden we ze volledig tegen het licht om alle blessures in kaart te brengen. Daarnaast letten we op de voeding en de nachtrust. Omdat er nu minder tijd is dan normaal is dat allemaal nóg belangrijker”, zegt Van Alphen, die werkt met internationals als Virgil van Dijk, Frenkie de Jong en Nathan Aké. „Als de trainingen begonnen zijn werken we vaak nog een sessie individueel met ze. Zodat ze conditie opdoen. We spelen partijtjes vijf tegen vijf, een wedstrijdje voetvolley of een potje pádel. Dat is ook om te voorkomen dat ze PlayStation gaan spelen. Het is belangrijk dat ze arbeid verrichten.”

Van Alphen werkt ook al zo’n acht jaar met de Turkse spits Burak Yilmaz. De verrassende aanwinst van Fortuna Sittard is volgens de fysiotherapeut op zijn 36ste nog altijd topfit. „Hij werkt al jaren zonder mokken extra trainingen af. Vorig jaar had ik weinig vrienden toen ik hem klaarstoomde voor het duel met Oranje. Yilmaz maakte drie doelpunten. Zijn honger is nog niet gestild. Hij zal nu hard gaan werken om topscorer in de Eredivisie te worden. Anderen in Nederland zouden heel goed een voorbeeld aan hem kunnen nemen.”