De zesjarige Edgardo kijkt zijn ogen uit als hij voor het eerst in een kathedraal komt. De Italiaanse regisseur Marco Bellocchio (1939) toont in Rapito de pracht en praal die het katholicisme kenmerkt vanuit zijn gezichtspunt. Zijn verwonderde blik blijft vooral hangen bij Christus aan het kruis: de gekwelde blik, het bloed rond de spijkers, de doornenkroon. De vrouw die Edgardo begeleidt kijkt naar hem en zegt vervolgens dat Jezus door de Joden is vermoord.
Dat zegt ze niet zomaar, want Edgardo is een Joods jongetje dat in opdracht van de paus is gekidnapt. De film ontleent er zijn titel aan: rapito is Italiaans voor ontvoerd. Bellocchio baseerde zijn film vol schilderachtige beelden op een historische gebeurtenis. In 1858 werd Edgardo Mortara van zijn Joodse familie gescheiden en van Bologna naar Rome gebracht. Dit alles omdat de inquisiteur van de paus ter ore kwam dat Edgardo was gedoopt. Daardoor werd hij automatisch christelijk en hoorde hij niet (meer) thuis in een joodse omgeving, want katholieken mochten indertijd niet door joden worden opgevoed. De jaren erna doen vader en moeder Mortara er alles aan om Edgardo terug te krijgen, maar dat kan alleen als zij zich tot het christendom bekeren. Naast hun strijd laat Rapito een veranderend Italië zien, van een lappendeken aan koninkrijkjes, hertogdommen en de Pauselijke Staat tot de inname van Rome in 1870 – het eindpunt van de ‘Risorgimento’ en het beginpunt van een verenigd Italië.
Rapito is een film vol ingehouden woede over antisemitisme, intolerantie en de arrogantie van een instituut dat zich onaantastbaar waant. Wie wil, kan parallellen trekken met het heden. Bellocchio doet dat ook. In een interview met de Filmkrant zegt hij: „Voor mij is Edgardo artistiek gezien te vergelijken met de pakweg elfduizend onschuldige Palestijnse kinderen die nu vermist of vermoord zijn.” Rapito gaat voor hem over de „vernietiging van de ziel van een kind”.
Dat levert aangrijpende scènes op, vooral het moment waarop Edgardo van zijn ouders gescheiden wordt. In twee parallelmontages laat Bellocchio subtiel zien dat de verschillen tussen jodendom en katholicisme, qua rituelen en geloofsbelijdenis, eigenlijk nihil zijn. Ook mooi zijn de twee scènes waarin Edgardo verstoppertje speelt: in de eerste verstopt hij zich onder moeders rok, in de tweede onder het gewaad van paus Pius IX: zijn hersenspoeling is voltooid.
Een aantal momenten valt wat uit de toon, zoals de spotprenten van de paus die eventjes een animatiesequentie worden. De nachtmerrie waarin Pius IX droomt dat hij besneden wordt is dan weer goud waard.
