N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Woningmarkt Drie expats die een kamer huren aan de Amsterdamse Keizersgracht worden opgeschrikt door een gemeentecontrole. „Gewoon niet opendoen”, appt hun huisbaas Cees van Leeuwen. Het blijkt dat de oud-staatssecretaris en vastgoedinvesteerder wel vaker sjoemelt met de verhuurregels.
Op zaterdagochtend 2 juli 2022 stuurt de eigenaar van een monumentaal herenhuis aan de Keizersgracht in Amsterdam een bericht naar drie van zijn huurders: „Beste allemaal, de gemeente staat buiten en wil proberen om het huis van binnen te checken. Dus laat alsjeblieft niemand naar binnen gaan, jullie zijn niet verplicht ze binnen te laten. Ze proberen indruk op jullie te maken door te zeggen dat ze van de politie zijn, maar dat zijn ze niet.”
Meteen kijkt een van de vrouwelijke expats uit het raam van haar kleine kamer. En inderdaad: er ijsbeert een plukje mensen op de stoep. Even later appt ze haar huisbaas dat er voortdurend wordt aangebeld.
„Gewoon niet opendoen. Uiteindelijk gaan ze wel weg”, antwoordt die.
Een kwartier later appt ze opnieuw. De bel blijft maar gaan. „En er staat nu ook een politieauto?!”
„Niet opendoen.”
De ambtenaren en de politie zijn duidelijk niet van plan zomaar te vertrekken en dus vraagt de huurder na een kwartier aan haar verhuurder wat ze moet doen als ze naar buiten wil. Haar huisbaas: „Ze moeten niet zien dat jullie daar met z’n drieën wonen. Dus als je weggaat, niets zeggen.”
Weer een kwartier later ziet ze een busje van SEON op de stoep staan, een door de gemeente ingeschakeld bedrijf dat ‘binnentredingseenheden’ levert – technici die deuren openmaken bij doorzoekingen en invallen. Een paar minuten later hoort ze lawaai bij de voordeur.
„Wat moet ik doen?”, appt ze in paniek aan de huisbaas.
„Het is beter als je nu het pand verlaat en zegt dat je er te gast was”, stuurt hij terug. Hij is zelf niet in het land, ze staat er alleen voor: „Ik zit in Spanje en kan daarom niet langskomen.”
Zo zitten de drie vrouwelijke huurders van een appartement op de Keizersgracht nummer 470 tussen twee vuren in. Aan de ene kant de gemeente, die vermoedt dat hun huisbaas zich niet aan de huurwetgeving houdt. En aan de andere kant de huisbaas zelf, die appt dat ze de deur dicht moeten houden en dat ze moeten liegen tegen de controleurs.
Omdat haar huisbaas ver weg in Spanje zit en de politie op de stoep staat, besluit de huurder de controleurs binnen te laten. De voordeur van het grachtenpand is toch al geforceerd.
Het voorval is exemplarisch voor de positie van huurders op de overspannen woningmarkt, zeker die in de grote steden. Vastgoedeigenaren zoeken de grenzen van de wet op om zoveel mogelijk rendement uit hun panden te halen, terwijl huurders zo blij zijn dat ze een plek hebben gevonden dat ze gesjoemel van hun verhuurder accepteren. Gemeenten proberen ondertussen met de weinige wetten en regels die zij tot hun beschikking hebben excessen op de geliberaliseerde huurmarkt te corrigeren.
Advertentie op Facebook
Het begon zo mooi. In 2020 kwamen de drie expats via een advertentie op Facebook bij Cees van Leeuwen terecht, eigenaar en verhuurder van diverse appartementen aan de Keizersgracht. Goedkoop is Van Leeuwen niet, hij vraagt 750 tot 900 euro voor een kamertje van tien vierkante meter – waarvan hij er kort daarvoor drie in een van zijn appartementen heeft laten timmeren. Aan de andere kant: het is in het centrum van Amsterdam, in een monumentaal grachtenpand – en inclusief water, energie- en stookkosten. En dus gaan ze ervoor.
Er is geen wasmachine, die huren ze met z’n drieën. En maar één van hen kan zich bij Van Leeuwen inschrijven als officiële huurder, anders heeft hij een verkameringsvergunning nodig en moet het appartement aan allerlei voorwaarden voldoen. Zonder morren registreren twee van de huurders zich bij familie of vrienden. Zo gaat dat in Amsterdam.
In de eerste contacten toont hun 71-jarige huisbaas zich van zijn beste kant. Hij is een fervent amateurgolfer die geniet van het leven en zo vaak in Spanje verblijft dat de Spaanse belastingdienst hem als inwoner van dat land ziet. Hij reageert snel en vriendelijk als er problemen met de verwarming zijn en verontschuldigt zich voor zijn vele reizen. Ze krijgen berichten uit New York, Spanje, maar ook uit Noordwijk – waar voetbalcoach Louis van Gaal zijn buurman is. Van Leeuwen komt er graag, zegt hij. In Amsterdam ergert hij zich aan alle toeristen, maar hier aan de kust is het „elke dag zwemmen in zee”.
Van Leeuwen is niet de eerste de beste, dat vindt hij zelf ook. Hij schermt met zijn politieke connecties – „Rutte is een vriend” – en met alle BN’ers die hij kent. Ooit was hij muzikant: hij speelde bas in de symfonische rockband Kayak, voordat die een paar serieuze hits scoorde. Later stond hij nog met Herman Brood op het podium in het Zuiderpark in Den Haag.
Meer mensen kennen hem van zijn kortstondige carrière in politiek Den Haag, waar hij als afgezwaaid advocaat in 2002 belandde. Na de moord op Pim Fortuyn vroeg Mat Herben – de rechterhand van Fortuyn die van het ene op het andere moment LPF-leider werd – hem of hij geen staatssecretaris wilde worden. Onder het motto „kansen moet je grijpen”, pakte Van Leeuwen de portefeuille Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen in het kabinet-Balkenende I.
Lang duurde dat niet. Binnen een jaar klapte de boel door interne ruzies bij de LPF en was de politieke carrière van Van Leeuwen alweer voorbij. Ter afsluiting nam hij een singletje op over het avontuur: de Balkenende Blues – „Ain’t got nothing to lose, singing the Balkenende Blues”.
Van Leeuwen is een huisjesmelker van de oude stempel, die er alles aan doet om zijn vastgoed maximaal te laten renderen
Na zijn politieke carrière bleef hij actief met advies- en wervingsbureau Van Leeuwen Associates – en als vastgoedinvesteerder. Door zijn spaargeld in stenen te stoppen heeft hij een aanzienlijke beleggingsportefeuille opgebouwd. Hij bezit „zo’n negentig appartementen, allemaal verhuurd”, zo zegt hij zelf, in onder meer Frankrijk, New York en Spanje.
De meeste panden bezit hij in Nederland, zoals in Rotterdam en Leiden. De parels aan zijn kroon zijn de twee monumentale panden aan de Keizersgracht in Amsterdam, verdeeld in twaalf appartementen voor de verhuur. Op die adressen van Van Leeuwen zitten zes bed and breakfasts, met namen als The Wall, White & Black Studio en Apartment Marble.
Uit onderzoek van NRC blijkt dat Van Leeuwen een huisjesmelker van de oude stempel is, die er alles aan doet om zijn vastgoed maximaal te laten renderen. Hij vraagt hoge huren voor kleine kamers, overtreedt de regels rondom verhuur aan toeristen, intimideert huurders en ligt in de clinch met de gemeente, die hem als een recidivist ziet.
Op 26 januari 2023 legde de gemeente Amsterdam Van Leeuwen een boete op en een last onder dwangsom van 25.000 euro, vanwege „handelen in strijd met de regels” voor B&B’s en het „hotelmatig exploiteren” van zijn woningen aan de Keizersgracht. Van Leeuwen heeft geen goed woord over voor de gang van zaken. In de beschikking van de gemeente telt hij 33 „overduidelijke fouten”. Hij verwacht de zaak in een bezwaarprocedure of anders bij de rechter te winnen.
Er is maar één echt slachtoffer, vindt Van Leeuwen: hij zelf. Hij schrijft de gemeente: „Ik heb de afgelopen tijd vaak moeten denken aan andere slachtoffers van optreden door een (te) wrede overheid, zoals de slachtoffers van de toeslagenaffaire. Ook in de onderhavige zaak is evident sprake van ‘regelfetisjisme’ en onevenredig misbruik van overheidsmacht ten koste van een normale en meewerkende burger.”
Een gemeentewoordvoerder laat weten niet op „individuele zaken” te willen reageren.