Zeg maar dag tegen de ultralage rente en ‘gratis’ geld lenen

Hoe zou het gerochel en geborrel geklonken hebben toen afgelopen week zo’n 4.000 luxe auto’s in de golven verdwenen? Er waren Porsches bij. Audi’s. Alles Duitse makelij. Ze kregen een zeemansgraf in de Atlantische Oceaan. Hoe konden schip en lading vergaan?

Er was brand uitgebroken. De vlammen flakkerden steeds opnieuw op, misschien vanwege de batterijen die brandbaar bleken. De bemanning verliet het schip. Slepers van het Nederlandse Smit Salvage, dat vorig jaar de Ever Given in het -Suezkanaal had ontzet, lukte het niet meer een sleep vast te maken. Het schip, de Felicity Ace, verdween in de golven.

Je kunt in dat onheil allerhande metaforen zien. De mens die zichzelf overschat. De macht van de natuur. Overbodige globalisering: lange aanvoerlijnen tussen fabriek en klant maken kwetsbaar. Cynisch kapitalisme: duurzame auto’s per vervuilend schip over duizenden kilometers vervoeren en dan denken dat je het klimaat ‘redt’.

De lading was ruim 400 miljoen dollar (369 miljoen euro) waard, meldde The Wall Street Journal. Fabrikanten, reders en verzekeraars maken zich zorgen. Kan dit vaker gebeuren?

Lees ook: Deze oorlog is een keerpunt voor Europa. Een omwenteling van het kaliber Val Van De Muur

Onzekerheid is het nieuwe normaal. Onzekerheid over de oorzaken van het vergaan van de Felicity Ace, intense onzekerheid over de economische gevolgen van Poetins oorlog en de westerse sancties. Nord Stream 2, de onderzeese gaspijpleiding van Rusland naar Duitsland die bijna klaar was, dreigt door Duitse sancties een industrieel monument te worden à la het autokerkhof met 4.000 karossen.

De onzekerheid leidt tot hogere verzekeringspremies, niet alleen op zee. Alles wordt opeens duurder. Olie. Gas. Graan. De veiligheid van het bestaan. Dat laatste heeft ook een verzekeringspremie en die heet defensie-uitgaven. Defensie verzekert onze veiligheid.

De ommezwaai van de regering-Scholz, die een week geleden besloot tot 100 miljard euro extra defensiebestedingen, is de eerste aanbetaling. Duitsland zet daarmee andere Europese landen onder druk om ook te betalen. Dat zou – en dat klinkt paradoxaal – ook tot tweespalt kunnen leiden. Waarom?

Hogere defensiebestedingen sijpelen door in de economie, waar de inflatiekrachten nu zegevieren. Je had al schaarste door logistieke verstoringen. Nu worden olie, gas en graan duurder.

Maar er is ook een machtig Europees instituut dat luchtig doet over de inflatie. De Europese Centrale Bank koestert haar ultralage rentetarieven. Dat is namelijk de verzekeringspremie van de ECB: de lage rente moet de economie verzekeren van voldoende stimulansen en de lage rente moet Europese landen verzekeren van zo laag mogelijke kosten om geld te lenen. Dan blijft de torenhoge staatsschuld in bijvoorbeeld Italië betaalbaar. Extra complicatie: Italië lijdt inmiddels ook onder de hoge gasprijs.

De ECB heeft steeds elke strohalm aangegrepen om de rente níét te verhogen. De inflatie was tijdelijk. Hoge energieprijzen zouden wel weer dalen. Terwijl toch zonneklaar was dat juist ook het stimulerende ECB-beleid bijdroeg aan dalende werkloosheid en vanzelf ook aan hogere lonen. Inflatie.

Een lage rente blijft voor centrale bankiers een handzaam instrument om de Europese economie ietsje te helpen. Maar daarmee zou de ECB de inflatie, die ze juist nu moet beteugelen, ruim baan geven. Donderdag vergadert de ECB. De huidige rentepolitiek is niet meer houdbaar. Zoals Duitsland Poetins oorlog aangreep om op een zondagmorgen een ‘defensiehavik’ te worden, zo kan de ECB niet anders dan zich in een monetaire ‘havik’ omtoveren. Dan gaat de rente omhoog. Zeg maar dag tegen ‘gratis’ geld lenen.