Wat vindt NRC | Btw-verlaging groente en fruit vergt fijnmazige classificatie

De hoon op sociale media loog er niet om, in een week waarin het toch al voortdurend over voedsel en supermarktschappen ging. Een appel is fruit en een komkommer is groente. Dat weet iedereen met een beetje boerenverstand. Dus waarom hebben staatssecretarissen Maarten van Ooijen (Volksgezondheid, ChristenUnie) en Marnix van Rij (Belastingen, CDA) een extern bureau nodig om te bepalen wat fruit is en wat groente?

Die classificatie is nodig omdat het kabinet in het coalitieakkoord afsprak te onderzoeken hoe de btw op groente en fruit van 9 naar 0 procent kan worden verlaagd. Voor deze zomer zou het bepalen welke producten daarvoor in aanmerking komen.

De btw-verlaging past in een trits aan maatregelen om Nederlanders met zachte dwang te stimuleren om gezonder te eten. Het kabinet wil verder de belasting op alcoholhoudende dranken verhogen, onderzoekt of er een vleestaks kan worden geheven en kijkt naar een suikerbelasting op onder meer frisdrank. Allemaal op termijn, maar uiteindelijk bedoeld om gezonder en duurzamer eten te bevorderen én de dagelijkse maaltijd betaalbaar te houden.

Vooral het bevorderen van gezondheid is een lastige ambitie. Het kabinet wil het aantal Nederlanders met overgewicht – nu de helft van de volwassenen – terugkrijgen naar het niveau van de jaren negentig: 38 procent. Aan de dagelijks aanbevolen hoeveelheid van 250 gram groenten en twee stuks fruit komt de volwassen Nederlander lang niet. Gemiddeld eet de Nederlander 131 gram groenten en 119 gram fruit.

Lees ook dit andere Commentaar: Meer groente en fruit is voor iedereen een goed idee

De tijd van Danny de Munks ‘voel je sappel, eet een appel’ is ook niet meer. Zodra je de straat opgaat, zijn er allerlei zoete, zoute en vette verleidingen, vaak goedkoper en makkelijker te verkrijgen dan die appel. Van Ooijen zei in het voorjaar ook te zullen onderzoeken of gemeenten de toename van fastfoodwinkels kunnen tegengaan.

Het zijn allemaal onderzoeken ‘naar’. Waarvan je zou denken dat die naar wat groente is en wat fruit de makkelijkste zou moeten zijn. Het blijkt „een puzzel”, zo schrijft Van Ooijen aan de Kamer. Het wordt eerder 2024 voor hij een antwoord heeft. Het „potje pastasaus” dat premier Rutte (VVD) in februari in de Eerste Kamer noemde als voorbeeld van iets wat wel of geen groente kon zijn, heeft zich uitgebreid tot bijna een supermarkt vol. In de schappen staan naast de pastasaus inmiddels de appelmoes, de voorgesneden sla, de geschilde aardappel en de diepvriesdoperwten. En is de groentechip wel groente, maar de paprikachip niet?

Het mijnenveld waarin Van Ooijen en Van Rij zich begeven, wordt duidelijk uit de Kamerbrief. De definitie van groente en fruit die „juridisch het meest geschikt is”, is niet de definitie die „het best hanteerbaar is voor de praktijk”. Onbewerkte producten moeten zo gespecificeerd worden dat dat zakje sla eronder valt, maar niet als er zout aan is toegevoegd.

Een btw-verlaging is een sympathiek middel om de consument te verleiden tot gezonder eten. Een fijnmazig systeem van classificatie is daarvoor noodzakelijk. Maar dat hoeft niet de enige wortel te zijn die de staatssecretarissen voorhouden.

Lees ook deze column van Christiaan Weijts: Is ’t groente? Is ’t fruit?

Correctie (11 juli 2022): In een eerdere versie van dit stuk stond alcoholvrije dranken waar alcoholhoudende moest staan.