Wat hebben de bestuursleden van Shell te vrezen? Vijf vragen over de Britse klimaatzaak tegen het bedrijf

ClientEarth, zelf ook aandeelhouder van Shell, vindt dat de bestuurders van het oliebedrijf niet genoeg doen om op de langere termijn waarde te creëren voor zijn aandeelhouders. Volgens ClientEarth is de bedrijfsvoering nu te veel gericht op winst op de korte termijn. De multinational zou niet genoeg doen om aan het klimaatakkoord van Parijs te voldoen, waarin landen overeen zijn gekomen om de opwarming van de aarde tot maximaal 2°C te beperken. Daarbij zou het bedrijf geen rekening houden met de transitie van fossiele naar duurzame energie.

Daarnaast stelt ClientEarth dat de bestuursleden van Shell aandeelhouders onvoldoende informeren over wat het oliebedrijf doet om mee te komen op de veranderende energiemarkt. Het argument van ClientEarth is dat aandeelhouders zo maar moeilijk de daadwerkelijke waarde van het bedrijf kunnen inschatten, zegt hoogleraar ondernemingsrecht Manuel Lokin, verbonden aan de Universiteit Utrecht. „ClientEarth maakt daarbij de vergelijking met bedrijven als Kodak en Blockbuster.” Zij verloren een groot deel van hun inkomsten omdat hun producten – analoge fotografie en videotheken – niet meer aansloten op de moderne markt.

Shell liet dinsdag in een reactie aan Financial Times weten dat „problemen rondom de energietransitie vragen om effectief overheidsbeleid, om zo energiezekerheid te garanderen terwijl de uitstoot van broeikasgassen wordt teruggedrongen. Deze uitdagingen kunnen niet door rechtelijke procedures aangepakt worden.”

2 Wie zitten er achter deze zaak?

De zaak is aangespannen door Client-Earth, een Britse milieuorganisatie waar veel juristen werken. Ze spannen vaker milieuzaken aan tegen bedrijven. Daar zijn ze redelijk succesvol in, eerder wonnen ze bijvoorbeeld een zaak tegen de regio Brussel, die niet genoeg tegen luchtvervuiling deed.

3 Hoe verschilt deze zaak van de eerdere klimaatzaak tegen Shell door Milieudefensie?

Volgens ClientEarth is dit de eerste klimaatzaak waarbij individuele bestuursleden aansprakelijk worden gesteld. Bij de zaak van Milieudefensie werd het bedrijf zelf aangeklaagd. Bovendien ging de klimaatzaak van Milieudefensie uit van álle belanghebbenden, onder wie burgers (stakeholders). De zaak van ClientEarth richt zich op het belang van aandeelhouders (shareholders). Het beleid van Shell was volgens Milieudefensie ook schadelijk voor bijvoorbeeld burgers, omdat klimaatverandering schadelijk is.

4 Zou deze zaak gevolgen kunnen hebben voor individuele bestuursleden?

Ja, zegt hoogleraar Manuel Lokin. Doorgaans krijgen directieleden van hun bedrijf een verzekering tegen juridische vervolgingen. Het bedrijf betaalt dan via de verzekering alle kosten die gemaakt worden tijdens de procedure. Die kosten kunnen in het geval van Shell in de miljoenen lopen, schat Lokin, omdat dit een principiële zaak is. Hierdoor is de kans klein dat het tot een schikking komt.

Ook komen het bedrijf en de bestuurders vaak een ‘vrijwaring’ overeen. Dat is een andere manier om vast te leggen dat het bedrijf opdraait voor de kosten van een procedure tegen bestuurders. Maar in het geval dat ClientEarth wint, kan het zo zijn dat de bestuurders alsnog opdraaien voor de kosten van de procedure en een eventuele schadevergoeding. Dat zou bijvoorbeeld zo kunnen zijn als het volgens de rechter blijkt te gaan om het bewust misleiden van de aandeelhouders.

Het Britse recht leent zich goed voor een zaak als deze, vertelt Lokin. In het Britse recht hebben aandeelhouders de mogelijkheid om deze procedure namens de onderneming tegen de bestuurders in te stellen. „In de Britse Companies Act staat expliciet genoemd dat bestuurders zich in moeten spannen om het ‘bestendige succes ten behoeve van aandeelhouders’ te bevorderen.” Volgens ClientEarth doet Shell dat met het huidige klimaatbeleid dus niet.