Wat een manager leert van Zelensky

Het leiderschap Volodymyr Zelensky wordt alom geprezen. En met recht. Maar moet je er ook iets van leren als gewone manager? Talloze blogs, artikelen en podcasts zetten nu leiderschapslessen van de Oekarïense president op een rijtje. Vaak gaat het om open deuren als: wees authentiek. Of: communiceer begrijpelijk.

Soms lees je ook een mooie beschrijving van de moed die Zelensky toont en het effect daarvan op de bevolking. Psycholoog en publicist Adam Grant beschrijft bijvoorbeeld hoe belangrijk het is dat leiders stelling nemen en opkomen voor de waarden van hun groep. Grant: „We volgen de leiders die voor ons vechten – en we brengen offers voor de leiders die ons dienen.”

Mooi gezegd. Maar toch, moet je hier iets mee als je teamleider bent van een groepje accountants in Amersfoort? Twee belangrijke bedenkingen.

Bedenking 1. Het grootste deel van iemands leiderschap zie je niet in het openbaar. Leiders – of ze nu actief zijn in de politiek, het leger of in andere organisaties – vervullen vele rollen. Ze lossen bijvoorbeeld praktische problemen op, verdelen financiële en andere middelen, onderhandelen in besluitvormingsprocessen. Het meeste werk vindt plaats achter de schermen.

Ja, als leider moet je af en toe ook naar buiten treden. Als boegbeeld, pleitbezorger en inspirator. En op dat gebied valt er zeker veel te leren van Zelensky. Met ruim 25 jaar training als cabaretier, acteur en mediaondernemer is hij daar een meester in. Maar heeft hij ook een goed team om zich heen gebouwd? Organiseert hij voldoende tegenspraak in eigen kring? Wie het weet, mag het zeggen.

Bedenking 2. Leiderschap is situationeel. Wat goed werkt voor Zelensky in Oekraïne in een oorlogssituatie, werkt waarschijnlijk niet in jouw bedrijf. Sterker: het werkt vermoedelijk niet eens in Oekraïne als de situatie weer is veranderd.

Misschien is het ook wel een beetje gek om lessen uit een actuele oorlogssituatie te willen halen voor een werkdag op kantoor. Hoogleraar Micha Popper, jarenlang verantwoordelijk voor de opleiding van militaire leiders in het Israëlische leger, deed onderzoek naar verschillen tussen militair leiderschap en leidinggeven in bedrijven. Daarbij keek hij vooral naar de manier waarop leiders invloed hebben. In een bedrijfsomgeving spelen allerlei beloningen een grote rol, zegt Popper. Denk aan erkenning, prestige en geld. Maar in een militaire omgeving gaat het primair om emotionele invloed. Dan moet je denken aan het benoemen en belichamen van hogere doelen.

Popper stelt: in een oorlog is er een reële kans dat jij en je collega’s gewond raken of sterven. Dat betekent dat de spanning die mensen ervaren onvergelijkbaar is met die in een gewone werksituatie. In zulke omstandigheden hebben mensen grote behoefte aan een leider die hen helpt de angst te beteugelen, hoop te houden en zichzelf zo nodig op te offeren voor een hoger doel, zoals de vrijheid van een land.

Het optreden van Volodymyr Zelensky is een fascinerend voorbeeld van inspirerend leiderschap. Het is verbluffend wat één persoon voor talloze anderen kan betekenen in tijden van crisis. En dat is waardevol in zichzelf. Ook als je er geen praktische managementlessen uit trekt.