Wandtapijt over leenstelsel: ‘Groot en massaal, net als mijn studieschuld’

Wandtapijten die de verhalen van hun tijd vertellen: ze zijn er al duizenden jaren – met het Tapijt van Bayeux, over de Slag bij Hastings in 1066, als bekendste voorbeeld. Illustrator Mart Veldhuis (1991) voegt er nu één aan toe over een realiteit anno 2023: het leven van de zogeheten ‘pechstudent’.

Het wandkleed toont de levens van studenten die sinds 2015 onder het leenstelsel veelal hoge studieschulden opbouwden. In februari stemde de Tweede Kamer voor de herinvoering van de basisbeurs, die naar verwachting – de Eerste Kamer stemt er deze zomer over – vanaf studiejaar 2023/2024 ingevoerd zal worden. Voor de ongeveer 1 miljoen studenten die onder het leenstelsel studeerden, is door het kabinet zo’n 1.400 euro compensatie per student uitgetrokken.

Naast de twee grote, zwarte leeuwen aan beide uiteinden van het tapijt – symbool voor de ‘Rijksleeuwen’ die de schuldenaar achterna zitten – staan er talloze kleinere, vaak grappige stripverhalen op het bijna vijf meter brede kunstwerk. Zoals de met gouddraad geweven supermarkt, waar in plaats van Albert Heijn (of onder studenten ‘Appie’) de woordspeling ‘Altijd Pijn’ op de gevel staat. Ergens in de linkerhoek zijn twee dobbelstenen afgebeeld met op elke zijde één oog: je kunt gooien, maar alleen verliezen.

Mart Veldhuis, Eigen schuld. 2021, jacquard geweven wol, acryl, katoen en polyester (detail). Foto Killian Lindenburg/ QPHOTO

Slagveld

„Dit is eigenlijk ons eigen slagveld: de schuld die je hebt”, vertelde Veldhuis begin april tijdens de presentatie van het kunstwerk in het Dordrechts Museum. „Tegelijkertijd is het wandtapijt een manier om iets waardevols te maken, door de geweven en fijne textuur. Het tapijt moest in mijn ogen groot en massaal worden, net als mijn schuld. Als het een tekening was geweest, had het niet diezelfde waarde kunnen hebben.”

Eigen Schuld is het afstudeerproject van Veldhuis: hij kreeg er op de HKU een tien voor. Hij geeft ermee uitdrukking aan de stress, druk en andere ongemakken van een grote groep studenten.

Veldhuis verkoopt het werk alleen voor het bedrag van zijn eigen studieschuld: 45.879,40 euro. Tot op heden is er nog geen koper gevonden, maar ook dat bevestigt zijn punt, legt hij uit: „Als ik het verkoop, dan is dat misschien ook een bevestiging dat mensen zien dat het leenstelsel fout en negatief is. Maar als ik het niet verkoop, laat dat ook zien hoe moeilijk het is om van zo’n hoge schuld af te komen. Daarom wil ik het in één stuk verkopen, anders is het statement veel minder sterk. Het laat zien hoe absurd hoog zo’n studieschuld is.”