Waarom verkoopt kunst van Afrikaanse makers opeens zo goed?

Chinese kunst

Arno Verkade, Managing Director Christie’s in Duitsland en Nederland, bevestigt dat de ontwikkeling momenteel erg snel gaat. „Het begint met interesse voor Afro-Amerikaanse kunstenaars, die gaat over naar kunstenaars van Afrikaanse landen. Het gaat momenteel zo snel dat je nog niet echt kan beoordelen wie beklijft.” De kunstmarkt had volgens hem lang een „white and male gaze”. „Zoals altijd in de kunst”, vervolgt hij.

„Kunst bungelt wat achter de maatschappelijke ontwikkelingen aan. De kunstmarkt volgt de maatschappelijke ontwikkeling en de focus ligt nu op kunstenaars van kleur”, zegt Verkade. Tien jaar geleden was dat met Chinese kunstenaars het geval, nu met die van het Afrikaanse continent. „Verzamelaars gaan altijd met een trend mee, dat zag je ook bij Cobra, en in de zeventiende eeuw ook al.”

Jean-Paul Engelen, voor veilinghuis Phillips verantwoordelijk voor de verkoop vanuit de Verenigde Staten, zegt ook dat de trend op de China-trend lijkt, maar ziet ook verschillen. „Het grote verschil is dat we nu terugkijken. Musea vragen zich af: wat hebben we gemist, welke kunstenaars hebben we over het hoofd gezien. Door nu ook oog te hebben voor kunstenaars van zo’n vijftig of zestig jaar geleden, verandert de canon. Dat is echt een verschil met de China-trend van een paar jaar geleden, toen werd er zoals vaak bij trends alleen gekeken naar wat er nu op dit moment toe doet.”

Beiden zien ook dat sociale media een belangrijke rol spelen in de aandacht. Volgens Verkade kijkt een verzamelaar nu niet meer naar welke academie een kunstenaar is gegaan, of door welke galerie hij wordt vertegenwoordigd: „Jongere en met name Chinese verzamelaars bewandelen niet meer standaard het pad van eerst alle tentoonstellingen bekijken en catalogussen lezen, maar ze schaffen meteen aan.”

Volgens Engelen wordt sinds de pandemie nu meer dan de helft van de kunst online verkocht. Daar zit naast de bewustwording en de tijdgeest volgens hem een deel van de verklaring in dat Afro-Amerikaanse kunst en Afrikaanse kunstenaars het goed doen, zoals het werk van de Ghanese kunstenaar Amoako Boafo, dat voor ruim 50.000 euro geveild wordt. „Figuratieve kunst doet het online beter.”

Volgens Ron Mandos nemen de prijzen zo enorm toe, omdat er meer kennis van Afrikaanse kustenaars is gekomen door de Black Lives Matterbeweging. „Meer musea zien dat ze jarenlang verzaakt hebben hun collectie te verrijken met kunstenaars uit Afrika en maken daar nu pas een deel van hun budget voor vrij.”

Kunstmatig hoge prijzen

Een bijkomend probleem is dat door de veilingen prijzen kunstmatig hoog worden. Jonge kunstenaars van kleur gaan door de trend drie keer over de kop als je dat vergelijkt met wat ze in een galerie zouden verkopen, stelt Mandos. „Sommige verzamelaars vinden de prijzen die nu gevraagd worden dermate hoog dat ze niet aankopen of ze droppen massaal het werk op een veiling.”

Kunst bungelt wat achter de maatschappelijke ontwikkelingen aan

Volgens Engelen was de wisselwerking er altijd, even vaak pakt het ook goed uit voor een galerie en zijn er genoeg kunstenaars die zich niets aantrekken van de markt. „Via welke weg het ook gaat, de markt is immoreel. Er wordt niet gekeken naar wat maatschappelijk belangrijk is. Het aanbod wordt afgestemd op de vraag. Het is aan de musea om bewustwording te creëren, oog te hebben voor wat er ontbrak of waar geen oog voor was. Wat dat betreft ben ik ervan overtuigd dat de kunstgeschiedenis wordt herschreven.”

Kunstenaar Douglas Camp hoopt dat de herschrijving inderdaad plaatsvindt, maar heeft ook nog twijfels als het om de markt gaat. Op kunstbeurzen worden inderdaad hogere bedragen gevraagd voor Afrikaanse kunstenaars, maar die gaan toch nog steeds naar de gevestigde namen, stelt ze vast. En ondanks meer aandacht in galeries en musea is volgens Douglas Camp kunst van zwarte kunstenaars nog altijd minder waard dan dat van witte kunstenaars. „Ik heb lang te weinig geld gevraagd voor mijn kunst, omdat ik niet dacht dat mijn werk meer waard was. Maar nu zie ik dat sommige kunstenaars meer vragen voor prints dan ik doe voor mijn sculpturen.”

Ook haar kunst in musea wordt nog steeds anders bekeken: „Als ik in een belangrijk museum sta, zeggen ze nog steeds dat mijn werk een intervention is.” Ze ziet elk decennium weer zo’n moment van aandacht voor niet-westerse kunst. Toch is de Nigeriaanse kunstenares hoopvol. „Elke aandachtspiek stapelt zich op, totdat het een constante wordt. We dringen langzamerhand door tot de psyche van de markt.”

Lees ook: Geschiedenis van de kunst kan prima zonder mannen