Vrouwen zetten in Berlijn de Nederlandse film op de kaart

Het publiek van de 73ste Berlinale, een van Europa’s meest prominente filmfestivals, kon zondag een hele dag vullen met Nederlandse premières – en tegelijkertijd een vleugje Berlijnse bioscoopgeschiedenis tot zich nemen.

’s-Middags werd de jeugdfilm Kiddo van Zara Dwinger vertoond. Dit debuut, waarin de 11-jarige Lu (Rosa van Leeuwen) door haar excentrieke moeder wordt gekidnapt uit haar pleeggezin, had zijn wereldpremière in cultuurcentrum Urania. Voor de Duitse jeugd, niet gewend aan ondertitels, werd de film live nagesynchroniseerd. In de aankondiging was Lu’s moeder alvast geen zelfverklaarde ‘Hollywoodster’ meer maar „eine berühmte Hollywoodschauspielerin”. Het Nederlandstalige origineel was te beluisteren via koptelefoons.

Dearest Fiona van filmmaker FionaTan

Twee uur later en een paar metrohaltes verderop toonde Fiona Tan voor het eerst haar Dearest Fiona in de gerestaureerde jaren twintig bioscoop Delphi Filmpalast. Tans film bestaat, net als installatie Footsteps die eerder in het Eye filmmuseum te zien was, uit archiefbeelden van Nederland, vaak uit de jaren twintig en dertig. Denk: hardwerkende vrouwen in klederdracht, vissende mannen, spinnende kinderen. Tegelijkertijd hoort de kijker de brieven die Tans vader aan zijn dochter stuurde vanaf de jaren tachtig, toen zij vanuit Australië naar Amsterdam was verhuisd om daar te studeren. De mijmeringen over huiselijke zaken, politieke, economische en andere ontwikkelingen en de archaïsch aandoende handenarbeid op het scherm contrasteren prikkelend. De nostalgisch stemmende zaal vol rood velours gaf een extra laag aan Dearest Fiona dat, zoals Tan het na de vertoning stelde, het gevoel geeft dat de tijd ‘een bulldozer’ is die voortdendert.

Droomplek voor jeugdfilms

Kiddo, Dear Fiona en Silver Haze zijn drie van de zeven Nederlandse (co-)producties die dit jaar te zien zijn op het Duitse festival, ongeveer hetzelfde aantal als pré-corona. Het zijn vooral vrouwen die in Berlijn de Nederlandse film op de kaart zetten; vijf van de Nederlandse producties zijn gemaakt door vrouwelijke regisseurs.

Geen van hen haalde de hoofdcompetitie, dus er hoeft niet gerekend te worden op een gouden of zilveren beer. Maar zoals eerdere jaren is Nederland wel erg goed vertegenwoordigd in de festivalsectie voor jeugdfilms, de ‘Generations’ waar kristallen beren worden uitgereikt.

Zo was de opening van het Generation Kplus (6+) de Belgisch-Nederlandse co-productie Zeevonk en is de korte film Ma mère et moi van Emma Branderhorst geselecteerd voor het onderdeel voor veertien jaar en ouder. Voor films die mikken op een jonger publiek is de Berlinale „een droomplek” om in première te gaan, legt regisseur Dwinger van Kiddo uit. Geselecteerd worden door het vooraanstaande festival is een kwaliteitslabel voor je film. Daarnaast probeert het festival via de Generation-programma’s meer dan andere festivals een jong publiek de bioscoopzaal in te krijgen, vertelt ze. En dat lijkt te lukken. De zaal met meer dan achthonderd stoelen voor de première van Kiddo was in geen tijd uitverkocht. Dwinger: „Mijn film gaat over een 11-jarig meisje, maar nu wordt hij ook echt gezien door mensen van die leeftijd.”

Silver Haze van Sacha Polak

In de namiddag ging Sacha Polaks drama Silver Haze in première in de jaren zestig bioscoop Kino International, waar de rode loper was uitgerold onder de enorme ‘zwevende’ gevel die uit het retro-futuristisch aandoende gebouw steekt.

Polaks vorige, eveneens Engelstalige film Dirty God, ging in première tijdens het prestigieuze Amerikaanse Sundance-festival. Maar voor Silver Haze ziet Polak voordelen aan een première in Berlijn. Silver Haze is een kleine, persoonlijke film – losjes geïnspireerd door het leven van de Britse actrice Vicky Knight. Zij speelde de hoofdrol in Polaks vorige film en liep als kind ernstige littekens op tijdens een café-brand, waarvan nooit is opgehelderd of hij werd aangestoken en zo ja, door wie. Tijdens het draaien en de promotie van Dirty God besefte regisseur Polak dat er veel te vertellen viel over het echte leven haar hoofdrolspeelster. „Dan kwam ik bij haar thuis en leerde ik bijvoorbeeld haar zusje kennen en vond hen zo’n leuk stel, dat ik het zusje ook in de film wilde.”

Verschillende familieleden van Knight spelen uiteindelijk zichzelf in Silver Haze waarin feiten en fictie door elkaar lopen en de brandbom waarover in Knights familie geregeld wordt gegrapt nu echt wordt gegooid om wraak te nemen.

Bij een première op een publieksfestival als Berlijn kan de hele cast en crew overkomen en in de schijnwerpers staan. Dat is een groot verschil met festivals als Cannes of Sundance, die vooral mikken op mensen uit de filmindustrie. Polak: „Zeker bij een project als Silver Haze is het belangrijk dat mensen die zo veel van zichzelf hebben gegeven, er ook zelf bij zijn.”

Lees ook dit verslag van de opening van het Filmfestival Berlijn 2023