Voor de Russische tennissers is de oorlog nooit ver weg

Het blauwe shirt met de kleine gele accenten, verwerkt in de swoosh, het logo van zijn sponsor Nike: het kan geen toeval zijn dat de Russische tennisser Andrej Roeblev (24) in deze kleurencombinatie op de baan stond in Indian Wells. Het is zijn manier om op subtiele wijze zijn steun uit te spreken voor Oekraïne.

De nummer zeven van de wereld haalde bij de ‘vijfde grandslam’ de halve finale, maar moest tijdens de persconferenties na de wedstrijden vooral veel praten over politiek. Sinds de oorlog in Oekraïne hebben de internationale tennisfederatie ITF en de spelersorganisaties ATP (mannen) en WTA (vrouwen) Rusland en Wit-Rusland geweerd als landenteams in de Davis Cup en ATP-cup (mannen) en Billy Jean King Cup (vrouwen). De Russische tennissers en tennissters mogen individueel, onder neutrale vlag, wel deelnemen aan toernooien. Op de websites van de ATP en WTA zijn de nationale vlaggen weggehaald bij de namen.

Voor veel mensen in de tenniswereld is daarmee de kous af. Toch zijn er ook partijen die de druk op de Russische spelers opvoeren, ook omdat het Internationaal Olympisch Comité bij het uitbreken van de oorlog in Oekraïne het advies gaf om alle sporters uit Rusland en Wit-Rusland bij toernooien te weren.

In Indian Wells sprak het Oekraïense talent Marta Kostjoek (19) zich uit tegen de deelname van Russische tennissters. Ze vond het „onacceptabel” om hen te zien in Indian Wells. Ze gooide olie op het vuur door te vertellen dat geen enkele Russische speelster persoonlijk naar haar toe is gekomen, om excuses aan te bieden voor de oorlog. Ook vond ze dat de Russen in Californië vooral klaagden over het feit dat ze moeilijk geld konden overboeken naar hun rekeningen.

Mitrailleur in plaats van racket

Kostjoek moest overigens toezien hoe haar landgenoten Sergiy Stakhovsky (36) en Aleksandr Dolgopolov (33) zich de afgelopen weken aansloten bij het Oekraïense leger. De gestopte toptennissers waren op social media te zien met een mitrailleur in plaats van een tennisracket in hun hand.

Nigel Huddleston, de Engelse onderminister van sport, zei dinsdag dat Russische tennissers en tennissters dit jaar van deelname aan Wimbledon moeten worden uitgesloten, als ze zich niet openlijk uitspreken tegen Poetin. Iets waar Steve Simon, de president van de WTA, het niet mee eens is. „Individuele spelers moeten geen slachtoffers worden van de beslissingen van een autoritair regime. We weten niet wat de toekomst brengt, maar wij hebben als WTA nooit individuele atleten geweerd, vanwege acties van hun politieke leiders”, verklaarde Simon.

Roeblev werd in Indian Wellls geconfronteerd met vragen over deze kwestie. Hij zei desgevraagd dat sport en politiek gescheiden moesten blijven. Tennis moet nu vooral het goede voorbeeld geven, door zich te verenigen en zich niet te laten uitspelen door de politiek, vindt hij.

De Rus won vorige maand het ATP-toernooi van Dubai. Daar schreef hij – direct na de Russische inval in Oekraïne – op de televisiecamera: ‘No war please’. De beelden gingen de hele wereld over.

„Wat Roeblev heeft gedaan, is een heel groot protest tegen Poetin”, zegt tenniscoach Felix Kaplan, die zelf opgroeide in de Sovjet-Unie, onder dictator Jozef Stalin. „Verder kon hij niet gaan. Dat is gevaarlijk. Nu zegt hij voldoende om niet door Poetin op het matje te worden geroepen.” Kaplan heeft in zijn leven altijd geleerd dat je een „officiële mening” hebt voor de buitenwereld en een „mening voor nauwe kring”. Het was ronduit gevaarlijk om politieke grappen te maken, legt hij uit aan de telefoon.

Kaplan emigreerde in 1973 naar Nederland, speelde in het Davis Cup-toernooi voor Israël, doceerde 27 jaar lang Ruslandkunde aan de Universiteit van Leiden en geeft tegenwoordig nog tennisles. Hij vermoedt dat Daniil Medvedev (26) zich expres liet uitschakelen in Indian Wells. De Russische nummer 1 van de wereld verloor in de derde ronde onverwachts van de Franse veteraan Gaël Monfils, waardoor de Serviër Novak Djokovic deze week weer op de eerste plaats van de wereldranglijst terugkeert.

„Medvedev lijkt net op een karakter uit een roman van Dostojevski”, vindt Kaplan. „Hij heeft het gezicht van een Russische dromer. Ik denk dat Medvedev niet in de schijnwerpers wilde staan en vragen wilde beantwoorden over Oekraïne.”

Statement

Medvedev sprak zich eerder indirect uit tegen de acties van Poetin, na de Russische inval in Oekraïne. „Ik wil als tennisser vrede voor de hele wereld promoten”, zei hij. Voor sommige mensen waren dat nogal neutrale woorden.

Maar zo ziet Kaplan dat niet. Die vindt het een sterk statement. „Alle Russen die buiten Rusland leven, zijn anti-Poetin. Per definitie. Ze vinden Poetin een psychopaat. Maar die tennissers verkeren in een soort niemandsland. Ze zijn eigenlijk geen Russen, het zijn buitenlanders buiten Rusland, en toch mogen ze niets zeggen.”

Ondertussen zijn de gevolgen van de oorlog soms zichtbaar op de tennisbaan. In haar partij in de derde ronde van het WTA-toernooi van Indian Wells, tegen Jelena Rybakina (22) uit Kazachstan, begon Victoria Azarenka (32) midden in een game, hard te huilen. Het was een hartverscheurend tafereel. Het Amerikaanse publiek steunde de tweevoudig grandslamkampioene uit Wit-Rusland met een lang applaus.

„Als ik iets mis nu in de wereld is het empathie. We moeten er voor elkaar zijn. Dat is waar we voor leven. Geweld is nooit terecht in mijn ogen”, zei Azarenka na haar nederlaag in twee sets. Daarna verwijderde ze haar social media accounts. Voor het toernooi in Californië begon, vertelde ze al dat ze overweldigd was door verdriet, vanwege de slachtoffers van de oorlog.