Volksheld ‘Unser Uwe’ scoorde altijd en overal

„Uwe, Uwe, Uwe…” Uit vele duizenden kelen klonk de voornaam van de populairste West-Duitse voetballer van dat moment – de 29-jarige aanvaller Uwe Seeler. Het was 31 juli 1966, daags na de finale waarin West-Duitsland door Engeland verslagen was, in de verlenging. De ploeg was in Frankfurt op Duitse bodem teruggekeerd en werd als winnaar ontvangen. Verliezen van Engeland, in het hol van de leeuw dat Wembley heet, was geen schande – de manier waarop dat gebeurde was zuur; Engeland won met 4-2, en was bij een 2-2 gelijkspel op voorsprong gekomen door een doelpunt dat eigenlijk geen doelpunt was. Decennia voordat de doellijntechnologie werd uitgevonden, schoot Geoff Hurst de bal tegen de lat en via de doellijn kwam die terug in het veld. Doelpunt, oordeelde de Zwitserse scheidsrechter Gottfried Dienst op aanwijzing van zijn Azerbeidzjaanse grensrechter, en zo werd de weg geplaveid naar de eerste en tot nu toe enige wereldtitel van Engeland.

Vele jaren later zou het Duitse voetbaltijdschrift Kicker een foto van Uwe Seeler kort na de WK-finale tot foto van de eeuw kiezen. Een verslagen Uwe Seeler, met hangende schouders en zijn hoofd in de verste stand voorover gebogen, loopt het veld af, op weg naar koningin Elizabeth in de koninklijke loge én de zilveren medaille. Een geüniformeerde suppoost die naast hem loopt houdt zijn rechterhand op de rug van de gebroken speler. Dit werd voor West-Duitsland hét beeld van de verloren finale – een gebroken Uwe, Uns Uwe, zoals de Duitsers hem liefkozend noemden. Onze Uwe. Het was Seelers derde WK, en dichter bij de wereldtitel was hij niet geweest en zou hij ook niet meer komen.

Het scheelde weinig of hij was er al op het WK van 1954 bij geweest. De in Hamburg geboren en getogen Seeler was toen 17 en stond al meer dan een jaar in de voorhoede van het eerste elftal van de plaatselijke HSV, de club waar zijn vader speelde en waar Erwin Seeler zijn zoons Uwe en Dieter in 1946 als lid aanmeldde. Anderhalve maand voor het WK dat door de West-Duitse overwinning onder aanvoering van Fritz Walter op het Hongarije van Ferenc Puskas bekend werd als ‘Het Wonder van Bern’ (Duitsland had in de voorronde nog met 8-3 van de Hongaren verloren), speelde Seeler de sterren van de hemel in een FIFA-jeugdtoernooi. Hij maakte dertien van de achttien West-Duitse goals. Bondscoach Sepp Herberger had de jonge aanvaller graag meegenomen naar het WK in Zwitserland, maar de inschrijving van de selecties was al gesloten.

Der Alte Bomber

In 1958 maakte Seeler in Zweden zijn WK-debuut. West-Duitsland verloor de halve finale van het gastland, Brazilië won de wereldtitel. Vier jaar later in Chili dezelfde wereldkampioen, opnieuw met Garrincha en Pelé. West-Duitsland verloor in de kwartfinale van Josip Skoblars Joegoslavië. In 1966 strandden de Duitsers onfortuinlijk op Wembley, in 1970 in Mexico zou Pelé voor de derde keer wereldkampioen worden met Brazilië en stond Uwe Seeler voor de vierde keer met lege handen – voor de derde keer als aanvoerder. Schrale troost: op het nippertje troefde Seeler de Braziliaanse superster Pelé af door als eerste voetballer te scoren op vier opeenvolgende WK’s. Die laatste keer verkeerde Seeler voor het eerst op een eindtoernooi in het prettige gezelschap van die andere Bomber, Gerd Müller, de 24-jarige spits van Bayern München die in 2021 overleed. De doelpuntenmachines gingen door het leven als Der Alte Bomber en Der Junge Bomber. Seeler was door bondscoach Helmut Schön achter Müller gepositioneerd, op het middenveld. Dat betekende dat hij nóg meer meters moest afleggen, en dat in de zomerse hitte van Mexico – maar Seeler schikte zich in zijn nieuwe rol.

En ook als middenvelder scoorde Seeler, misschien wel het belangrijkste doelpunt uit zijn carrière – in de kwartfinale tegen titelhouder Engeland. En zoals zo vaak vanuit een bijna onmogelijke positie. Vlak voor tijd kopte Seeler een voorzet van Karl-Heinz Schnellinger richting goal, doelman Peter Bonetti was kansloos: 2-2. In de verlenging scoorde Müller het winnende doelpunt. In de daaropvolgende halve finale moesten de Duitsers buigen voor Italië, in een treffen voor ruim 100.000 toeschouwers in het Aztekenstadion dat de geschiedenis inging als ‘de wedstrijd van de eeuw’. In een zinderende verlenging schoot Gianni Rivera Italië naar de finale. De Duitsers onder aanvoering van Seeler konden de arena met opgeheven hoofd verlaten – Seelers collega en goede vriend Franz Beckenbauer zelfs met een gebroken schouder, in een provisorische mitella. Twee maanden later speelde Seeler tegen Hongarije zijn laatste wedstrijd voor de nationale ploeg, kort daarna kreeg hij het Bundesverdienstkreuz, de hoogste onderscheiding in West-Duitsland die niet eerder aan een sporter was gegeven. In 72 interlands had hij 43 doelpunten gemaakt.

‘Vergiss den Uwe nicht’

Zijn afscheid van het clubvoetbal kwam in 1972, na negentien jaar bij HSV waarin hij 476 wedstrijden speelde en 404 maal scoorde. „Vergiss den Uwe nicht”, zong de Oostenrijkse schlagerkoning Udo Jürgens op het afscheidsfeest, als gelegenheidsvariatie op zijn hit dat jaar Vergiss die Liebe nicht. Ook na zijn voetbalpensioen koesteren de Duitsers hem als Einer von uns en Einer wie keiner.

De volledige oogst van clubspeler Seeler: de landstitel in 1960, de beker, de DFP-bokal, in 1963 na een finale tegen Borussia Mönchengladbach waarin hij alle drie de doelpunten maakte. Europees succes bleef uit in de bijna twintig jaar dat Seeler in Hamburg speelde; in 1968 verloor HSV de finale van de Europa Cup 2 van Gianni Rivera’s én Karl-Heinz-Schnellingers AC Milan, in de Kuip in Rotterdam. Voorzitter van Hamburger SV was hij nog even in de jaren 90.

In 1978 maakte Seeler een comeback, in buitenlandse dienst: een eenmalig optreden voor het Ierse Cork Celtic, in een officiële wedstrijd. Zijn ploeg verloor, maar Unser Uwe, ook buiten het veld aan de zijde van echtgenote Ilka Buck (oud-handbalster bij HSV) altijd spectaculair normaal gebleven, nam op 41-jarige leeftijd afscheid in stijl: hij scoorde tweemaal.

In Hamburg staat bij het stadion van HSV een standbeeld. Niet van clubman Seeler, maar een reusachtig exemplaar van zijn rechtervoet; de voet waarmee hij zijn stad en zijn land zoveel plezier verschafte.