Vertrouwensbreuk in Spaanse coalitie om verkrachtingswet

Wantrouwen, tranen en wederzijdse beschuldigingen in de Spaanse regering. Een parlementair debat over de wet ‘Solo sí es sí’ [Alleen ja betekent ja] heeft dinsdagavond een vertrouwensbreuk veroorzaakt binnen de coalitie van premier Pedro Sánchez. Zijn sociaal-democratische partij PSOE en de linkse coalitiepartner Unidas Podemos konden het niet eens worden over een wijziging van deze wet, die er onbedoeld voor heeft gezorgd dat zedendelinquenten vervroegd vrijkomen.

Uiteindelijk won Sánchez dinsdag de stemming in het Congres van Afgevaardigden over de wetswijziging, met de steun van rechts en enkele linkse minderheidspartners. Met de tegenstem van Unidas Podemos is het voor het eerst dat de regeringspartijen zo openlijk tegen elkaar ingaan.

Het parlementaire debat ging er verhit aan toe. Minister Irene Montero Gil (Gelijkheid, Unidas Podemos), die verantwoordelijk is voor Solo sí es sí, raakte in tranen door een aanval van coalitiegenoot PSOE. „We zijn dat gezeur van Unidas Podemos zat”, zei Andrea Fernández Benéitez (PSOE). Lucía Muñoz Dalda van Unidas Podemos betichtte de partij van premier Sánchez op haar beurt van geflirt met de oppositiepartijen.

Toestemming voor seks

De wet zorgt al maanden voor onrust in het parlement. Voorheen werden zedendelinquenten in Spanje alleen veroordeeld als het slachtoffer kon aantonen dat ze zich had verzet. Met Solo sí es sí moest daar verandering in komen. Onder deze nieuwe wet kunnen daders makkelijker veroordeeld worden wanneer een vrouw geen expliciete toestemming heeft gegeven voor seks.

De nieuwe wet maakt geen onderscheid tussen de verschillende vormen van seksueel misbruik, zoals verkrachting, intimidatie en aanranding. Sommige rechters oordeelden dat dit betekende dat bestaande straffen moesten worden verminderd. Volgens de Algemene Raad voor de Rechtspraak zijn er na invoering van de wet 721 zedendelinquenten vervroegd vrijgekomen.

Lees ook: Spaanse wet stelt toestemming voor seks centraal in verkrachtingszaken

De wetswijziging beoogde de straffen voor seksueel geweld en intimidatie alsnog te verhogen. Een voorbeeld: voor seksueel misbruik zonder geweld kun je met het nieuwe voorstel van Sánchez tot vijf jaar cel krijgen, net als bij de vorige wet. Bij Solo sí es sí was dat maximaal vier jaar. Seksueel misbruik mét geweld wordt nu bestraft met minimaal twee en maximaal acht jaar gevangenisstraf. Met de hervorming van Sánchez wordt dat minimaal vijf jaar en maximaal tien jaar.

Toch wilde Unidas Podemos het verhogen van de straffen niet steunen, omdat minister Montero vindt dat niet de wet zelf het probleem was, maar de manier waarop rechters haar toepassen. Volgens de coalitiepartij moeten slachtoffers door deze wetswijziging opnieuw bewijzen dat ze überhaupt zijn misbruikt.

De ruzie tussen de regerende partijen komt op een ongelukkig moment. Woensdag is het Internationale Vrouwendag, ook wel 8-M genoemd door de Spanjaarden. Het is een feestdag die jaarlijks groots wordt gevierd, met een vrouwenmars in de grote steden.

Genderquotum

De regerende partijen verschillen ook van mening over een andere wet, die dinsdagmiddag is aangenomen: Spanje gaat een genderquotum voor kabinetsfuncties vastleggen in de wet. Van elk geslacht moet minstens 40 procent vertegenwoordigd zijn in de regering. De wet moet nog wel langs het parlement.

Met deze wet zou Spanje het eerste Europese land worden met een wettelijk bindend kabinetsquotum. De wet vereist ook een gelijk aantal vrouwen en mannen op de kandidatenlijsten van politieke partijen voor gemeentelijke, regionale, nationale en Europese verkiezingen, net als in de top van het bedrijfsleven.

„Als vrouwen de helft van de samenleving vertegenwoordigen, dan moet de helft van de politieke en economische macht aan vrouwen toebehoren”, zei de premier afgelopen weekend, toen hij het wetsvoorstel aankondigde. Nadat ze eerder al het menstruatieverlof, een transgenderwet en een versoepelende abortuswet had ingevoerd, laat de regering van Sánchez zich wederom zien als voortrekker op het gebied van progressieve gendergelijkheidswetten in Europa.

In de regering van Sánchez zijn veertien van de 23 kabinetsleden vrouw, onder wie Yolanda Díaz Pérez, Nadia María Calviño Santamaría en Teresa Ribera Rodríguez, die alle drie naast hun ministerschap ook vicepremier zijn. Afgerond is dat 61 procent en dat betekent dat het aantal mannen in de regering onder de gewenste 40 procent zit.

In een EU-richtlijn die vorig jaar werd goedgekeurd, staat dat alle lidstaten ervoor moeten zorgen dat tegen 2026 minstens 40 procent van de bestuursfuncties bij onder meer beursgenoteerde bedrijven wordt bekleed door ‘het ondervertegenwoordigde geslacht’. Uit eigen onderzoek van de EU bleek dat slechts 31,5 procent van de leden van de Europese raden van bestuur vrouw was.

Hoewel de wet door het kabinet is goedgekeurd, stond Unidas Podemos ook om deze wet niet te springen. Volgens minister Ione Belarra (Sociale Rechten) moet de premier zich richten op de „echte problemen” van de Spanjaarden, zoals de onbetaalbare huizen.