Van melancholiek paaldansen tot vallende menselijke torens: Circusstad Festival toont rijkdom van hedendaags circus

Ook op je naaldhakken kun je op de stok van de trapeze staan, of eraan hangen en zweeffiguren in de lucht maken. De Duitser Germain Charlat doet het bij House of Circus, een duo dat hij vormt met handstand-acrobaat Nick van der Heyden. De mannen waren dit weekend te zien op het toneel van de Oude Luxor, als onderdeel van de tiende editie van het vijfdaagse Rotterdamse Circusstad Festival. Eerst warmden de twee zich op met een quasi-modeshow, waarna ze zich verkleedden tot extravagante drag queens. Waarbij ze zich niet beperkten tot één outfit.

Op disco en dancemuziek toonde Van der Heyden in een roodleren stoeipakje zijn kracht en lenigheid bij handstands op één hand, met benen in spreidstand. Chalat etaleerde dezelfde vermogens aan de trapeze, met veeleisende afsprongen op de mat onder trapeze – waarbij de schoenen met naaldhakken wel weer uit waren.

Met wat aangezette onderlinge botsingen en theatraal vertoon maakt het duo er een voldragen queer show van. Met een puntig uitgespeeld chaotisch einde, ingezet door Van der Heyden die verraste met een proeve van luide operazang.

Met The Chosen Haram van Sadiq Ali bood het festival nog een voorstelling met queer thematiek. Sadiq en zijn partner toonden dat je ook huilend acrobatische toeren in een Chinese paal kan uithalen en dat paaldansen melancholiek kan ogen. De twee beeldden een verhaal uit over mannen die verliefd worden, waarna de een wordt geplaagd door uit zijn geloof voortkomend schuldbesef. Maar berouw en zelfkastijding zijn slechts een onderbreking voor een romance die uitloopt op uitbundig hedonisme. Verrassend was de drugsdroom: een uitstapje uit de werkelijkheid, gespeeld in een sequentie met wapperend plastic. Even onverwacht was het tragische einde, een duistere eindtoon van deze ‘verboden’ liefde.

https://www.youtube.com/watch?v=N3ygDmzYiiE

Wiskundig

Zulke verhalende voorstellingen met een eigen signatuur geven kleur aan dit festival, dat zich richt op hedendaags circus en meer ruimte biedt voor maatschappelijke thema’s en persoonlijke verhalen. Nieuw dit jaar was de uitbreiding van de zalen en tenten in het centrum naar de wijk Katendrecht, waar in de open lucht en bij Theater Walhalla en Circus Rotjeknor veteranen en jong talent te bewonderen waren.

Circusstad bood ook hedendaags circus van internationale klasse, zoals Möbius van het Franse Compagnie XY, het huisgezelschap van deze tiende editie. Een achttiental artiesten verzorgde een grandioos optreden, vol ontzagwekkende elementen. Grondacrobatiek heeft zijn grenzen, maar de schoonheid van Möbius lag, behalve in verbluffende techniek, in de almaar wisselende formaties en patronen die de acrobaten vormden. Rennend over de vloer en in groepjes samenkomend voor sprongen en salto’s, construeerden ze onophoudelijk een vloeiend lijnenspel – horizontaal en verticaal. Met die ruimtelijke structuren eerden ze de Duitse wiskundige in de titel.

Alles in dit optreden draaide om eenheid, vertrouwen en samenzijn. De achttien in het zwart geklede acrobaten transformeerden tot een geoliede machine met gedeelde armen en benen. Zoals bij torens van drie of vier mensen staand op elkaars schouders, die traag zijdelings ineen stuikten, opgevangen door anderen. En te zien in hoe de lichtere exemplaren van de groep vlogen en handstands hoog in de lucht maakten, geworpen en gesteund door de sterkeren. Gedragen door minimalistische, stuwende muziek vonden ze steeds andere manieren om hun lichaam in de waagschaal te stellen.

Slapstick

Humor is een veelgebruikte manier om een acrobatische voorstelling een extra laag te geven. Bij gebrek aan gesproken woord is die humor fysiek: liefhebbers van slapstick en absurditeiten werden goed bediend. Het Vlaamse vijftal Be Flat toonde zich er zeer bedreven in. Hun Double You was een geestige combinatie van clownerie, acrobatiek en muziektheater. Het veelbelovende begin, waarbij het aan weerszijden van een piste zittende publiek was gescheiden door een wit doek, en er feitelijk twee voorstellingen tegelijk plaatsvonden, hielden ze helaas niet al te lang vol. Maar de energie spatte er een uur lang vanaf: van evenwichtskunsten in de nok van de tent tot een vurige drumsessie aan het slot.

Groepsdynamiek was ook, hoewel op een veel bescheidener schaal, de lol van het optreden van het Rotterdamse gezelschap Tall Tales Company, dat in Square 10 bezoekers door de gangen en trappenhuizen van Theater Rotterdam leidde. Via koptelefoons kwamen er wandelinstructies door en klonk er muziek. Door het synchroon en in groepsverband jongleren veranderde de voorstelling voortdurend van karakter: jongleurs deden hun kunstjes onder meer door aan elkaar te hangen of door ieder één hand te gebruiken.

Zo veranderde een jongleursact vanzelf in een getallenreeks. In plaats van ballen zag je als het ware cijfers uit handen opstuiven

Ballen en piepschuim

Inspiratiebron van de groep was het abstracte werk van de kunstenaar Don Satijn. Dat kreeg een fraaie uitwerking. Bijvoorbeeld na de uitleg dat elke handeling van een jongleur een nummer heeft (1 is de bal horizontaal overbrengen, 3 een klein boogje). Zo veranderde een jongleursact vanzelf in een getallenreeks. In plaats van ballen zag je als het ware cijfers uit handen opstuiven.

Behalve ballen leent ook piepschuim zich voor objectmanipulatie, zo toonde de Duitser Andrea Salustri in zijn solo Materia. In een spel met ventilatoren en piepschuimen platen gaf hij het witte materiaal een eigen leven. Piepschuim kan mooi smelten onder de hitte van een föhn en met uitgekiend licht en een bak korrels creëerde Salustri een feestelijke glitterbui. Vernuftig was ook het slot: dankzij een batterij microfoons kreeg kreunend en schurend piepschuim de decibellen van een gewelddadige storm.

Het hedendaags circus kent niet de parade van acts, maar wel minstens evenveel variatie. De onmiskenbare publiekslievelingen van het festival waren twee illusionisten: het Duitse duo Siegfried & Joy, bekend van America’s Got Talent en groot op Instagram. Hun Las Vegas in Rotterdam was zowel een heerlijk schuimende parodie op het illusionisme als een serieuze demonstratie van hun onbetwistbare vakmanschap. Gekleed in goudlamé showpakken smeedden ze met tetterende muziek en vrolijke publieksparticipatie hun indrukwekkende goocheltrucs quasi-terloops aaneen. Overal schoten toverstafjes tevoorschijn, er vloog een rubberen duif rond, palen werden doorsneden door zakdoeken, kaarten groeiden in monden en tafels konden zweven. Het half uur vloog voorbij in deze turboshow: een bruisend middelpunt van een bruisend festival.

Lees ook: interview met Siegfried & Joy