Twee Nederlandse ondernemers schuldig bevonden in zaak rond illegale houtimport uit Myanmar

In de allereerste strafzaak op basis van de Europese Houtverordening, zijn twee Nederlandse ondernemers veroordeeld. Zij importeerden teakhout uit Myanmar – omstreden vanwege de ontbossing in het land. Een derde betrokken houthandelaar werd vrijgesproken. De Europese Houtverordening moet er voor zorgen dat er geen illegaal hout meer op de Europese markt komt.

De twee veroordeelden – Roelof B. en Arthur van der V. – hebben in 2018 en 2019 teak uit Myanmar geïmporteerd via Tsjechië. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) had B. kort daarvoor een last onder dwangsom opgelegd omdat hij hout importeerde uit Myanmar. Daarna nam de houtimport ineens, met hulp van Van der V. en met een andere bedrijfsnaam, een omweg via Tsjechië. In totaal ging het volgens het Openbaar Ministerie om teakhout ter waarde van 2,5 miljoen euro.

Hoewel er gevangenisstraffen tot zes jaar staan voor het negeren van de Houtverordening, had het Openbaar Ministerie drie taakstraffen geëist, elk van 240 uur. De eis was lager, aldus de officier, omdat de rechtszaak jaren heeft voortgesleept.

De rechtbank veroordeelt B. inderdaad tot 240 uur vanwege de duur van de rechtszaak, maar noemt in zijn geval „onvoorwaardelijke gevangenisstraf normaal gezien passend en geboden”. Voor Van der V. komt de rechtbank op een lagere straf van 90 uur. Een derde houthandelaar, die het hout in Myanmar inspecteerde, is vrijgesproken.

Onderzoek kostte veel tijd

De zaak duurde zo lang omdat het onderzoek, inclusief het verhoren van verdachten uit Tsjechië en Myanmar, veel tijd kostte. Ook was het de eerste strafzaak op basis van deze wetgeving die in 2013 is ingegaan. De officier hoopt dat de strafzaak andere ondernemers afschrikt, en andere landen ook strafzaken zullen beginnen.

De zaak draaide niet om de vraag of het hout van de ondernemers illegaal was gekapt. Daar gaf de rechtbank ook geen oordeel over. In de Europese Houtverordening staat dat houtimport moet voldoen aan een aantal zorgvuldigheidsverplichtingen. Ondernemers moeten bijvoorbeeld waarborgen dat de kans op ontbossing bij hun hout ‘verwaarloosbaar’ is. Juist bij teak uit Myanmar kan dat eigenlijk niet, concludeerde een expertgroep van de Europese Unie in 2017. Er is zoveel corruptie in het land, dat hout van gecontroleerde houtkap zich vermengt met illegaal gekapt hout. In dit geval hebben de ondernemers niet genoeg gedaan om het risico op illegale houtkap uit te sluiten, oordeelde de rechtbank.

De houtimporteurs waren tijdens de rechtszaak verbolgen over het optreden van het Openbaar Ministerie, dat invallen deed, telefoongesprekken afluisterde, beslag legde op hun containers met teakhout, maar ook hun woonhuis, telefoons en rekeningen. Ook wezen ze naar concurrenten die nog teakhout uit Myanmar importeren naar Nederland bijvoorbeeld via Kroatië.

Zeldzaam

Binnen het milieurecht is het nog zeldzaam dat ondernemers worden onderworpen aan een strafzaak. Dat moet veranderen, vindt het OM, dat steeds strenger wil gaan kijken naar onder meer illegaal hout. Ook wordt de Europese Houtverordening binnenkort uitgebreid. Omdat bomen niet alleen gekapt worden voor hout, maar ook voor landbouwgrond, gaan vergelijkbare regels tegen ontbossing ook gelden voor producten als soja, rubber, koffie en palmolie.

Teakhout is ontzettend populair in de luxe jachtbouw, waar Nederland ook een grote industrie van heeft. Klanten betalen 600 tot 800 euro per vierkante meter voor het hout, legde een houthandelaar uit op de zitting. Het goudbruine hout wordt niet alleen als stijlvol gezien, het is ook sterk en goed bestand tegen weersomstandigheden en ongedierte. „Zo’n jacht moet van ontzettend heet Caribisch gebied binnen een maand op de Noordpool kunnen zijn, waar het -30 graden is”, aldus de handelaar. „Teak kan dat.”

En het beste teak, aldus de ondernemers, komt uit Myanmar. Maar de impact van illegale houtkap is groot, zegt het OM. Ook de rechter onderschrijft dat. „Illegale houtkap is een ernstig maatschappelijk probleem van groot internationaal belang. Dit draagt bij aan ontbossing en bedreigt daarmee de biodiversiteit.” Ondernemer B., aldus de rechtbank, „heeft zijn eigen commerciële belang zwaarder laten wegen dan het maatschappelijk belang.”