Trumps schaduw hangt nog over partij

Een jaar en een maand na dato trekt de bestorming van het Capitool nog altijd diepe sporen door de Republikeinse Partij. Vrijdag demonstreerden twee gebeurtenissen de verdeeldheid in de conservatieve gelederen. Het begon ermee dat het nationaal partijbureau een formele berisping uitdeelde aan twee Congresleden omdat zij lid zijn van een parlementaire commissie die de gebeurtenissen rond 6 januari 2021 onderzoekt. Enkele uren later gaf voormalig vicepresident Mike Pence een toespraak waarin hij voor het eerst zei dat Donald Trump de verkiezingen had verloren. Als vicepresident had hij niet de bevoegdheid gehad om de uitslag in de prullenbak te gooien, zei Pence. „Trump zat fout.”

De gebeurtenissen en de reacties erop laten zien dat de Republikeinen nog steeds niet zeker weten hoe ze met de erfenis van Trump moeten omgaan. Een meerderheid van de Republikeinse politici en kiezers heeft zich verbonden aan de beschuldigingen van de oud-president. Hij blijft volhouden dat Joe Biden niet rechtmatig is gekozen, dat de verkiezingen in cruciale staten zijn ‘gestolen’ door fraude. Voor die beschuldigingen heeft Trump nooit steekhoudend bewijs geleverd. Pence is de hoogste functionaris van de vorige regering die dat onderstreepte toen hij vrijdag zei: „Ik had niet het recht de uitslag van de verkiezingen te overrulen.”

‘Een toeristisch bezoek’

De bestorming van het Capitool, waarbij vijf mensen het leven zouden laten, voltrok zich op de dag dat het Amerikaanse Congres de verkiezingsuitslag ceremonieel moest bekrachtigen. Toenmalig president Trump had zich door een jurist laten influisteren dat zijn vicepresident als voorzitter van de gezamenlijke vergadering de uitslag ongeldig kon verklaren. Als Pence „het goede zou doen”, dan verwachtte Trump president te kunnen blijven. Toen Pence aan Trump liet weten dat hij een dergelijke bevoegdheid niet las in de tekst van de grondwet, zei Trump tegen zijn aanhang dat hij „heel erg teleurgesteld” was in zijn vicepresident. Even later scandeerde de menigte voor het Capitool: „Hang Mike Pence op!”

Pence mag nu publiekelijk afstand hebben genomen van zijn vroegere baas, hun beider partij heeft de visie van Trump op de verkiezingen en op de Capitoolbestorming nog eens extra stevig omarmd. In de formele berisping van de Republikeinse afgevaardigden Liz Cheney en Adam Kinzinger schreef het partijbestuur vrijdag dat zij „deelnemen aan een door Democraten geleide vervolging van gewone burgers die zich bezighielden met rechtmatig politiek debat”.

Lees ook: 6 januari 2021, de dag dat de Amerikaanse democratie wankelde

Het bagatelliseren van de Capitoolbestorming is normaal geworden aan de rechtervleugel van de Republikeinse Partij. Een afgevaardigde karakteriseerde de gewelddadigheden eerder als „een toeristisch bezoek”. Vanuit het (getalsmatig kleine) midden van de Republikeinse Partij kwamen direct verontwaardigde reacties. Oud-presidentskandidaat Mitt Romney twitterde dat zijn partij zich moest schamen voor de berisping. Liz Cheney zette nog eens een filmpje van het „rechtmatig politieke debat” online.

Midtermverkiezingen

Het is een pikante familieruzie in een verkiezingsjaar. In Amerikaanse media wezen analisten erop dat de Democratische Partij ongekend kwetsbaar is en dat alle energie die wordt verspild aan ruzie over de vorige verkiezingen beter besteed is aan de zogeheten midterm-verkiezingen van november. Met de voortslepende pandemie, de voortjakkerende inflatie en de almaar dieper wegzakkende rapportcijfers voor president Biden zou het veroveren van een meerderheid in het Congres relatief simpel moeten zijn voor de Republikeinse Partij.

Maar de persoon van Donald Trump verstoort het normale verloop van de Republikeinse campagne. Hij dwingt de partij achteruit te kijken en maait daarbij iedereen onderuit die hem daarbij hindert. De leider van de Republikeinse factie in de senaat, Mitch McConnell, werd door Trump „een ouwe kraai” genoemd. Hij gaf Pence in een verklaring op zaterdag ook onder uit de zak, omdat die „als een lopende band” de verkiezingszege bij Biden had bezorgd. „Ik had gelijk en iedereen weet het”.