China’s premier Li Qiang is milder over de VS dan zijn buitenlandminister

China’s economische groei? „Laten we eerlijk zijn, het is heus niet zo dat elke Chinese burger elke ochtend eerst even checkt hoe hoog de economische groei nu weer is”, zo relativeerde de kersverse premier Li Qiang de traditionele Chinese nadruk op groeicijfers.

Voor dit jaar is de groeiverwachting aan het begin van het Nationale Volkscongres op rondom de 5 procent gesteld. Dat is relatief laag naar Chinese maatstaven. Maar volgens Li, die voor het eerst de jaarlijkse persconferentie aan het slot van het Volkscongres hield, zal het nog lastig genoeg zijn om die groei ook echt te halen.

Het gaat volgens hem niet om de kwantiteit, maar vooral om de kwaliteit van de groei. „De bevolking kijkt veel eerder naar de kwaliteit van huisvesting en medische voorzieningen, naar het onderwijs en het milieu”, zei Li, en dat zijn zaken die volgens hem nog veel beter kunnen. China moet ook werken aan een meer gelijkmatige verdeling van de welvaart, de zogeheten „gedeelde welvaart” die centraal staat in het beleid van de Chinese president Xi Jinping.

Li, die als premier vooral over de economie gaat, staat voor de zware opgave om het nationale en internationale vertrouwen in de Chinese economie te herstellen. Hij zocht het daarbij vooral in een optimistische toon, zonder al met uitgewerkte plannen te komen.

Lees ook Als VS niet inbinden ‘zijn conflict en confrontatie onvermijdelijk’, zegt China’s belangrijkste diplomaat

Over de VS sprak hij in beduidend mildere bewoordingen dan Qin Gang, de minister van Buitenlandse Zaken een week eerder. „De VS en China moeten samenwerken. Als we samenwerken, kunnen we veel bereiken”, zei hij. En: „Het is belangrijk dat er nu beleid en concrete plannen worden gemaakt op basis van de consensus die president Xi en president Biden vorig jaar november met elkaar hebben bereikt.”

Daarmee greep Li terug naar één van weinige recente lichtpuntjes in de relatie tussen beide landen: het moment dat beide presidenten elkaar drie uur spraken op Bali in de marge van de G20. De hoop dat de relatie daarna niet verder zou verslechteren werd al snel weer de grond in geboord toen de VS een Chinese ballon uit de lucht schoten. Volgens de VS was dat een spionageballon, maar volgens China een luchtvaartuig voor meteorologische metingen.

Schizofrene houding

Li geeft met de verwijzing naar de topontmoeting tussen Xi en Biden aan dat China op economisch vlak nog steeds graag met de VS verder wil. China stuurt volgens hem niet op een ontkoppeling van beide economieën aan. „De laatste tijd wordt er in de VS veel gesproken over ontkoppeling, maar hoeveel mensen profiteren er van zo’n hype?”, vroeg Li zich hardop af. „De wederzijdse handel bereikte vorig jaar met 770 miljard dollar juist een nieuw record.”

Lees ook China-beleid EU begint te verharden

Li’s uitspraken laten zien hoe schizofreen China’s houding tegenover Amerika inmiddels is geworden. Op economisch vlak wil China de VS absoluut niet kwijt als partner, maar politiek gezien legt China de VS het vuur steeds nader aan de schenen.

Li probeerde zijn gehoor er ook van te overtuigen dat de Chinese overheid er alles aan wil doen om Chinese private bedrijven alle kansen te geven. „Vorig jaar zijn er sommige onjuiste opmerkingen gemaakt over de ontwikkeling van de private economie, waardoor sommige ondernemers ongerust werden”, zei Li. Hij doelde daarbij waarschijnlijk op sommige commentaren waarin werd gesteld dat er in Xi’s nieuwe wereld van gedeelde welvaart een einde gemaakt zou worden aan de al veel te lang getolereerde en ‘asociale zelfverrijking’ van private bedrijven.

De toespraak van premier Li Qiang werd op veel plekken in China op tv uitgezonden. Foto AFP

Foto Tingshu Wang/Reuters

Foto Jade Gao/AFP

Li, die geldt als goed bekend met de privésector, benadrukte echter dat privébedrijven altijd een belangrijke motor voor de Chinese economie hebben gevormd en dat ze dat ook zullen blijven vormen. Maar alleen al het feit dat hij dat zo stellig zegt, geeft aan hoezeer privébedrijven zich momenteel in de hoek gedrukt voelen. Ze zijn bang dat de staat en de Partij steeds willekeuriger en wispelturiger met privébedrijven omgaan.

China zal volgens Li de deuren ook alleen maar steeds verder openzetten voor buitenlandse investeerders. „We gaan een gelijk speelveld scheppen voor allerlei soorten marktpartijen en we zullen ons blijven inspannen om private ondernemers te helpen in hun groei en bloei”, aldus Li.

Coronabeleid

China kent momenteel een hoge jeugdwerkloosheid van bijna 20 procent. Ook zal het de naar verwachting 11,5 miljoen jongeren die deze zomer van de universiteit komen grote moeite kosten om een baan te vinden. Maar daaraan gaf Li vooral een positieve draai: met die afgestudeerden heeft China juist een enorm potentieel in huis om de kwaliteit van de economie te verbeteren.

Lees ook Zonder zero-Covid is er in China geen houden meer aan

Hij stelde verder dat het Chinese coronabeleid in alle opzichten geslaagd en correct is geweest. Hij noemde het „fantastisch” dat China erin is geslaagd om binnen de korte termijn van twee maanden over te schakelen van een land waar strenge coronamaatregelen golden naar een land waar alles weer normaal functioneert.

Hij liet daarbij de overvolle ziekenhuizen en crematoria buiten beschouwing, evenals de mogelijk ruim één miljoen doden die er in die periode zijn gevallen.