N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Analyse
Presidentskandidatuur Verenigde Staten Als Joe Biden zich niet weer kandideert, kan hij terugzien op een geslaagd presidentschap en verliezen de Republikeinen een geliefd doelwit.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/02/data96336825-576808.jpg)
Foto Evelyn Hockstein/Reuters
Zelfs Democratische kiezers die zelf boven de tachtig zijn, zeggen het met veel overtuiging: Joe Biden? Tweede termijn? „But he’s sooo old!”
In de aanloop naar de State of the Union van dinsdag wordt druk gespeculeerd over een eventuele nieuwe kandidatuur van Biden (80) voor de presidentsverkiezingen van 2024. Zijn besluit wordt kort na zijn jaarlijkse rede verwacht.
Zijn verslagen rivaal van 2020 heeft al in november aangekondigd dat hij het in elk geval weer wil proberen. De nu 76-jarige Trump was voor de destijds 76-jarige Biden reden zich in de race te storten, die hij in november 2020 won. Indien de huidige president zich kandidaat stelt, zullen de meeste Democratische politici het uit hun hoofd laten hem intern uit te dagen. Tegenkandidaten uit de 2020-campagne zitten nu in zijn regering, zoals vicepresident Kamala Harris of Pete Buttigieg, of ze zeggen volmondig te hopen dat Biden zich opnieuw kandidaat stelt, zoals Elizabeth Warren en Amy Klobuchar. De weg is wat de Democraten betreft vrij voor een tweede termijn, die zou kunnen eindigen met een 86-jarige president.
Maar wat als…?
Wat nou als Biden deze maand besluit dat hij het erbij laat? Dat hij één termijn genoeg vindt? Om te beginnen zou hij daarmee inhoud geven aan de omschrijving die hij tijdens de campagne van 2020 van zichzelf gaf: „Ik zie mezelf als een brug”, zei hij destijds. „Een heel nieuwe generatie van leiders staat achter mij.”
Denk aan het terugtreden van Nancy Pelosi in november. Als ongehoord succesvolle voorzitter van het Huis van Afgevaardigden wachtte de 82-jarige leider van de Democratische Partij tot na de verkiezingen en daarna gaf ze het stokje over aan de dertig jaar jongere Hakeem Jeffries. Zij was de eerste vrouwelijke Speaker of the House, hij is de eerste Afrikaans-Amerikaanse man die een grote partij leidt. De machtsoverdracht ging geruisloos, ook de twee oudere luitenants van de partijleiding trokken zich terug.
Als de bij kiezers van alle partijen weinig populaire Biden zichzelf gracieus terugtrekt om plaats te maken voor die „heel nieuwe generatie”, kunnen hij en zijn opvolger terugzien op een per saldo geslaagd Democratisch presidentschap waarin betekenisvolle wetten zijn aangenomen – zo betekenisvol dat ook Republikeinen die uit politiek opportunisme tegen zulke wetten stemden, uit electoraal opportunisme tegen de kiezers in hun staat of district zeiden dat ze toch maar mooi geld voor die ene brug of ene weg hadden binnengesleept.
Biden heeft bondgenootschappen gesmeed en bijeengehouden tegen de Russische en Chinese agressie. In de Democratische Partij klinkt nauwelijks oppositie tegen zijn buitenlands beleid. Hij hoeft dus niet te vrezen voor het ineenstorten van bijvoorbeeld de coalitie tegen Rusland. Integendeel, een jongere, energieker president kan het dan tegen de vermoeide Poetin opnemen.
Haatspotjes
Met Pelosi verdween meteen een geliefd/gehaat symbool voor de Republikeinen van het politieke voortoneel. In de campagne voor de Congresverkiezingen van november richtte de Republikeinse Partij haar officiële haatspotjes vaker op Pelosi dan op Biden (twaalf tegen acht), aldus nieuwssite The Daily Beast. Zo bezien sloeg zij de Republikeinen met haar terugtreden een wapen uit handen.
Biden zou precies hetzelfde kunnen doen als hij het bij één termijn laat. De Republikeinen schilderen Biden af als een seniele president, die eigenhandig de benzineprijzen heeft verhoogd en de zuidgrens heeft opengegooid. De kwesties die hij slecht of te laat heeft aangepakt, zouden met hem van tafel verdwijnen. Bidens Democratische opvolger zou zich niet kwetsbaar hoeven te voelen als de chaotische terugtrekking van Amerikaanse troepen uit Afghanistan, inclusief dertien dode mariniers, ter sprake komt in debatten. Als Biden en de centrale bank zo doorgaan, komt inflatie onder controle voordat de verkiezingsrace op stoom raakt. Een nieuwe presidentskandidaat zou een zinnig immigratiebeleid kunnen voorstellen, waar de van migranten afhankelijke landbouwsector mee vooruit kan.
Mocht Biden zijn pensioen aankondigen, dan verliezen de parlementaire enquêtes die de Republikeinen voorbereiden hun scherpte. Vooral onderzoeken naar de handel en wandel van zoon Hunter zouden voor de president zwaar als een molensteen om de nek kunnen hangen. Hunter zette met zijn oom zaakjes op in het buitenland, net in de tijd dat zijn vader vicepresident was. Biden jr. liet zich aanstellen in de raad van bestuur van Burisma, een energiebedrijf in Oekraïne – het land waarvoor zijn vader politiek verantwoordelijk was gemaakt door president Obama. Hunter reisde mee op een officiële reis naar China en sloot er zakelijke overeenkomsten met aan de Chinese regering gelieerde bedrijven.
Republikeinse politici hopen te kunnen bewijzen dat Biden profiteerde van zijn zoons internationale zaken. Maar zelfs als ze dat niet kunnen hardmaken, zullen ze de suggestie in tientallen hoorzittingen voor het voetlicht brengen. En op zijn minst zullen ze aantonen dat Biden sr. weet had van de handelwijze van zijn zoon, terwijl hij volhoudt van niet.
Ook intern zou het vertrek van Biden het veld schoonvegen. Als hij zich kandideert voor een tweede termijn, zal hij ongetwijfeld ook doorgaan met Kamala Harris als running mate. Als vicepresident maakt zij weinig indruk. Op belangrijke dossiers die Biden haar toevertrouwde – immigratie, kiesrechthervorming – is nauwelijks vooruitgang geboekt. Bij twee termijnen als vicepresident komt Harris in een positie zoals Hillary Clinton in 2016, een monstre sacré, waar de Democraten zich met afgewend gelaat achter scharen. Als Biden afziet van een tweede termijn is Harris een van de kandidaten en ligt de strijd om de Democratische kandidatuur open.
Onomstotelijke logica
En als Biden zich terugtrekt en Trump de Republikeinse kandidaat wordt? Ook dat scenario heeft voordelen voor de Democraten. Dan is ouderdom ineens een exclusief Republikeins probleem (tenzij Bernie Sanders de Democratische kandidaat wordt, 83 bij de verkiezingen). Trump nog eens verslaan: dat hoeft Biden niet meer te doen. Trump heeft bewezen dat hijzelf door iedereen kan worden verslagen, misschien door een partijgenoot voor de Republikeinse nominatie.
Zou de president zelf de onomstotelijke logica zien van een afscheid met opgeheven hoofd? Er is maar één aanwijzing en die wijst de andere kant op. Toen Nancy Pelosi haar besluit genomen had was er één partijgenoot die haar bleef lastigvallen. Hij belde de avond voor haar persconferentie, hij belde de volgende ochtend. „Blijf, we hebben je nodig”, smeekte hij. Die beller was Joe Biden.
