TotalEnergies aangeklaagd wegens dood door schuld

Het Franse energiebedrijf TotalEnergies is maandag bij een rechtbank in Parijs aangeklaagd wegens dood door schuld door slachtoffers en nabestaanden van een terreuraanval op de stad Palma in het noorden van Mozambique in 2021. Volgens de aanklacht zou Total zijn onderaannemers onvoldoende hebben geïnformeerd over een ophanden zijnde aanval en hebben geweigerd te helpen bij een reddingsoperatie.

„Dit is een wake-upcall voor multinationals als TotalEnergies”, zeggen advocaten Henri Thulliez en Vincent Brengarth. „Hun verantwoordelijkheid voor hun aannemers en de bevolking stopt niet bij het prikkeldraad van hun terrein.”

De advocaten hebben de aanklacht ingediend namens drie overlevenden en vier nabestaanden van slachtoffers die bij de aanval in maart 2021 om het leven kwamen. De slachtoffers behoorden tot een groep van 150 expats en Mozambikanen die zich op 24 maart hadden verschanst in de Amarula Lodge in het noorden van de havenstad Palma. Een jihadistische groepering met de naam Al-Shabaab, die trouw zwoor aan IS, belegerde de stad, waar ook de compound van TotalEnergies is gevestigd.

Ook Nederland speelt een rol in deze zaak, omdat het Nederlandse baggerbedrijf Van Oord de pijpleidingen voor Total aanlegde. Zoals NRC eerder berichtte, verzekerde het ministerie van Financiën de Nederlandse betrokkenheid voor 1 miljard euro, ondanks waarschuwingen van de Nederlandse ambassade in Mozambique voor de enorme veiligheidsrisico’s.

Het Franse energiebedrijf Total begon in 2019 samen met zijn Mozambikaanse partner met het project rondom de enorme gasbel voor de kust van Mozambique. Het lng-project stuitte vanaf het begin op verzet van de lokale bevolking, die vreesde niet mee te kunnen profiteren van de opbrengsten. De militanten van Al-Shabaab voerden regelmatig aanvallen uit in de provincie Cabo Delgado. Daarbij werden politiemensen en soldaten onthoofd, later ook dorpelingen. De veiligheidssituatie verslechterde eind 2020 en begin 2021 aanzienlijk.

Geen hulp

Toen Al-Shabaab op 24 maart 2021 de aanval op de stad Palma begon, bleken soldaten van het Mozambikaanse leger machteloos. Het Zuid-Afrikaanse huurlingenbedrijf Dyck Advisory Group (DAG) besloot zijn zes helikopters met ieder zes zitplaatsen voor passagiers in te zetten om het leger te helpen, maar kon door een gebrek aan brandstof maar beperkt hulp bieden. De compound van Total lag op nog geen drie minuten vliegen van de Amarula Lodge, maar Total weigerde brandstof beschikbaar te stellen voor de kleine helikopters van DAG. Op de compound van Total stonden ook drie legerhelikopters met ieder meer dan dertig zitplaatsen, eigendom van de Mozambikaanse luchtmacht. Ook die toestellen boden geen hulp.

berichtte in juli dat veel onderaannemers inmiddels terug zijn in Palma, en dat het project spoedig wordt herstart.

Total zegt dat het een principiële reden had te weigeren brandstof te delen met de Zuid-Afrikaanse huurlingen. „Het Zuid-Afrikaanse particuliere beveiligingsbedrijf DAG is door de regering van Mozambique gecontracteerd voor offensieve veiligheidsmissies van militaire aard tegen terroristische groeperingen in het noorden van Mozambique. De zorg voor de veiligheid van de betrokken Afungi-locatie lag bij de regering. In 2020 hebben verschillende ngo’s aan DAG toegeschreven misstanden tegen de burgerbevolking aan de kaak gesteld. Het is in deze context van ernstige beschuldigingen dat Mozambique LNG het besluit heeft genomen geen bijdrage of steun te verlenen aan de activiteiten van DAG.”

Dit artikel is op 10 oktober 2023 aangevuld met de uitleg van Total waarom het geen brandstof verstrekte aan DAG.

Een versie van dit artikel verscheen ook in de krant van 10 oktober 2023.