Theaterbewerking toont brute dualiteit van een misdadiger én moeder

Kun je je inleven in iemand die je verafschuwt, zonder daarmee het gedrag van die persoon goed te keuren? Op die complexe denkoefening boogt de theatervoorstelling De vrouw die de honden eten gaf, naar de gelijknamige roman die Kristien Hemmerechts baseerde op het leven van Michelle Martin, ex-vrouw en medeplichtige van kindermoordenaar Marc Dutroux.

Allereerst: deze voorstelling is geen rehabilitatie of verdediging van Martin. Er zijn andere (betere) redenen om dergelijke abjecte figuren op het podium neer te zetten: het kan ons iets leren over onszelf. Zoals Shakespeare’s Richard III niet per definitie moord en doodslag propageert, maar ons inzicht kan bieden in onze eigen verachtelijke, gewelddadige driften. Martins schuld is een gegeven, kunnen we van daaruit op zoek gaan naar haar menselijke kanten? Kan dat helpen om het kwaad in zijn complexiteit te zien?

Decorontwerper Niek Kortekaas ontwierp een bedompte ruimte met daarin een verhoogde stalen constructie: een gevangenis in een gevangenis, met trappen die nergens op uitkomen. In die stalen kooi zit het personage, vergezeld door haar hond, die als een van de weinigen niet over haar oordeelt.

Marie Louise Stheins speelt Michelle Martin in verschillende tonen: van getormenteerd misbruikslachtoffer tot norse vrouw, doodsbange moeder, iemand die stellig pleit dat ze niet anders kon. Dat doet Stheins met precieze, soms ijzingwekkende inleving, al biedt haar spel weinig tegenkleur aan de al zo expliciete tekst. Regisseur Julie Van den Berghe schept vaak afstand, met harde lichtwissels, live-projecties en vervreemdende handelingenreeksen.

De makers focussen op het feit dat het personage ook moeder is: daarin kan een sleutel tot inleving liggen. Als ze vertelt over de bevalling van haar dochter voegt een tweede persoon (een zwijgende rol van Indy Struik) zich op het toneel. Zij vertegenwoordigt Michelle Martins kinderen, maar ook het kind dat Michelle zelf was, en de kinderen in de kelder. Die voortdurende fysieke aanwezigheid benadrukt steeds die cruciale vraag: hoe kan deze vrouw liefdevol naar haar eigen kinderen zijn geweest, terwijl ze wist wat zich bij haar man afspeelde?

Lees ook het nieuws over de vrijlating van Michelle Martin

De voorstelling is het spannendst wanneer je het personage als moeder ziet – of als kind, of kwetsbare echtgenote – en je vervolgens wordt overvallen door de brute realiteit: ze is ook een ronduit manipulatieve vrouw, die categorisch weigert verantwoordelijkheid te nemen voor de onbevattelijke en onvergeeflijke misdaden waaraan ze schuld heeft. Die ongemakkelijke dualiteit – als zij op ons kan lijken, kunnen wij dan ook op haar lijken? – is moeilijk te verkroppen.

Sander Janssens