De herschikking van het kabinet van de Britse premier Rishi Sunak hing al een paar weken in de lucht. Maar dat Sunak zijn voorganger David Cameron zou benoemen als minister van Buitenlandse Zaken, dát had niemand buiten Sunaks kring van vertrouwelingen zien aankomen. Tot Cameron maandagmorgen plotseling in Downing Street uit een auto stapte en naar zijn eigen vroegere ambtswoning liep. Zijn terugkeer in de politiek is een verrassing van jewelste.
Het is al uitzonderlijk dat een Britse oud-premier terugkeert naar een ‘lagere’ baan in een kabinet – dat gebeurde voor het laatst in 1970. En dan is Cameron ook nog eens geen lid van het Lagerhuis; hij stapte op in september 2016. Sunak heeft speciaal geregeld dat Cameron lid van het Hogerhuis werd. Nu is hij dus Lord David Cameron. In het Verenigd Koninkrijk kunnen volgens de ministeriële regels alleen leden van het parlement zitting hebben in de regering. Cameron zal dus ook geen verantwoording in het Lagerhuis afleggen, maar moet dat aan zijn collega-lords doen.
Met deze herschikking – een hele trits ministers werd maandag ontslagen of juist benoemd – probeert premier Sunak zijn kabinet en zijn eigen positie als leider van de Conservatieve Partij te versterken. Dat minister van Binnenlandse Zaken en rechtsbuiten Suella Braverman weg moest, dat hadden politieke kenners wel zien aankomen. Haar positie was onhoudbaar geworden na een opinieartikel in The Times, waarin ze de politie verweet sympathieën te koesteren voor „pro-Palestijnse bendes”.
Lees ook Het radicaal-rechtse gezicht van de Tories roept ongemak op
Maar Cameron, dat is een ander verhaal. Zijn benoeming is in strijd met Sunaks pogingen de laatste tijd om zich te profileren als iemand die het land verandering wil bieden. Toch al een lastige boodschap als leider van een partij die al dertien jaar aan de macht is. Op het partijcongres, vorige maand nog, zei Sunak dat hij wil afrekenen met „dertig jaar aan gevestigde belangen die verandering in de weg staan” . Eén van je prominente voorgangers binnenhalen – Cameron was elf jaar partijleider en zes jaar premier – is dan geen voor de hand liggende zet.
Deze benoeming is een grote gok van Sunak en bedoeld om de redelijke, liberale Conservatieve stemmers in het zuiden van Engeland terug te winnen, was de duiding in Britse media maandag. De Liberaal-Democraten winnen in die hoek van het land nu de meeste tussentijdse verkiezingen voor vrijgekomen Lagerhuiszetels. Kiezers daar zien Cameron als laatste verstandige premier die de Conservatieven hebben geleverd.
Als minister van Buitenlandse Zaken kan zijn internationale ervaring en statuur bovendien goed van pas komen, in een instabiele wereld met grote conflicten in Oekraïne en Israël. Problematisch is bijvoorbeeld wel dat in Camerons tijd de Britse houding tegenover China nog veel vriendelijker was dan nu. Sunak noemde het eerder „naïef” dat Cameron in zijn tijd bier dronk in de pub met president Xi Jinping. Afgelopen najaar lobbyde Cameron nog voor een project in Sri Lanka dat valt onder de Nieuwe Zijderoute van de Chinese overheid.
Brexit-referendum
Cameron roept ook herinneringen aan verdeeldheid op. Van weinig politici is hun naam méér aan het Brexit-referendum verbonden dan de zijne. Het was Cameron die het referendum over het lidmaatschap van de Europese Unie aan de Britse kiezers beloofde. Maar in 2016 verloor onder zijn leiding het Remain-kamp. De Leavers wonnen nipt: het VK zou de EU verlaten. Sunak was overigens van meet af aan, tegen Cameron in, vóór een vertrek uit de EU. Maar een verzoening van die twee kampen binnen de partij zal dit niet worden, aangezien Sunak verder minder rechts is dan de fanatiekste Brexiteers.
Voor Sunak waren de eerste reacties op zijn reshuffle weinig moedgevend. Uit peilingen van onderzoeksbureau YouGov bleek maandag dat 38 procent Camerons aanstelling een slechte beslissing vond, 24 procent vond het een goed idee en 38 procent wist het niet. Ook dacht een groter deel van de stemmers dat Cameron het slecht gaat doen dan dat hij het goed gaat doen. Erg welwillend bezien de meeste Britten de regeringspartij allang niet meer.
