Een van de pijlers van de Europese Green Deal dreigt onvoldoende effect te hebben. In een kritisch rapport waarschuwt de Europese Rekenkamer woensdag dat de Europese ambities voor het terugdringen van de CO2-uitstoot van auto’s niet haalbaar zijn zonder extra maatregelen.
Vooral omdat Brussel te weinig zicht heeft op de daadwerkelijke uitstoot van brandstofauto’s die op de weg rijden. Op papier mag de uitstoot van brandstofauto’s afnemen, of dat ook in de praktijk zo is valt volgens de onderzoekers zeer te betwijfelen. Kritiek klinkt er in dat verband ook op onder meer de Nederlandse goedkeuringsinstantie RDW (Rijksdienst voor het Wegverkeer), die in de onderzochte periode 2020-2021 niet heeft bekeken of auto’s die op de markt kwamen ook daadwerkelijk voldeden aan de door de fabrikant opgegeven normen.
Eind 2022 bereikte de EU een akkoord over wetgeving die toewerkt naar een verbod op de verkoop van nieuwe brandstofauto’s in 2035. Eerder werden ook al normen ingevoerd die de uitstoot stap voor stap naar beneden moeten brengen. Maar die eerdere wetgeving blijkt volgens de Rekenkamer weinig effectief, onder meer omdat de Europese Commissie nog altijd zeer beperkt zicht heeft op de daadwerkelijke uitstoot van auto’s op de weg.
Onvoldoende controle
Hoewel auto’s zuiniger werden, werden ze tegelijk ook groter, wat de uitstootverlaging tenietdeed. Ook maakten automakers tot een paar jaar geleden gebruik van „mazen in de wet” om hun auto’s door de laboratoriumtests te krijgen, terwijl „het verschil met de werkelijke uitstoot enorm was”. Hoewel de testvereisten inmiddels zijn opgeschroefd, is er volgens de Rekenkamer nog altijd onvoldoende zekerheid over of de emissie die fabrikanten zelf opgaven klopt.
Onder meer omdat de onderzochte goedkeuringsinstanties, waaronder die in Nederland, dit onvoldoende controleerden. De Rekenkamer-onderzoekers benadrukken geen signalen van fraude te hebben gevonden. „Maar het feit dat deze autoriteiten onvoldoende controles uitvoerden, is niet goed voor het vertrouwen van het publiek in de betrouwbaarheid van de data”, aldus onderzoeker Mariusz Pomienski in een persbriefing.
Tegelijk kent ook de uitrol van de elektrische auto volgens de onderzoekers nog te veel hobbels, bijvoorbeeld een gebrek aan laadpalen. Het gevolg is dat de ‘schone’ autorevolutie stokt. Want die leunt, benadrukt de Rekenkamer, volledig op de elektrische auto. „Hybride- en traditionele auto’s gaan niet helpen bij het halen van de klimaatambities”, benadrukte onderzoeker Pomienski.
Een van de aanbevelingen van de Rekenkamer is het bijstellen van de reductiedoelen, om ze beter in lijn te brengen met de klimaatambities. Daartoe suggereert ze een minimumstreefcijfer voor het aandeel verkochte elektrische auto’s en een plafond aan emissies dat een brandstofauto nog mag uitstoten. Nu kunnen fabrikanten nog uitgaan van een gemiddelde uitstoot van hun hele wagenpark, waarbij ze emissies tegen elkaar kunnen wegstrepen. Daarbij moet de Europese Commissie ook beter gaan controleren of goedkeuringsinstanties ook daadwerkelijk testen of de door fabrikanten opgegeven emissieuitstoot klopt.
Het rapport komt op een pikant moment, aan de vooravond van een Europese discussie over de vraag of klimaatmaatregelen verzwakt of juist aangescherpt moeten worden. Over twee weken presenteert de Europese Commissie haar voorstel voor een nieuw emissiereductiedoel voor 2040, waarbij ze naar verwachting in zal zetten op 90 procent. Tegelijk groeide afgelopen jaar op veel plekken in Europa ook de weerstand tegen het klimaatbeleid, en in het bijzonder tegen de ‘autowet’. De machtige Europese christendemocratische partij pleit in een gelekt voorlopig verkiezingsprogramma zelfs voor het terugdraaien van het verbod op de brandstofauto.
