Regisseur Emily Atef: ‘Mijn hoofdpersoon maakt zich los van wat de samenleving voorschrijft’

In Irgendwann werden wir uns alles erzählen begint het dromerige plattelandsmeisje Maria een affaire met haar botte, dominante buurman Henner, een boer en kluizenaar die bijna twee keer zo oud is. Als kijker vermoed je al snel dat de romance, die speelt in voormalig Oost-Duitsland, kort na het vallen van de Muur, slecht zal aflopen. Henner is hardhandig en drinkt veel. Toch worden de hoofdpersonen steeds opnieuw naar elkaar toe gezogen door een haast dierlijke lust.

In de novelle van Daniela Krien waarop de film is gebaseerd, is Maria een jaar of zeventien. De vijftigjarige regisseur Emily Atef (3 Days in Quiberon) maakte haar in de film bewust negentien, vertelde ze eerder dit jaar na de première op het filmfestival van Berlijn. Atef was niet zo geïnteresseerd in het creëren van polemiek over het feit dat Maria minderjarig is. „Wat mij in het boek aantrok was vooral het ongelofelijk archaïsche verlangen van een jonge vrouw naar deze man. Dat verlangen maakt het verhaal sowieso al polemisch, want je toont een jonge plattelandsvrouw die zich emancipeert, die zich losmaakt van wat de samenleving voorschrijft over wat en hoe ze moet begeren: jonge vrouwen behoren immers niet zelf te begeren, die moeten worden begeerd. Maar Maria luistert daar niet naar.”

Foute mannen

Sinds #MeToo zijn er talloze films uitgekomen waarin je ziet hoe jonge vrouwen slachtoffer worden van grensoverschrijdend gedrag door personen die ouder zijn dan zijzelf, meer ervaring hebben of meer macht, zoals The Assistant (2019) of Tár (2022). Irgendwann werden wir uns alles erzählen lijkt even zo’n narratief: als Henner Maria de eerste keer uit het niets betast, voelt dat ongepast en ongevraagd. Zij lijkt te verstijven. Maar vervolgens is het Maria zelf die Henners huis binnenwandelt en daar in stilte voor zijn neus haar jurk openritst, wat leidt tot de eerste van vele agressieve vrijpartijen. Het is een verhaal dat je vandaag de dag niet vaak meer ziet. Jonge vrouwen zijn eerder potentiële slachtoffers in films. Atef stelt dat haar film echter nooit gemaakt zou zijn zonder #MeToo. „De beweging heeft ervoor gezorgd dat er meer aandacht is voor de verhalen van slachtoffers, maar óók dat er meer wordt geluisterd naar de stem van vrouwelijke kunstenaars. Ik neem mijn taak als vrouwelijke filmmaker heel serieus en laat alle kanten zien van mijn vrouwelijke personages. Dat geldt ook voor jonge vrouwen die verkeerde keuzes maken, vallen voor ‘foute’ partners of duistere gedachten hebben over een man die misschien twee keer zo oud is.” Die verhalen niet vertellen, zou een stap terug zijn, vindt Atef. Vanaf het begin van de film is duidelijk dat Maria geniet van haar lichaam en seks, bij Henner vindt ze zaken die haar goeiige vriendje van haar eigen leeftijd haar niet biedt, legt Atef uit, maar uiteindelijk is haar buurman wel degelijk ‘een foute man’. „Het is een keuze die zij móét maken. Maar als buitenstaander zie ik ook dat hij beschadigd is en dat het nooit goed zal komen met hem.”

https://www.youtube.com/watch?v=BxHqFNpPpx4 Lees hier de recensie van ‘Irgendwann werden wir uns alles erzählen’

Gelyncht

De vele seksscènes in de film werden gefilmd met een intimiteitscoördinator. Omdat cast en crew vooraf heel technisch en in detail hadden doorgesproken wat ze wilden bereiken, voelden de acteurs zich volgens Atef vrij en wisten zijzelf en haar cameraman perfect hoe ze de lichamen, maar ook iedere stilte of zucht tijdens een intieme scène konden vastleggen.

De regisseur vermeldde voor de première dat een mannelijke filmmaker zou zijn „gelyncht” als hij vandaag de dag met Irgendwann werden wir uns alles erzählen was gekomen. Had een mannelijke regisseur Kriens novelle dus niet kunnen verfilmen? „Als kunstenaar denk ik dat niemand gecensureerd mag worden en iedereen zijn verhalen mag vertellen ongeacht zijn gender. Tegelijkertijd zag ik zelf, toen ik opgroeide, weinig films waarin begeerte vanuit een vrouwelijk perspectief werd verbeeld. Natuurlijk bestonden er altijd wel een paar voorbeelden, maar meestal als het in films ging over lust was dat met een zeer mannelijke blik, met de vrouw als object van begeerte. Voor mij als jonge vrouw was film een plek waar ik dingen leerde en dat een enorm gemis.”