Prijzen op IDFA voor films die actuele oorlogen dichtbij brengen

De hoogste prijzen op het International Documentary Filmfestival Amsterdam gingen donderdagavond naar actuele films die actuele oorlogen dichtbij brengen.

Het Armeense 1489 kreeg van de jury de prijs voor beste documentaire in het Internationaal Theater Amsterdam. 1489 is het nummer van Soghomon Vardanyan, toen hij in 2020 als dienstplichtige vermist raakte tijdens een conflict tussen Azerbeidjan en Armenië. Zijn zus Shoghakat filmde met haar smartphone haar zoektocht naar haar broer. Van die emotionele, onderzoekende beelden maakte ze 1489. Naast de eer ontvangt Shoghakat Vardanyan 15.000 euro.

De prijs voor beste regie ging naar Mohamed Jabaly, voor Life is Beautiful. Toen Jabaly voor een uitwisseling kortstondig naar Noorwegen verhuisde, sloten plots de grenzen van zijn thuisland Gaza. Niemand kon er meer in of uit. Hij zit vast in Noorwegen, waar hij ook niet permanent mag verblijven. En ondertussen krijgt hij filmpjes van de gruwelijke omstandigheden waarin zijn familieleden zich bevinden.

Jabaly kwam al eerder deze week in het nieuws omdat hij zijn film níét terugtrok van het festival. Na een persbericht van IDFA, waarin artistiek directeur de op de openingsavond door demonstranten gebruikte leus from the river to the sea, Palestine will be free veroordeelde, trokken veel filmmakers hun film terug. De leus was volgens hen, in tegenstelling tot het standpunt van IDFA, juist bedoeld voor vrede, en niet voor de uitwissing van een Joodse staat. Jabaly trok zijn film echter niet terug: „Mijn film is gemaakt om vertoond te worden.” Hij wilde IDFA gebruiken als platform, om te praten over de Palestijnse zaak. „Dat is de enige manier waarop ik het gevoel krijg dat ik iets doe”, zei hij tegen het Amerikaanse Screen Daily.

Akkerbouwers

De beste Nederlandse documentaire was volgens de jury Gerlach, van Aliona van der Horst en Luuk Bouwman. De film is een komisch portret van Gerlach, een van de laatste traditionele akkerbouwers van Nederland, gevestigd onder de rook van Schiphol. Hij houdt met een bijna vaderlijke liefde van zijn bieten, terwijl de McDonald’s en distributiecentra almaar dichterbij kruipen. Een eervolle vermelding in de categorie was er voor Moeder Suriname – Mama Sranan, waarin filmmaker Tessa Leuwsha het verhaal van haar Surinaamse grootmoeder vertelt en inkleurt middels archiefbeelden.

Een andere Nederlandse film, And a Happy New Year, werd uitgeroepen tot beste jeugdfilm. In de film krijgen verschillende honden een camera omgehangen tijdens Nieuwjaar. Het is in eerste instantie grappig, maar al snel verontrustend om de existentiële angst voor vuurwerk in de bewegingen van de beesten te zien.

De Envision Competitie, gericht op meer experimenteel werk, werd gewonnen door Canuto’s Transformation, van Ariel Kuaray Ortega and Ernesto de Carvalho. Experimenteel is het juiste woord om de film te beschrijven. Het is een film over filmmaken, een documentaire over een inheems Zuid-Amerikaans volk, én een verhaal over Canuto, een dorpeling die veranderde in een jaguar.

Met de prijsuitreiking is IDFA nog niet afgelopen, het komende weekeinde gaat het festival nog door. Ook is er nog te stemmen voor de IDFA Audience Award, die op zaterdag wordt uitgereikt. Al is de uitslag daarvan waarschijnlijk niet verrassend. Koploper is al de hele week 20 Days in Mariupol, waarin een team journalisten van het Amerikaanse persbureau Associated Press hun werk blijven doen terwijl de Oekraïense stad Marioepol langzaam verwoest wordt.