Opinie | Voetballers, spreek je uit tegen Qatar

Gaat de koning wel of niet? Voor het kabinet is het WK in Qatar, dat over een maand begint, business as usual: het wil „zoals gebruikelijk” een regeringsdelegatie sturen om Oranje aan te moedigen. Maar als het weigeren van de OneLove-aanvoerdersband door enkele Eredivisie-aanvoerders al een klap in het gezicht van de lhbti-gemeenschap is, dan is het sturen van een volwaardige regeringsdelegatie naar Qatar een linkse directe. Het niet dragen van deze band toont dat er meer nodig is dan enkel ‘aandacht besteden’ aan lhbti-acceptatie. Door Qatar, waar de lhbti-gemeenschap strafrechtelijk vervolgd wordt, te belonen en legitimeren met het sturen van onze koning geeft het kabinet aan dat niet accepteren van lhbti’ers oké is. Het is een keuze tegen mensenrechten, tegen het klimaat, tegen lhbti’ers en puur op financiële belangen gericht.

Veel actie is er tot op heden niet gevoerd. We lijken te doen alsof het WK in Qatar ons overkomt. Net als bij de klimaatverandering, maar dan in het klein. Maar hoe gaan we dat uitleggen? Moet ik nog op een rijtje zetten hoe erg de misstanden rond dit WK en dit land zijn? De slavenarbeid bij de bouw van stadions, hotels en infrastructuur, waarbij duizenden arbeiders omkwamen, de discriminatie van lhbti’ers in het land, de greenwashing rond de CO₂-uitstoot?

Begin oktober kondigde een aantal grote Franse steden, waaronder Parijs, Marseille en Lille, aan geen grote schermen te gaan plaatsen en geen feestelijkheden in hun centra te verzorgen. Andere steden overwegen dit voorbeeld te volgen. In Duitsland besloten kroegen om het WK niet uit te zenden (Kein Katar in meiner Kneipe). Kroegeigenaren willen geen geld verdienen aan de misstanden in Qatar.

Voetbal in de kroeg?

De Nederlandse horeca was daarentegen verguld dat de eerste wedstrijd van het Nederlands Elftal op maandag 21 november niet om 11.00 uur maar om 17.00 uur start, want dan zal het bier rijkelijker vloeien. De KNVB belooft met het zogenoemde Huis van Oranje in de Johan Cruijff Arena het grootste voetbalfeest ooit te gaan organiseren. Het zal de befaamde Nederlandse handelsgeest wel zijn.

Het is typerend voor de manier waarop Nederland wat betreft het WK in Qatar het op alle fronten laat afweten. De KNVB heeft een OneLove-aanvoerdersband laten ontwerpen en vindt dat ze daarmee voldoende heeft gedaan. De spelers spreken zich niet uit of komen met een loze constatering zoals Teun Koopmeiners: „Als mens kan je niet om de misstanden in Qatar heen.”

Niemand heeft om dit problematische WK gevraagd. Niemand heeft zin om vragen over mensenrechten, arbeidsmigranten, vrouwen en lhbti’ers en de impact op het klimaat te stellen of te beantwoorden. Maar dit is geen argument om dit niet te doen.

Voorbeeld aan Iran

In NRC vroeg columnist Marijn de Vries, oud-profwielrenner en journalist, wat we van onze internationals kunnen verlangen. Niet gaan ging haar te ver, maar statements maken en aandacht vragen zouden de spelers zeker moeten doen. Journalist Hugo Borst riep de internationals op om een voorbeeld te nemen aan hun collega’s in Iran, die zich achter de protesten in het land schaarden. Betrokken bij de slachtoffers, bezorgd om de mensen en gerechtigheid.

Ergens zitten topvoetballers gevangen in een systeem waarin geld vrijwel alles bepaalt. Het profvoetbal drijft op commercie, een WK is big business voor grote bedrijven. Het is misschien wel dé reden waarom er geen boycot is gekomen. Het voetbal en de voetballers zijn speelbal van het grote geld geworden.

Memphis, Frenkie, Matthijs: dit is een kans om je te onderscheiden, geef een nieuwe dimensie aan totaalvoetbal

Kijk hoe FC Barcelona deze zomer met zijn speler Frenkie de Jong om ging. De club deed er alles aan om Frenkie te verkopen en heel netjes ging dat niet: De Jong kon kiezen voor een forse salarisverlaging of een transfer. De club was vanwege jarenlang financieel wanbeleid diep in de schulden beland. De Jong wilde niet weg. Naar verluidt heeft de club zelfs geprobeerd zijn contract ongeldig te verklaren door het vorige bestuur van criminele praktijken te betichten. De Jong is gebleven, maar een vaste basisspeler is hij niet meer.

Voetbalspelers worden niet als mens behandeld, maar als bezit dat financieel rendement moet opleveren. Dit is onmogelijk los te zien van het WK in Qatar. Verkregen door geld en macht, verkregen voor geld en macht.

Miljoenen volgers op sociale media

Voetbal zelf is bijzaak geworden. Maar: voetbal ís ook bijzaak als het om mensenlevens gaat. Met nog maar een maand tot de start van het WK is het tijd voor actie. We mogen van de Oranje-spelers best vragen iets te doen, net als van de Nederlandse horeca, sponsoren, media en politiek. Ik spreek hier de voetballers aan, want als zij iets doen, zal de rest volgen.

De impact van spelers kan groot zijn. Memphis Depay, Frenkie de Jong en Matthijs de Ligt hebben miljoenen internationale volgers op sociale media. Tot nu toe gebruiken zij hun kanalen vooral voor het verspreiden van hun ‘goal celebration’ of om een kledingmerk te promoten. Accounts worden vaak uitbesteed aan een marketing- en communicatieteam om de topspeler tot merk te maken. Hier ligt een kans!

Memphis, Frenkie, Matthijs en alle andere spelers van het Nederlands Elftal: zet jezelf of je socialemediateam in om je uit te spreken tegen het WK in Qatar of tegen de misstanden. We vragen jullie niet om je carrière op het spel te zetten, maar gebruik het podium dat jullie hebben om invloed uit te oefenen.

Lees ook: Is Qatar echt zo belangrijk voor Nederland? En nog 7 vragen rond het WK

Menselijkheid en vrijheid

Jullie kunnen zorgen voor een kettingreactie die medespelers, andere landen en fans wereldwijd mobiliseert, waardoor organisaties als de KNVB en de FIFA gedwongen worden om in actie te komen. Bijvoorbeeld om een compensatiefonds voor de familie van omgekomen arbeidsmigranten op te zetten, of samen te werken met Amnesty International, Human Rights Watch en andere actiegroepen. Pas je goal celebration aan, kies voor foto’s met een bloedfilter, plant duizend bomen voor elk gescoorde goal of neem een muziekvideo op met een arbeidsmigrant. Dit is een kans om je te onderscheiden, om het juiste te doen. Geef een nieuwe dimensie aan totaalvoetbal.

We hebben het hier tenslotte over menselijkheid en vrijheid. Vrijheid van de arbeidsmigrant, de vrouw en lhbti’er, maar ook de vrijheid om in een leefbare wereld te leven, de vrijheid om je eigen voetbalcarrière te bepalen, plezier in het voetbal te houden en de vrijheid om voetbal te kunnen kijken in de kroeg of in de stad. Oranje zou veel meer kunnen winnen dan het WK.