Onder Europarlementariërs overheerst angst over de impact van het omkopingsschandaal

Een harde aanpak, een nieuw regime en een schone lei. Met die boodschap probeert het Europees Parlement deze week in Straatsburg de draad weer op te pakken, een maand na onthullingen over een fors corruptieschandaal. Maar terwijl Europarlementariërs steggelen over hoe streng nieuwe lobbyregels moeten worden, blijft er onzekerheid over impact en omvang van het schandaal.

Met een serie invallen en huiszoekingen bracht de Belgische justitie begin december een omkoopaffaire aan het licht in en rondom het Europarlement. Naast golfstaat Qatar zou ook Marokko via geld en geschenken invloed hebben uitgeoefend op Europese besluitvorming. Vier personen zitten sindsdien vast, onder wie de Griekse Europarlementariër Eva Kaili en de Italiaanse oud-Europarlementariër Antonio Panzeri.

Deze maandag zette de voorzitter van het Europees Parlement formeel de procedure in gang om de parlementaire onschendbaarheid op te heffen van nog twee Europarlementariërs, in reactie op een verzoek daartoe van de Belgische justitie. Het gaat om de Belg Marc Tarabella en de Italiaan Andrea Cozzolino, beiden onderdeel van de sociaal-democratische fractie.

Leden van het EP genieten in principe immuniteit – tenzij ze op heterdaad worden betrapt, zoals Kaili met koffers vol contant geld. De komende weken krijgen Tarabella en Cozzolino de gelegenheid zich tegen het verzoek te verweren, waarna het Europarlement de immuniteit in februari daadwerkelijk kan opheffen.

Of het hierbij blijft? Onder Europarlementariërs overheerst een maand na de eerste onthullingen nog altijd angst over de reikwijdte van het schandaal. Vorige week legde ook de Belgische socialistische Europarlementariër Marie Arena haar voorzitterschap van de mensenrechtencommissie neer, nadat Politico onthulde dat ze een betaalde reis naar Qatar niet had gemeld.

Ondertussen is binnen het Europarlement de discussie op gang gekomen over nieuwe maatregelen die het risico op herhaling moeten verkleinen. Vorige week presenteerde voorzitter Roberta Metsola een veertienpunten-plan dat binnen een maand zou moeten worden doorgevoerd. Daaronder een voorstel voor een afkoelperiode voor oud-Europarlementariërs die willen gaan lobbyen, een verplichting om ontmoetingen met derden openbaar te maken, en een verbod op zogeheten ‘vriendschapsgroepen’ met derde landen – volgens critici verkapte lobbyvehikels.

De sociaal-democaten willen onder meer grotere bescherming voor klokkenluiders

Maar over de vraag of het plan ver genoeg gaat, is direct discussie ontstaan. Met name de sociaal-democratische partij, spil in het corruptieschandaal, doet veel moeite zich van haar strengste kant te laten zien. De partij wil onder meer grotere bescherming voor klokkenluiders. Ook de linkse en groene groep in het Europarlement vinden de voorstellen te slap en willen bijvoorbeeld ook verplichte transparantie over het opgeven van bezittingen. Anderzijds vrezen Europarlementariërs rechts van het midden voor nieuwe bureaucratie en verdedigen ze de vrijheid die met het verkozen mandaat zou moeten komen.

Gepolitiseerd

Zo raken, na de aanvankelijke schok, het schandaal en de reactie erop nu voorzichtig meer gepolitiseerd. Zeker omdat het nog altijd alleen de sociaal-democratische fractie is die onder verdenking staat, komen de verwijten en beschuldigingen van andere partijen op gang.

Als het Europees Parlement deze dinsdag voor de tweede keer over het schandaal debatteert, komt dat naar verwachting aan de oppervlakte. Temeer omdat partijen azen op de posities van sociaal-democratische Europarlementariërs die nu onder verdenking staan – deze week allereerst die van Kaili, die ook vicevoorzitter was.

Aan de horizon doemen ondertussen de verkiezingen op, over iets meer dan een jaar. Nu de reputatie van het EP zo’n dreun heeft gekregen, is het de vraag of er voldoende tijd is die te herstellen. Metsola riep maandag op er alles aan te doen het vertrouwen van burgers terug te winnen. „Ons huis is de belichaming van de Europese parlementaire democratie en ik heb uw hulp nodig om de pilaren sterker te maken”, aldus de parlementsvoorzitter.