OESO tikt Just Eat Takeaway op de vingers om tegenwerking vakbondsvorming

Het Nederlandse bedrijf Just Eat Takeaway heeft internationale richtlijnen geschonden die het recht op vakbondsvertegenwoordiging garanderen. Die conclusie trekt het Nationaal Contactpunt OESO-richtlijnen (NCP) in Den Haag na meer dan een jaar onderzoek.

Het Amsterdamse hoofdkantoor hield zich volgens de woensdag gepubliceerde conclusies ten onrechte afzijdig toen er klachten kwamen van fietskoeriers die in Israël voor 10bis werken, een volle dochter van Just Eat Takeaway. Zij ervoeren tegenwerking en intimidatie bij hun poging zich aan te sluiten bij een vakbond.

Lees ook: Boze maaltijdbezorgers in Israël zijn in conflict met Just Eat Takeaway om vakbondsvorming

Toen vakbond FNV, gealarmeerd door een Israëlische vakbond, dit aankaartte bij de Nederlandse bedrijfstop, wilde die zich niet mengen in de „lokale kwestie”. Ten onrechte, zegt het OESO-meldpunt nu, dat gehuisvest is op het ministerie van Buitenlandse Zaken. De Nederlandse top had de meldingen moeten bespreken met „lokale belanghebbenden” in Israël, waaronder vakbond Histadrut. Just Eat Takeaway zal de OESO-uitspraak „naast zich neerleggen”, laat een woordvoerder weten in een korte schriftelijke reactie.

De richtlijnen van de OESO, een samenwerkingsverband van 38 rijke industrielanden, zijn niet juridisch bindend, maar wel gezaghebbend. Schending ervan levert reputatieschade op. Daarmee is de uitspraak pijnlijk voor de mondiaal actieve bezorgreus Just Eat Takeaway, in Nederland actief als Thuisbezorgd.nl. Het probeert zich juist te profileren als een sociaal bedrijf, onder meer door in de bezorging vaak met eigen werknemers en uitzendkrachten te werken, die meer rechten hebben dan zzp’ers. Al kwam het bedrijf daar dinsdag in het Verenigd Koninkrijk van terug. Het gaat daar alleen nog met zzp’ers werken: zo’n 1.700 fietskoeriers raken hun baan kwijt.

Volgens Just Eat Takeaway zijn werknemers vrij zich aan te sluiten bij een vakbond, een recht dat ook is vastgelegd in OESO-richtlijnen. Maar medewerkers in Israël zagen die vrijheid niet, beschreef NRC in 2021.

‘Kwaadaardige geruchten’

Fietskoerier Adam Shtainer, die in Israël het initiatief nam om het personeel te organiseren in een vakbond, was aanvankelijk een geliefd werknemer die promotie kreeg en zelfs namens het bedrijf op televisie kwam. Maar zodra hij met vakbondsactiviteiten begon, merkte hij dat de houding van het management omsloeg. Hij zag zijn diensten teruggeschroefd worden van vijftig naar vijftien uur per week.

Volgens 10bis-medewerkers werden kwaadaardige en onjuiste geruchten verspreid over de vakbond. Die zou het bedrijf willen sluiten op sjabbat, en alle Arabische Israëliërs eruit willen gooien. Ook kwam er ineens een organisatie langs die medewerkers ging helpen bij het opzeggen van hun vakbondslidmaatschap. Deze organisatie, Taharut (‘competitie’ in het Hebreeuws), wordt gefinancierd door een ultrarechts forum en werkt bij meer bedrijven vakbondsvorming tegen. De vakbond vermoedde dat die organisatie is ingeschakeld door het 10bis-management. De oprichter van Taharut ontkende dat tegen NRC, maar bevestigde wel dat hij de bedrijfsadvocaat kent.

Lees ook: Israëlische dochter Just Eat Takeaway ontslaat koerier die vakbond binnenhaalde

Op verzoek van de Israëlische vakbond Histadrut drong vakbond FNV in Nederland aan op bemoeienis van het Amsterdamse hoofdkantoor. Toen Just Eat Takeaway dat afwees, stapte de bond naar de OESO.

Het OESO-contactpunt hoopte te kunnen bemiddelen tussen de vakbonden en de maaltijdbezorger. Toen Just Eat Takeaway daar niet aan wilde meewerken, begon het contactpunt een eigen onderzoek.

Verantwoordelijkheid nemen

Het contactpunt beoordeelt niet in hoeverre medewerkers werkelijk tegengewerkt werden als zij zich bij de vakbond wilden aansluiten, maar stelt wel vast dat daar „indicaties” voor waren.

Nu moet Just Eat Takeaway als moederbedrijf alsnog zijn verantwoordelijkheid nemen, volgens het OESO-contactpunt. Het bedrijf moet, samen met dochterbedrijf 10bis, medewerkers duidelijk maken dat zij vrij zijn om zich aan te sluiten bij een vakbond, en dat dit geen negatieve consequenties zal hebben.

In Israël moeten 10bis en vakbond Histadrut volgens het OESO-contactpunt samen bespreken hoe zij het recht op vrije vakbondsvorming kunnen garanderen.