Het was een „horrornacht”, zo vertelde Akram al-Satri (47) aan The New York Times. Begin deze week, in de nacht van zondag op maandag, lanceerde de Israëlische luchtmacht een golf van bombardementen op Rafah, de zuidelijk gelegen stad aan de grens tussen Gaza en Egypte. Volgens het door Hamas bestuurde ministerie van Volksgezondheid kwamen bij de aanvallen ten minste 67 Palestijnen om het leven.
Rafah is het nieuwste strijdtoneel in de bloedige strijd in Gaza. Op 7 oktober braken honderden Hamas-strijders door de zwaarbeveiligde omheining rond de Gazastrook en doodden zo’n 1.200 Israëliërs – de meesten burgers. Tweehonderd gijzelaars werden afgevoerd naar Gaza. Twee van hen werden bij de aanval van eerder deze week bevrijd.
Het Israëlische antwoord was niet mis te verstaan: Hamas zal overal vernietigd worden, zei premier Netanyahu die zevende oktober zelf. „Plekken waar Hamas zich verschuilt, zullen we veranderen in steden van puin. Dat beloof ik.”
Het waren geen loze dreigementen. Op 14 december, zo blijkt uit een analyse van de Amerikaanse inlichtingendiensten, had de Israëlische luchtmacht zo’n 29.000 bommen afgeworpen boven de Gazastrook. Bijna de helft daarvan waren volgens de diensten ongeleide, zogeheten ‘domme’ bommen, die minder nauwkeurig zijn.
Wat deze bommen hebben aangericht, is te reconstrueren door geautomatiseerde analyse van satellietbeelden. Daarbij heeft NRC radaropnames die zijn gemaakt op verschillende dagen met elkaar vergeleken. Ook wetenschappers en inlichtingendiensten gebruiken deze methode, bijvoorbeeld voor het monitoren van aardbevingsschade of de uitwerking van de oorlog in Oekraïne.
Uit de analyse blijkt dat sinds het begin van de oorlog, op 7 oktober, 72.000 van de 204.000 geanalyseerde gebouwen verwoest of (zwaar) beschadigd zijn. Zo’n 35 procent. Het werkelijke aantal beschadigde gebouwen is waarschijnlijk hoger, omdat niet alle gebouwen aan de strenge normen voor analyse voldoen.
De NRC-analyse komt overeen met ander onderzoek op basis van satellietbeelden. Zo stelde het United Nations Satellite Center op 7 februari vast dat er 69.146 gebouwen waren beschadigd.
In sommige gebieden is veel meer dan een derde van de gebouwen beschadigd. Van de 36.500 gebouwen in Gaza-Stad die konden worden betrokken in de analyse, zijn zo’n 24.000 (zwaar) beschadigd – ongeveer 65 procent. In de op één na grootste stad, Khan Younis, gaat het om 13.000 van de 21.000 geanalyseerde gebouwen – ruim 60 procent. In Beit Hanoun, een van de plekken waar het Israëlische leger Gaza is binnengetrokken, is bijna 95 procent van de geanalyseerde bebouwing beschadigd.
Snipper aan inlichtingen
Israël zegt het aantal burgerslachtoffers te willen beperken en riep Palestijnen herhaaldelijk op te vertrekken uit gebieden die zouden worden gebombardeerd. Aanvallen op civiele infrastructuur acht het leger evenwel onvermijdelijk, omdat Hamas-strijders zich in dichtbevolkte gebieden schuilhouden. „Hamas dacht dat ze de bevolking van Gaza als menselijk schild konden gebruiken”, zei een woordvoerder van de Israel Defence Forces op 10 oktober. „De Israëlische luchtmacht zal doorgaan met het bombarderen van elke buurt waarover we maar een snipper aan inlichtingen over terroristische activiteit hebben.”
Volgens militaire bronnen van het Israëlische webzine +972 Magazine heeft de IDF gedetailleerde informatie over het aantal burgers dat op elk adres in Gaza woont. Zo kan het leger dus goed inschatten hoeveel burgers bij een bombardement zullen omkomen. Die informatie staat aanvallen niet in de weg.
Bij een luchtaanval op het grote vluchtelingenkamp Jabalia, op 31 oktober, kwamen volgens onderzoekers van de ngo Airwars zeker 126 burgers om. Doelwit van de aanval was Hamas-kopstuk Ibrahim Biari, die een belangrijke rol zou hebben gespeeld in de aanvallen van 7 oktober. Biari liet volgens een woordvoerder van het Israëlisch leger het leven bij de aanval, samen met een „groot aantal” Hamas-strijders. Gevraagd naar de ravage en het hoge aantal burgerslachtoffers zei de Israëlische luitenant-kolonel Richard Hecht op CNN: „Dit is een oorlogstragedie. We doen alles om het aantal burgerslachtoffers te beperken. Helaas verschuilen ze [de Hamas-strijders, red.] zich onder burgers.”
De niet-aflatende bombardementen zijn Israël internationaal op een storm van kritiek komen te staan. De VN-rapporteur voor het recht op huisvesting sprak in november van ‘domicide’ in Gaza: het systematisch vernietigen van huizen en andere civiele infrastructuur.
Lees ook ‘Israël vaagt in Gaza een hele cultuur weg’
Intussen is de nood onder de Gazanen zo hoog dat het Internationaal Gerechtshof in Den Haag rekening houdt met de mogelijkheid dat er genocide wordt gepleegd op de Palestijnse bevolking. Eind januari bepaalde dat hof in een zaak aangespannen door Zuid-Afrika dat er aanwijzingen zijn voor genocide. ’s Werelds hoogste rechtbank gebood Israël om maatregelen te nemen om het aantal burgerslachtoffers te beperken.
Dat Israël het humanitair oorlogsrecht schendt, achtte ook een Nederlandse rechtbank een „duidelijk risico”. Afgelopen maandag beval het hof in Den Haag, in een zaak aangespannen door onder meer Oxfam Novib, dat Nederland de levering van reserveonderdelen van het F-35-gevechtsvliegtuig aan Israël daarom moet staken. Het hof wijst in zijn uitspraak op de aanvallen op ziekenhuizen en op de tienduizenden onbewoonbare huizen.
Volgens de Nederlandse militaire attaché in Tel Aviv gebruikt het Israëlische leger „onevenredig geweld”. In een analyse, in november verstuurd naar het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag, schrijft de attaché dat de Israëlische strijdkrachten „elementen” van de ‘Dahiya-doctrine’ toepassen. Deze strategie, voor het eerst ingezet bij de oorlog in Libanon in 2006, heeft „de intentie bewust enorme vernietiging aan de infrastructuur en civiele centra” aan te richten. Het doelbewust vernietigen van burgerdoelen is in strijd met het oorlogsrecht, zo benadrukt het memo.
Lees ook Diplomatiek memo van Nederlandse ambassade: Israël gebruikt ‘onevenredig geweld’
Ruim 12.000 kinderen dood
Volgens cijfers van het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid zijn er ruim 28.000 Palestijnen om het leven gekomen, onder wie ruim 8.000 vrouwen en ruim 12.000 kinderen. Het aantal gedode Hamas-strijders is niet bekend.
Rafah is nu het laatste toevluchtsoord voor de circa 1,3 miljoen Palestijnen die van het noorden naar het zuiden van Gaza zijn getrokken. Uit de analyse van NRC blijkt dat Rafah tot nu toe relatief ongeschonden is. Maar Israël bereidt een grondoffensief voor op de stad, meldde een legerwoordvoerder woensdag aan CNN. Het alternatief, zei hij, is „een capitulatie voor Hamas. Dat is, vanuit Israëls perspectief, geen optie.”
